پولاد امین | شهروند


شماری از کتاب‌خوان‌های ۶۷ کشور دنیا بهترین آثار ادبی جهان در ۱۲۵ سال گذشته را انتخاب کردند. در این نظرسنجی که توسط روزنامه نیویورک‌تایمز به انجام رسید، رمان‌های «کشتن مرغ مقلد» [To kill a mockingbird] نوشته هارپر لی، «ارباب حلقه‌ها: یاران حلقه» نوشته جی. آر. آر. تالکین، «۱۹۸۴» اثر جورج اورول، «صد سال تنهایی» به قلم گابریل گارسیا مارکز و «محبوب» [Beloved] یا «دلبند» نوشته تونی موریسون [Toni Morrison] به عنوان بهترین کتاب‌های 125 سال گذشته انتخاب شدند.



آغاز ماجرا
ماجرا از اوایل پاییز امسال آغاز شد که مصادف بود با صدوبیست‌وپنج سالگی پیوست هفتگی «بوک‌ریویو»ی روزنامه نیویورک‌تایمز. در این تاریخ روزنامه نیویورک‌تایمز از خوانندگانش خواست بهترین کتاب‌های ۱۲۵ سال گذشته را انتخاب کنند. این نظرسنجی گسترده که با استقبال وسیع کتاب‌خوانان ۶۷ کشور مختلف جهان همراه شد؛ ابتدا به یک فهرست صد کتابه و در نهایت نیز به یک فهرست بیست و پنج کتابه منتهی شد که در فهرست اولیه نویسندگانی چون ارنست همینگوی، جان اشتین‌بک و ویلیام فاکنر هر کدام هفت کتاب داشتند و البته از نویسندگان محبوب دیگری چون ویرجینیا وولف، مارگارت اتوود و جیمز بالدوین نیز پنج کتاب در فهرست 100 کتاب برتر 125 سال اخیر وجود داشت.

در نهایت، بعد از انتخاب 25 نامزد نهایی، مرحله آخر نظرسنجی و رأی‌گیری با حضور بیش از ۲۰۰ هزار کتاب‌خوان از 67 کشور دنیا برگزار شد که در نهایت هم کتاب «کشتن مرغ مقلد» به عنوان برترین کتاب ۱۲۵ سال گذشته انتخاب شد. «ارباب حلقه‌ها: یاران حلقه»، «۱۹۸۴»، «صد سال تنهایی» و «محبوب» یا «دلبند» نیز دوم تا پنجم شدند.



کشتن مرغ مقلد
«کشتن مرغ مقلد» درباره وکیلی سفیدپوست که به‌رغم فضای نژادپرست پیرامونش وکالت مردی رنگین‌پوست را بر عهده می‌گیرد که به ناروا به جرم تعدی به یک زن سفیدپوست متهم شده است؛ بلافاصله پس از انتشار در سال ۱۹۶۰ میلادی به یکی از پرفروش‌ترین کتاب‌ها تبدیل شد و نظر مساعد منتقدان را به خود جلب کرد. این کتاب تأثیرگذار به اصل و ریشه‌های رفتارهای انسان از جمله معصومیت و تجربه، مهربانی و بی‌رحمی، عشق و نفرت و شوخ‌طبعی و ترحم می‌پردازد. شاهکار لی که در سال ۱۹۶۴ میلادی جایزه پولیتزر را نیز تصاحب کرده؛ تاکنون به بیش از ۴۰ زبان ترجمه شده و بیش از ۴۰ میلیون نسخه از آن در جهان به فروش رسیده است. فیلمی آمریکایی با بازی گریگوری پک و به کارگردانی رابرت مالیگان نیز در سال ۱۹۶۲ بر اساس این رمان ساخته شده ‌است که در سال ۱۹۹۵ در فهرست ملی ثبت فیلم قرار گرفته و همچنین در فهرست بزرگ‌ترین فیلم‌های آمریکایی تاریخ سینما نیز در رتبه بیست و پنجم قرار دارد.

ارباب حلقه‌ها
دومین رمان فهرست بهترین رمان‌های 125 سال اخیر به انتخاب خوانندگان نیویورک‌تایمز «ارباب حلقه‌ها: یاران حلقه» است. رمانی به قلم جی.آر.آر تالکین که داستانش در سرزمین میانی می‌گذرد و در مورد ارباب تاریکی‌هاست که در جست‌وجوی حلقه یگانه‌ای‌ است که خود ساخته، ولی سال‌ها پیش در جنگ از دست داده و حالا از محل آن خبر ندارد.

«ارباب حلقه‌ها: یاران حلقه» که ابتدا به عنوان دنباله‌ای بر کتاب کودکانه «هابیت» در سال ۱۹۳۷ آغاز شد، در نهایت تبدیل به اثری بسیار بزرگ‌تر شد. این کتاب که در 12 سال، از ۱۹۳۷ تا ۱۹۴۹ نوشته شده ‌است؛ با فروش بیش از ۱۵۰ میلیون نسخه در جهان، یکی از پرفروش‌ترین کتاب‌هایی است که تاکنون نوشته شده و از آن به بعد هم بارها تجدید چاپ و حداقل به ۳۸ زبان ترجمه شده‌ است. محبوبیتی چنان گسترده که منجر به انتشار کتاب‌های متعددی در مورد تالکین و آثارش و البته ایجاد مراجع و جوامع متعددی از سوی طرفداران آثار تالکین شده ‌است. این کتاب همچنین الهام‌بخش آثار متعددی از جمله آثار هنری، موسیقی، فیلم، تلویزیون، بازی‌های ویدیویی و بازی‌های رومیزی بوده و به ایجاد و شکل‌دادن به ژانر فانتزی مدرن کمک کرده ‌است. معروف‌ترین اقتباس از این کتاب اما بی‌تردید سه گانه سینمایی پیتر جکسون است که از سال 2001 تا 2011 موفقیت‌های بی‌شماری به دست آورد که از جمله آنها می‌توان به ده‌ها جایزه اسکار اشاره کرد.

1984
رمان علمی- تخیلی ماندگار و تمثیلی جورج اورول درباره نظام‌های تمامیت‌خواه که در آن آینده‌ای به تصویر کشیده شده که آزادی‌های فردی و حریم خصوصی افراد به شدت توسط قوانین حکومتی پایمال می‌شود. جامعه‌ای که گناهکاران با کمترین جرمی اعدام می‌شوند و مردم تحت تاثیر و نفوذ حزب مجبور به نمایش تنفر نسبت به دشمن حزب هستند.

رمان «1984» که آشکارا نقدی بر جوامع کمونیستی در زمان جنگ سرد است؛ در سال 1949 نوشته و منتشر شده است. اورول که گفته می‌شود یک سوسیال دموکرات دوآتشه بوده، این رمان را با تلفیق نظام‌های استالینیستی و نازی نوشته است. دو فیلم نیز به نام‌های «۱۹۸۴» به کارگردانی مایکل اندرسون در سال ۱۹۵۶ و البته «هزار و نهصد و هشتاد و چهار» به کارگردانی مایکل رادفورد در سال ۱۹۸۴ با اقتباس از این رمان ساخته شده ‌است.



صد سال تنهایی
«صد سال تنهایی» رمانی به زبان اسپانیایی نوشته گابریل گارسیا مارکز است درباره زندگی شش نسل خانواده بوئندیا که نسل اول آنها در دهکده‌ای به‌نام ماکوندو ساکن می‌شود. این رمان که به عنوان آغازگر رئالیسم جادویی شناخته می‌شود، چاپ نخستش در سال ۱۹۶۷ در آرژانتین با تیراژ ۸۰۰۰ نسخه منتشر شد و در همان هفته نخست کاملا به فروش رفت تا موفقیت‌های بی‌سابقه این رمان تحسین‌شده کلید خورده باشد.

در سال‌های بعدی بیش از ۳۰ میلیون نسخه از «صد سال تنهایی» در سراسر جهان به فروش رفت و به بیش از ۳۰ زبان نیز ترجمه شده‌ است. جایزه نوبل ادبیات ۱۹۸۲ نیز به گابریل گارسیا مارکز به خاطر خلق این اثر تعلق گرفت تا «صد سال تنهایی» یکی از موفق‌ترین رمان‌های تاریخ لقب گرفته باشد. با این حال گابریل گارسیا مارکز تا آخرین روز زندگی‌اش با ساخت فیلمی بر اساس این رمان موافقت نکرد.