استاد محمدرضا حکیمی چه کتاب‌هایی را برای مطالعه به طلاب و دانشجویان دین پیشنهاد می‌دهد؟

محمدرضا حکیمی به طلاب

به گزارش ایبنا، محمدرضا حکیمی، اندیشمند و متفکر برجسته اسلامی در دسته اول، تأکید بسیار زیادی بر مطالعه و تدبر در قرآن، نهج‌البلاغه، خطبه حضرت زهرا(س)، خطبه منی امام حسین(ع)، صحیفه سجادیه، ادعیه و احادیث معصومین(ع) و سرگذشت عالمان دارد.

وی در برخی از کتاب‌ها، مطالعه «الغدیر» علامه امینی، «الحیات» و «مکتب تفکیک» (تألیف خود استاد)، برخی آثار شهید مطهری، علامه جعفری، استاد محمدتقی شریعتی، «امام علی(ع)، صدای عدالت انسانی» جورج جرداق مسیحی را توصیه کرده است. و نیز آثار زیر را:

«منیة المرید»
درباره مسائل خودسازی و ایثار… کتاب‏‌هایی چند نوشته شده است. مطالعه این کتاب‌ها لازم است، بلکه می‌‏توان گفت واجب است. از جمله این کتاب‌ها، کتاب «منیه المرید» است، تألیف شیخ بزرگوار، عالم ربانی، شیخ زین‏‌الدین شهید ثانی. ترجمه‏‌های فارسی این کتاب نیز منتشر شده است. خوب است افرادی که تاکنون این کتاب را نخوانده‌‏اند، آن را همواره و مکرر بخوانند.
میرزای شیرازی درباره این کتاب، چنین مرقوم کرده است: «بسم الله الرحمن الرحیم. چقدر شایسته است که اهل علم مواظبت نکند به مطالعه این کتاب شریف، و متادب شوند به آداب مزبوره در آن».

«معراج السعاده»
از کتاب‌های مهم درباره اخلاق علمی، کتاب «معراج السعاده» است، تألیف عالم عامل، ملا احمد نراقی. این کتاب اهمیت بسیار دارد و باید کتاب بالینی طلبه باشد؛ یعنی کتابی که هر شب مقداری بخواند و خود را با آن منطبق کند. چون بعضی کتاب‌ها مطالعه‏‌ای نیست؛ یعنی اینطور نیست که انسان بخواند و کنار بگذارد، مانند داستان که می‏‌خوانند و کنار می‏‌گذارند. مثلاً اگر شما کتابی درباره دستورات ورزشی بگیرید و بخوانید و کنار بگذارید، چه سودی دارد؟ اینگونه کتابی، یا ورقه و دستورالعملی، باید در کنار انسان باشد، و پیوسته قسمتی را بخواند و عمل کند و این حرکت و آن حرکت را انجام دهد و تکرار کند و سپس به قسمت دیگر بپردازد، تا کم کم آثار ورزش در وجود او پیدا شود و بدنی قوی و سالم پیدا کند. کتب اخلاق هم همینطور است، باید انسان فصل‏‌هایش را، صفحاتش را، یکی یکی، بخواند و عمل کند، و خود را از «نو» بسازد و چون در یک مرحله موفق شد، به مرحله دیگر برود.

«اَلعُروه الوُثقی» سید جمال‏ الدین اسدآبادی
در کتاب «بیدارگران اقالیم قبله»، در بخش مربوط به «سید جمال‏الدین اسدآبادی»، مطالبی مهم و یادآوری‌هایی لازم، درباره مجله انقلابی «العروة الوثقی» که با همت و همکاری سید جمال‏‌الدین و شیخ محمد عبده انتشار یافت به قلم آوردم و این کتاب را به عنوان مهمترین منبع استخراج افکار و پیشنهادها و آموزش‏‌های «سیاسی ـ دینی» و «سیاسی ـ اجتماعی» سید جمال‌‏الدین معرفی کردم و نوشتم: «این کتاب نباید تا این اندازه مغفول و مجهول بماند، کتابی که نوشته شده، جهان خفته اسلام را بیدار کرد؛ کتابی که آن را مشعل آزادی‌خواهی، خوانده‌‏اند و در همان‌جا گله‏‌گزاری کردم که چرا این عروةالوثقای سیاسی مانند عروة‌الوثقای فقهی، مورد توجه و شرح‏‌نگاری و حاشیه‏‌نویسی قرار نگرفته است؟! و پیشنهاد کردم که این کتاب جزء کتب درسی حوزه‏‌ها قرار گیرد.
در پیوست‏‌هایی که برای کتاب «سیری در اندیشه سیاسی عرب» تألیف مرحوم حمید عنایت نگاشتم نیز نوشتم: «… برای رهایی بخشیدن شرق و اسلام از چنگال استعمار باید به هدف والای او (سید جمال‎الدین) پیوسته بیندیشند، یعنی: اتحاد ممالک و اقوام اسلامی و بازگشت به تربیت‏‌های راستین قرآنی. در این باره باید کتاب «العروة‌الوثقی» را بارها خواند و بلکه در حوزه‌‏های مربوط درسی وارد کرد…».

«از چشمه کویر» استاد محمدتقی شریعتی
یکی از آثار بسیار ارجمند و پرمحتوی و غنی و خواندنی استاد محمدتقی شریعتی، کتاب «از چشمه کویر» است. من به همه افراد خواهان معرفت‏‌های دینی به ویژه جوانان که به اعتقادات خود و حفظ این اعتقادها علاقه دارند و در پی یافتن نکته‎هایی دانستنی و سازنده درباره شناخت‎های عقیدتی هستند سفارش می‎کنم که حتماً این کتاب را بخوانند و از آن هر چه بیشتر استفاده کنند و بدانند که آگاهی و بیداری هیچ منافاتی با پایبندی به اعتقادات دینی و جدا کردن «حق» از «باطل»، و تأکید بر «حق» و نفی «باطل» ندارد.

«تکاپوگر اندیشه‏‌ها» زندگی و اندیشه علامه جعفری
نگاهی گذرا به کتاب دکتر نصری می‏‌افکنیم، چه به بخش نخست و چه بخش دوم. محقق جوان در این بخش در ۱۹ عنوان و عنوان‏‌های فرعی بسیار پرتنوع و پرمطلب، مسائل بسیار ارزنده‏ و افکار بلند و درخشانی را از خلال آثار استاد جعفری در آورده و معلوماتی وافر، به صورتی شایسته و علمی، به خوانندگان خود عرضه کرده است. این کتاب، جعفری را حتی به کسانی که سال‌ها با وی آشنایی داشته‏‌اند، از نو معرفی می‏‌کند، پس بهتر این است که از خوانندگان دکتر نصری بخواهم که به ویژه این بخش را با دقت و حوصله و حتی مکرر بخوانند. این عصاره‌‏گیری و فصل‏‌بندی افکار چهل ساله یک متفکر بزرگ، از خلال آثاری بی‏‌شمار کاری آسان نبوده است، اما کار را بر دیگران آسان کرده است.

«عیار نقد»
کتاب «عیار نقد» را حتماً و با دقت بخوانید، تألیف استاد سید یحیی یثربی. وی در آن کتاب یادآور شده‏ که «کلام»، «فلسفه» و «عرفان»، شانسی و با قرعه‏‌کشی، سه رشته نشده‌‏اند، بلکه هر یک اصول و مبانی خاص خود را دارند، که باعث تمایز آنها در طول قرون شده است و در هم ریختن و بهم آمیختن آنها نه تنها کار مهمی نیست، بلکه زیان‏رسانی به علم و روش و تحلیل و تعقل است.
کتاب «عیار نقد» را که کتاب کوچکی است و خواندن آن وقتی زیاد نمی‏‌خواهد، اما فکر و تأمل می‏‌خواهد را ملاحظه کنید و مکرر بخوانید. نگذارید در فلسفه، چشم و گوش بسته بار بیایید و تلقین‏‌های مدرسان و استادان را بپذیرید و مرعوب هیچ شخصیتی از بزرگان تاریخ فلسفه نشوید، در عین اینکه به آنان احترام می‏‌گذارید. و خلاصه اینکه اگر مدعی عقل‏‌گرایی هستید در معارف و عقلیات، دنباله‏‌رو و مقلد نباشید، خودتان باشید و فکر کنید تا بیابید.

................ هر روز با کتاب ...............

مردم ایران را به سه دسته‌ی شیخی، متشرعه و کریم‌خانی تقسیم می‌کند و پس از آن تا انتهای کتاب مردم ایران را به دو دسته‌ی «ترک» و «فارس» تقسیم می‌کند؛ تقسیم مردمان ایرانی در میانه‌های کتاب حتی به مورد «شمالی‌ها» و «جنوبی‌ها» می‌رسد... اصرار بیش‌از اندازه‌ی نویسنده به مطالبات قومیت‌ها همچون آموزش به زبان مادری گاهی اوقات خسته‌کننده و ملال‌آور می‌شود و به نظر چنین می‌آید که خواسته‌ی شخصی خود اوست ...
بی‌فایده است!/ باد قرن‌هاست/ در کوچه‌ها/ خیابان‌ها/ می‌چرخد/ زوزه می‌کشد/ و رمه‌های شادی را می‌درد./ می‌چرخم بر این خاک/ و هرچه خون ماسیده بر تاریخ را/ با اشک‌هایم می‌شویم/ پاک نمی‌شود... مانی، وزن و قافیه تنها اصولی بودند که شعر به وسیلهء آنها تعریف می‌شد؛ اما امروزه، توجه به فرم ذهنی، قدرت تخیل، توجه به موسیقی درونی کلمات و عمق نگاه شاعر به جهان و پدیده‌های آن، ورای نظام موسیقایی، لازمه‌های شعری فاخرند ...
صدای من یک خیشِ کج بود، معوج، که به درون خاک فرومی‌رفت فقط تا آن را عقیم، ویران، و نابود کند... هرگاه پدرم با مشکلی در زمین روبه‌رو می‌شد، روی زمین دراز می‌کشید و گوشش را به آنچه در عمق خاک بود می‌سپرد... مثل پزشکی که به ضربان قلب گوش می‌دهد... دو خواهر در دل سرزمین‌های دورافتاده باهیا، آنها دنیایی از قحطی و استثمار، قدرت و خشونت‌های وحشتناک را تجربه می‌کنند ...
احمد کسروی به‌عنوان روشنفکری مدافع مشروطه و منتقد سرسخت باورهای سنتی ازجمله مخالفان رمان و نشر و ترجمه آن در ایران بود. او رمان را باعث انحطاط اخلاقی و اعتیاد جامعه به سرگرمی و مایه سوق به آزادی‌های مذموم می‌پنداشت... فاطمه سیاح در همان زمان در یادداشتی با عنوان «کیفیت رمان» به نقد او پرداخت: ... آثار کسانی چون چارلز دیکنز، ویکتور هوگو و آناتول فرانس از ارزش‌های والای اخلاقی دفاع می‌کنند و در بروز اصلاحات اجتماعی نیز موثر بوده‌اند ...
داستان در زاگرب آغاز می‌شود؛ جایی که وکیل قهرمان داستان، در یک مهمانی شام که در خانه یک سرمایه‌دار برجسته و بانفوذ، یعنی «مدیرکل»، برگزار شده است... مدیرکل از کشتن چهار مرد که به زمینش تجاوز کرده بودند، صحبت می‌کند... دیگر مهمانان سکوت می‌کنند، اما وکیل که دیگر قادر به تحمل بی‌اخلاقی و جنایت نیست، این اقدام را «جنایت» و «جنون اخلاقی» می‌نامد؛ مدیرکل که از این انتقاد خشمگین شده، تهدید می‌کند که وکیل باید مانند همان چهار مرد «مثل یک سگ» کشته شود ...