شوریدگی پرآوازه در دهکده‌ | سازندگی


گرچه منتقدانِ «جاروجنجال در باغ گواوا» (غوغا در باغ گوآوا) [Hullabaloo in the guava orchard] را با رمانِ آرونداتی روی «خدای چیزهای کوچک» مقایسه کرده‌اند، اما معلوم شد کی‌ران دسای [kiran desai] با خانم روی یا سلمان رشدی و علاوه بر آن با نسل قدیمی نویسندگان هندی، از جمله مادرش آنیتا دسای و ر. ک. نارایان اشتراکات کمتری دارد.

جاروجنجال در باغ گواوا» (غوغا در باغ گوآوا) [Hullabaloo in the guava orchard]  Desai, Kiran ‏ کی‌ران دسای

در داستان «جاروجنجال در باغ گوآوا» هیچ چشم‌انداز باشکوه و افسانه‌ای در کار نیست، و هیچ نمایش بلندپروازانه‌ای از رئالیسم جادویی به چشم نمی‌خورد. درعوض رمان به‌عنوان قطعه‌ای کاملا استادانه از طنزهای ملایم کمیک نوشته شده؛ قصه‌ای کوتاه و به‌دقت‌تنظیم‌شده که گواه بر شخصیت و احوالات نویسنده و داستان‌سرایی ذاتی اوست.

همانطور که آقای نارایان در داستان‌های معروف مالگودی خود انجام داده، خانم دسای هم شهر کوچک هندی را به ذهن متبادر می‌کند که در میانه راه بین سنت و مدرنیته قرار گرفته و بر زندگی یکی از ساکنان بی‌نام‌ونشان شهر تمرکز کرده است؛ آدمی رویایی و خویشتن‌نگر که بین تعهدات خانوادگی و تمایل به تنهاماندن مردد است.

«جاروجنجال در باغ گوآوا»، رویای جوان لااُبالی به‌نام سامپات چاولا است، که در شهر شاهکوت در دوره باران‌های موسمی سرنوشت‌ساز و مهم که به ماه‌ها خشکسالی پایان داد، به دنیا می‌آید. سال‌هاست که سامپات هیچ کار مورد انتظاری که نشان‌دهنده تولد خوش‌یمنش باشد انجام نداده: در مدرسه پرسه می‌زند، خیال‌پردازی می‌کند. از زمانی که در اداره پست محلی کاری گرفته بیشتر وقت آزاد‌ش را صرف خواندن نامه دیگران کرده و به زندگی آنها عمیقا فکر می‌کند.

هرچند که سامپات موجب غم و اندوه شدید پدر زرنگش می‌شود، ولی مادربزرگش پیشگویی مهمی می‌کند، می‌گوید: «اما دنیا گرد است، صبر کنید تا ببینید! اگرچه به‌نظر می‌رسد که او در سرازیری است، اما بالاخره روزی از طرف دیگر بالا خواهد آمد. بله، بر فراز دنیا. او فقط مسیر طولانی‌تری را طی می‌کند.»

از آنجا که «جاروجنجال در باغ گوآوا» نوعی افسانه است که در آن پیشگویی‌ها همیشه به حقیقت می‌پیوندند، خیلی زود ثابت می‌شود که گفته مادربزرگ سامپات صحت دارد. دیری نمی‌پاید که سامپات از خانه فرار می‌کند و در درخت گوآوا در کنار گروهی از میمون‌ها مأوا می‌گیرد، او به‌عنوان زاهد شاهکوت تحسین می‌شود که دارای بصیرتی مقدس با «ماهیت معنوی غیرعادی» است. پنهانی‌خواندن نامه‌های دیگران به او چیزی شبیه به نیروی بصیرت داده‌، به همان صورت که علاقه خوش‌باورانه‌اش به جملات قصار معروف به «حکمت بیکران» ترویج می‌شود.

اگر شروع نامناسبِ سامپات به‌عنوان یک انسان خردمند، سنت مقدس روشن‌گری معنوی هند را به نمایش می‌گذارد، رویدادهایی که تقدس از نوکشف‌شده‌ او را همراهی می‌کنند، مانند تقلیدی تمام و کمال از مکتب مشهور غربی تعبیر می‌شوند. کمی بعد پدر جاه‌طلب سامپات سایبان درختی باغ پسرش را زیبا و شیک می‌کند (به زحمت تلاش می‌کرد تا تعادل بین پارسایی و پرهیزگاری و راحتی واقعی برقرار کند) و مهمان‌خانه‌ای درآمد‌ساز بنا و برنامه‌هایی برای سرمایه‌گذاری بر شهرت نوظهور پسرش طراحی می‌کند. طولی نمی‌کشد که اتوبوس‌ها و ریکشاها گردشگران را به دیدن «بابا معروف در صومعه سردرختی‌اش» می‌برند و خانواده سامپات را ثروتمند می‌کنند.

خانم دسای کارِ هوشمندانه و ماهرانه‌ای را در زمینه تنظیم این وقایع انجام می‌دهد و با این کار گروه گسترده‌ای از شخصیت‌هایی رنگارنگ در هنرهای مردمی را معرفی می‌کند. اول از همه خانواده سامپات: پدر پرجنب‌وجوش و آگاه از موقعیتش در جامعه؛ مادر خیره‌سر، عجیب و تحمیل‌گرش و خواهر بدرفتارش. و سپس وجود مقامات شهری متهم به ایجاد جاروجنجال دورو‌بر سامپات: ورماجی، خبره در امور میمون‌ها کسی که از غرور «خود مهم‌پنداری» بادی به غبغب دارد؛ سرتیپ، که ترجیح می‌دهد پرندگان باغش را بشمارد تا اینکه سربازان خود را سرپرستی کند و سرپرست پلیس، که به‌دلیل انتظار تنزل رتبه در انجام وظایف خود قصور می‌کند.
مجموعه شخصیت‌های همکار سابق سامپات در اداره پست، بستنی‌فروش بدبختی که توجه خواهر رئیس‌مآب سامپات و گروهی از زائران و گردشگران را به خود جلب می‌کند.

این شخصیت‌های سردرگم ممکن است در لبه کاریکاتور در نوسان باشند، اما نویسنده آنان را با چنان ذکاوت و عطوفتی گنگ ترسیم می‌کند که خود را موذیانه در ذهن ما القا می‌کنند، همان‌طور که به شهر خیالی شاهکوت جذابیت افسانه‌ای ملموسی می‌بخشند. خانم دسای با «جاروجنجال در باغ گوآوا» نخستین کارش را ساده و بی‌پیرایه اما مسحورکننده آغاز کرده است.

............... تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

هنرمندی خوش‌تیپ به‌نام جد مارتین به موفقیت‌های حرفه‌ای غیرمعمولی دست می‌یابد. عشقِ اُلگا، روزنامه‌نگاری روسی را به دست می‌آورد که «کاملا با تصویر زیبایی اسلاوی که به‌دست آژانس‌های مدلینگ از زمان سقوط اتحاد جماهیر شوروی رایج شده است، مطابقت دارد» و به جمع نخبگان جهانی هنر می‌پیوندد... هنرمندی ناامید است که قبلا به‌عنوان یک دانشجوی جوان معماری، کمال‌گرایی پرشور بوده است... آگاهیِ بیشتر از بدترشدنِ زندگی روزمره و چشم‌انداز آن ...
آیا مواجهه ما با مفهوم عدالت مثل مواجهه با مشروطه بوده است؟... «عدالت به مثابه انصاف» یا «عدالت به عنوان توازن و تناسب» هر دو از تعاریف عدالت هستند، اما عدالت و زمینه‌های اجتماعی از تعاریف عدالت نیستند... تولیدات فکری در حوزه سیاست و مسائل اجتماعی در دوره مشروطه قوی‌تر و بیشتر بوده یا بعد از انقلاب؟... مشروطه تبریز و گیلان و تاحدی مشهد تاحدی متفاوت بود و به سمت اندیشه‌ای که از قفقاز می‌آمد، گرایش داشت... اصرارمان بر بی‌نیازی به مشروطه و اینکه نسبتی با آن نداریم، بخشی از مشکلات است ...
وقتی با یک مستبد بی‌رحم که دشمنانش را شکنجه کرده است، صبحانه می‌خورید، شگفت‌آور است که چقدر به ندرت احساس می‌کنید روبه‌روی یک شیطان نشسته یا ایستاده‌اید. آنها اغلب جذاب هستند، شوخی می‌کنند و لبخند می‌زنند... در شرایط مناسب، هر کسی می‌تواند تبدیل به یک هیولا شود... سیستم‌های خوب رهبران بهتر را جذب می‌کنند و سیستم‌های بد رهبران فاسد را جذب می‌کنند... به جای نتیجه، روی تصمیم‌گیری‌ها تمرکز کنیم ...
دی ماهی که گذشت، عمر وبلاگ نویسی من ۲۰ سال تمام شد... مهر سال ۸۸ وبلاگم برای اولین بار فیلتر شد... دی ماه سال ۹۱ دو یا سه هفته مانده به امتحانات پایان ترم اول مقطع کارشناسی ارشد از دانشگاه اخراج شدم... نه عضو دسته و گروهی بودم و هستم، نه بیانیه‌ای امضا کرده بودم، نه در تجمعی بودم. تنها آزارم! وبلاگ نویسی و فعالیت مدنی با اسم خودم و نه اسم مستعار بود... به اعتبار حافظه کوتاه مدتی که جامعه‌ی ایرانی از عوارض آن در طول تاریخ رنج برده است، باید همیشه خود را در معرض مرور گذشته قرار دهیم ...
هنگام خواندن، با نویسنده‌ای روبه رو می‌شوید که به آنچه می‌گوید عمل می‌کند و مصداق «عالِمِ عامل» است نه زنبور بی‌عسل... پس از ارائه تعریفی جذاب از نویسنده، به عنوان «کسی که نوشتن برای او آسان است (ص17)»، پنج پایه نویسندگی، به زعم نویسنده کتاب، این گونه تعریف و تشریح می‌شوند: 1. ذوق و استعداد درونی 2. تجربه 3. مطالعات روزآمد و پراکنده 4. دانش و تخصص و 5. مخاطب شناسی. ...