نمود و تجسم روح | اعتماد
کتاب «شبح میکونوس» نوشته محسن کاظمی یکی از فعالان عرصه خاطره‌نگاری و تاریخ شفاهی، کتاب چابک و سبک شده «نقاشی قهوه‌خانه» همین نویسنده است، آن هم در لباس رمان. کتاب نقاشی قهوه‌خانه کتابی پژوهشی با متون سنگین حقوقی و سیاسی است که خواندن آن گرچه لذت‌بخش است اما پیچیدگی‌هایی دارد. نقاشی کتابی است، تاریخی و مرجع که بخشی از پرسش‌های جویندگان حقیقت را پاسخ می‌دهد. نقاشی کتابی است برای تاریخ اما کتاب شبح میکونوس کتابی است برای ادبیات. در شبح میکونوس از مقدمه، موخره و ادبیات تحقیق خبری نیست؛ متن‌های ثقیل حقوقی، اسناد و مدارک و تصاویر، نمایه‌ها، واژه‌نامه تخصصی آلمانی به فارسی، فهرست منابع، پاورقی‌ها، پی‌نوشت‌ها و پیوست‌ها حذف شده‌اند.
شبح میکونوس کتابی 512 صفحه‌ای است که بر مبنای نقاشی قهوه‌خانه و زندگی کاظم دارابی استوار شده است. اما چرا کتاب، شبح میکونوس نام گرفته است؟ شبح در مفهوم متعارف به معنای نمود و تجسم روح است اما معنای دیگری دارد. لغت‌نامه دهخدا به معنای شکافتن چیزی اشاره دارد. در اینجا هر دو معنا مدنظر است. پس از حمله تروریستی 17 سپتامبر 1992(26شهریور 1371) به رستوران میکونوس در برلین، دارابی که پایش به این پرونده گشوده شد در 8 اکتبر 1992 (16مهر 1371) دستگیر شد. از این پس زندگی او را تحولات عجیبی در بر گرفت. میکونوس چون یک بختک افتاد روی تمام زندگی‌اش و همه رویاهای او را به یک کابوس تبدیل کرد. میکونوس مانند یک شبح سایه به سایه در همه زندگی همراه اوست و دست از گریبانش برنمی‌دارد. شبح به معنای شکافتن، در کتاب «شبح میکونوس» در واقع «شکافتی از یک ماجرای واقعی» است. به عبارتی هسته سخت میکونوس شکافته شده و از آن بخش سخت و سنگین تفکیک شده و بخش سبک‌اش در قالب رمان عرضه شده است. کتاب نقاشی اعم از شبح است با این تفاوت که نقاشی کوششی کاملا پژوهشی و تاریخی است و شبح، خود را در حریم ادبیات قرار داده است.
محسن کاظمی، نویسنده رمان «شبح میکونوس» در توضیح این کتاب معتقد است «کتاب قبلی من به نام «نقاشی قهوه‌خانه» به ماجرای میکونوس از منظر خاطرات کاظم دارابی می‌پرداخت. از آنجا که متن این کتاب بر مبنای تحقیقات پژوهشی تنظیم شده و اسناد مختلفی را در دل خود جای داده است، ممکن بود که برای خوانندگان عام کمی سنگین باشد و مناسب نباشد. به همین دلیل از ابتدای کار به انتشارات سوره مهر، قول داده بودم که نسخه سبک‌تری را در اختیارشان بگذارم. رمان «شبح میکونوس» نسخه سبک‌تر شده و مخاطب پسندتر از ماجرای میکونوس است که به تازگی منتشر شده است.
نویسنده تلاش کرده است با استفاده از تکنیک‌های رمان، آنها را در کالبد جدید عرضه کند. افرادی که می‌خواهند با سند و مدرک، داستان را بخوانند باید به «نقاشی قهوه‌خانه» و اسناد آن رجوع کنند. این کتاب اولین کار او در این ژانر محسوب می‌شود و تاکنون کار داستان و رمان انجام نداده بود. قلمش به داستان و رمان نزدیک است اما تا پیش از «شبح میکونوس» تجربه‌ای در تالیف رمان نداشته و قطعا این کتاب برای او تجربه ارزشمندی است. میکونوس ماجرای تلخ و غیرانسانی است که در تاریخ حادث شده است، این ماجرا تا به امروز مثل یک شبح در زندگی کاظم دارابی حضور دارد. ماجرای واقعی همان میکونوس است اما نویسنده، شکافتی سبک‌تر از آن را بیرون کشیده و در قالب کالبدی جدید با محوریت مستنداتی از زندگی کاظم دارابی به شکل رمان منتشر کرده است. این اثر در ژانر «رمان تاریخی» یا «رمان خاطره» قرار می‌گیرد.
نویسنده که کتاب «نقاشی قهوه‌خانه» را منبعی تاریخی برای پژوهشگران می‌داند و بر این باور است «نقاشی قهوه‌خانه هنوز هم برای پژوهشگران و متخصصان و کسانی که درباره مساله میکونوس سوالاتی دارند، رفرنس اصلی است و نوعی منبع تاریخی برای پژوهشگران به شمار می‌رود اما شبح میکونوس کالبد رمان دارد و با توجه با اینکه متون حقوقی در آن وجود ندارد شاید کتاب‌خوان‌ها راحت‌تر با شبح میکونوس ارتباط برقرار کنند چراکه کتاب چابک‌تری است.
محسن کاظمی به عنوان نویسنده و پژوهشگر تاریخ معاصر ایران تاکنون کتاب‌هایی همچون «شب‌های بی‌مهتاب»(خاطرات سرهنگ شهاب‌الدین شهبازی)، خاطرات احمد احمد، نوشتم تا بماند (یادداشت‌های روزانه جنگ آیت‌الله جمی)، خاطرات مرضیه حدیدچی، یادداشت‌های سفر شهید صیاد شیرازی، خاطرات عزت شاهی، سال‌های بی‌قرار(خاطرات جواد منصوری) و نقاشی قهوه‌خانه(ماجرای میکونوس)» منتشر کرده است.
................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............
