در این بیش از ده سالی که در حوزه‌ی مطالعات عاشورا فعالیت می‌کنم، ادعا نمی‌کنم همه، اما بخش زیادی از مقاتل و نیز کتابها و آثاری که درباره‌ی تاریخ و تحلیل عاشورا منتشر شده است (در زبان فارسی) را دیده و خوانده‌ام. این فهرست، زبده‌ترین آن‌هاست... البته بدین معنا نیست که این آثار بی‌عیب و نقص‌اند یا محتوایشان کاملاً مورد تأیید است. کما‌ آن‌که برخی از آن‌ها در تحلیل با هم تفاوت و تعارض‌هایی دارند. معیاری که من در نظر داشتم، مواجهه‌ی تأمل‌برانگیز و داشتن ایده و نظریه‌ای قابل اعتنا بوده است...


محسن حسام مظاهری پژوهشگر و جامعه‌شناس دینی، در کانال تلگرامی خودش نوشت:

این روزها که به‌دلیل شرایط خاص برای بسیاری‌مان حضور در محافل و مجالس عاشورایی میسر نیست، فرصت خوبی است برای مطالعه و تأمل در آن واقعه.
در این بیش از ده سالی که در حوزه‌ی مطالعات عاشورا فعالیت می‌کنم، ادعا نمی‌کنم همه، اما بخش زیادی از مقاتل و نیز کتابها و آثاری که درباره‌ی تاریخ و تحلیل عاشورا منتشر شده است (در زبان فارسی) را دیده و خوانده‌ام. این فهرست، زبده‌ترین آن‌ها به انتخاب من است.
البته بدین معنا نیست که این آثار بی‌عیب و نقص‌اند یا محتوایشان کاملاً مورد تأیید است. کما‌ آن‌که برخی از آن‌ها در تحلیل با هم تفاوت و تعارض‌هایی دارند. معیاری که من در نظر داشتم، مواجهه‌ی تأمل‌برانگیز و داشتن ایده و نظریه‌ای قابل اعتنا بوده است. در شرایطی که اغلب آثاری که درباره‌ی عاشورا نوشته و منتشر می‌شوند و هرساله ده‌ها عنوان به آن‌ها افزوده می‌شود، چیزی جز تکرار مکررات یا مطالب ضعیف و سست نیست، این کتاب‌ها می‌توانند کمک کنند که درباره‌ی عاشورا بیندیشیم.

مقتل الحسین (بازسازی مقتل ابومخنف) / حجت‌الله جودکی

الف ـ تاریخ واقعه:

۱. مقتل الحسین (بازسازی مقتل ابومخنف) / حجت‌الله جودکی / انتشارات خیمه
۲. مقتل سیدالشهدا / محمدهادی یوسفی غروی / اطلاعات
۳. شهادت‌نامه‌ی امام‌حسین / محمد محمدی ری‌شهری و دیگران / دارالحدیث
۴. تاریخ قیام و مقتل جامع سیدالشهدا / مهدی پیشوایی و دیگران / موسسه امام‌خمینی

 پس از پنجاه سال قیام حسین / سیدجعفر شهیدی

ب ـ تحلیل واقعه:

۵. پس از پنجاه سال قیام حسین / سیدجعفر شهیدی / دفتر نشر فرهنگ اسلامی
۶. عاشوراشناسی / محمد اسفندیاری / نشر نی
۷. حقیقت عاشورا / محمد اسفندیاری / نشر نی
۸. تأملی در نهضت عاشورا / رسول جعفریان / نشر علم

حسین وارث آدم حسین بن علی در افق معاصرت

۹. حسین وارث آدم / علی شریعتی / سپیده‌باوران
۱۰. حماسه حسینی / مرتضی مطهری / انتشارات صدرا
۱۱. شهید جاوید / نعمت‌الله صالحی نجف‌آبادی / امید فردا
۱۲. برترین هدف در برترین نهاد / عبدالله علایلی / ترجمه‌ی سیدمحمدمهدی جعفری / اطلاعات

عقلانیت در عاشورا

۱۳. آینه در کربلاست / محمدرضا سنگری / قدیانی
۱۴. فقاهت در عاشورا / محمد سروش محلاتی / میراث اهل قلم
۱۵. عقلانیت در عاشورا / محمد سروش محلاتی / میراث اهل قلم
۱۶. افسون گل سرخ / ابوالقاسم فنایی / نشر نگاه معاصر


این لیست عاشورا

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

مردم ایران را به سه دسته‌ی شیخی، متشرعه و کریم‌خانی تقسیم می‌کند و پس از آن تا انتهای کتاب مردم ایران را به دو دسته‌ی «ترک» و «فارس» تقسیم می‌کند؛ تقسیم مردمان ایرانی در میانه‌های کتاب حتی به مورد «شمالی‌ها» و «جنوبی‌ها» می‌رسد... اصرار بیش‌از اندازه‌ی نویسنده به مطالبات قومیت‌ها همچون آموزش به زبان مادری گاهی اوقات خسته‌کننده و ملال‌آور می‌شود و به نظر چنین می‌آید که خواسته‌ی شخصی خود اوست ...
بی‌فایده است!/ باد قرن‌هاست/ در کوچه‌ها/ خیابان‌ها/ می‌چرخد/ زوزه می‌کشد/ و رمه‌های شادی را می‌درد./ می‌چرخم بر این خاک/ و هرچه خون ماسیده بر تاریخ را/ با اشک‌هایم می‌شویم/ پاک نمی‌شود... مانی، وزن و قافیه تنها اصولی بودند که شعر به وسیلهء آنها تعریف می‌شد؛ اما امروزه، توجه به فرم ذهنی، قدرت تخیل، توجه به موسیقی درونی کلمات و عمق نگاه شاعر به جهان و پدیده‌های آن، ورای نظام موسیقایی، لازمه‌های شعری فاخرند ...
صدای من یک خیشِ کج بود، معوج، که به درون خاک فرومی‌رفت فقط تا آن را عقیم، ویران، و نابود کند... هرگاه پدرم با مشکلی در زمین روبه‌رو می‌شد، روی زمین دراز می‌کشید و گوشش را به آنچه در عمق خاک بود می‌سپرد... مثل پزشکی که به ضربان قلب گوش می‌دهد... دو خواهر در دل سرزمین‌های دورافتاده باهیا، آنها دنیایی از قحطی و استثمار، قدرت و خشونت‌های وحشتناک را تجربه می‌کنند ...
احمد کسروی به‌عنوان روشنفکری مدافع مشروطه و منتقد سرسخت باورهای سنتی ازجمله مخالفان رمان و نشر و ترجمه آن در ایران بود. او رمان را باعث انحطاط اخلاقی و اعتیاد جامعه به سرگرمی و مایه سوق به آزادی‌های مذموم می‌پنداشت... فاطمه سیاح در همان زمان در یادداشتی با عنوان «کیفیت رمان» به نقد او پرداخت: ... آثار کسانی چون چارلز دیکنز، ویکتور هوگو و آناتول فرانس از ارزش‌های والای اخلاقی دفاع می‌کنند و در بروز اصلاحات اجتماعی نیز موثر بوده‌اند ...
داستان در زاگرب آغاز می‌شود؛ جایی که وکیل قهرمان داستان، در یک مهمانی شام که در خانه یک سرمایه‌دار برجسته و بانفوذ، یعنی «مدیرکل»، برگزار شده است... مدیرکل از کشتن چهار مرد که به زمینش تجاوز کرده بودند، صحبت می‌کند... دیگر مهمانان سکوت می‌کنند، اما وکیل که دیگر قادر به تحمل بی‌اخلاقی و جنایت نیست، این اقدام را «جنایت» و «جنون اخلاقی» می‌نامد؛ مدیرکل که از این انتقاد خشمگین شده، تهدید می‌کند که وکیل باید مانند همان چهار مرد «مثل یک سگ» کشته شود ...