کتاب «تعامل میان پدیدارشناسی، علوم اجتماعی و هنرها» نوشته مایکل باربِر و یوخن درهر جامع‌ترین متن موجود در زمینه چارچوب ارائه‌شده توسط آلفرد شوتز با ترجمه زهرا عبدالله از سوی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات منتشر شد.

به گزارش ایرنا، کتاب حاضر مجموعه‌­ای است از مقالات ارائه‌شده در کنفرانس بین‌المللی و میان‌­رشته­ ای «پدیدارشناسی، علوم‌اجتماعی و هنرها» که به موضوع ارتباط نگرشی هستی‌­شناسانه و فلسفی و بینشی علمی‌­اجتماعی با قابلیّت خاصِ تحلیل پدیدۀ هنر پرداخته­‌اند. رویکرد پدیدارشناسانه، به دلیل تأمل آن بر تصاویر ذهنیِ روشنِ خودآگاهی و همچنین بر ساختارهای عینی نظیر زیباشناسی، ارتباط، معنا، قلمروهای محدود معنا، موسیقی و ادبیات، غور در دیدگاه ذهنی هنرمندان و مفسّرین را میسّر می‌سازد چراکه تمامی ساختارهای مزبور به نوعی، به کار تحلیل دقیق و اساساً فلسفی می­‌آیند که پدیدارشناسی به آن شناخته شده است. در مقابل، نگاه علوم‌اجتماعی معطوف به پیش­‌زمینه‌های تجربی و تاریخی­‌اجتماعیِ سه­‌گانۀ هنرمند، مفسّر و اثر هنری است.

بخش نخست کتاب به ارتباط زیبایی‌­شناسی و علوم‌اجتماعی پرداخته و مبانی نظری دیدگاه شوتز در باب هنر و اصول زیبایی‌­شناسی پدیدارشناسانه از منظر اجتماعی را مورد کنکاش قرار می­ دهد. در بخش‌های دوم تا چهارم که بیشتر جنبه موضوعی و خاص دارند، مصادیق بارز به ­کارگیری این اصول در تحلیل آثار هنری در حوزه­‌های ادبیات، موسیقی، فیلم، و عکاسی از رهگذر تحلیل و نقد مطالعات شوتز در هر حوزه ارائه می‌شوند.

مؤلفین مقالات کتاب حاضر، ضمن نقد و بررسی آراء شوتز و پیروان مکتب او، برهم­کنشی حوزه‌های پدیدارشناسی، جامعه‌شناسی و هنرها را مورد بحث و تبادل نظر قرار داده­‌اند. در واقع، اهتمام این نویسندگان اثبات این مدعاست که تحلیل فرایندهای تولید، دریافت و تفسیر آثار هنری مستلزم در نظرگرفتن دیدگاه­‌های ذهنی و عینی مولف و مخاطب است.

مولفین مقالات با در دست داشتن دو امکان پدیدارشناسی، فرصت توصیف زیست‌­جهان مرکزیت‌­یافته ذهنی کنشگر (هنرمند یا مخاطب) و هم‌چنین ساختارهای ابژکتیو ادبیات، موسیقی و به ­طور کلی حوزه زیباشناسی و نیز نقش علوم‌اجتماعی در بازسازی ساختار تاریخی‌­اجتماعیِ درگیر در خلق و دریافت اثر هنری، چارچوبی نوین برای تحلیل آثار هنری در حوزه‌­های ادبیات، موسیقی، عکاسی، فیلم و هنرهای تجسمی فراهم آورده‌­اند.

در این راستا، تفسیر خلاقانه‌­ای از برخی آثار برجسته در این شاخه‌­ها ارائه‌شده و تعامل پدیدارشناسی، علوم‌اجتماعی و هنر در درک و تبیین این برآوردهای نظری، مورد بررسی قرار گرفته است. اهمیت کتاب برای خوانندۀ ایرانی، علاوه بر آشنایی با دیدگاه­‌های شوتز، فرصتی است که برای آشنایی وی با شیوه تحقیق در آثار هنری با رویکرد فلسفی پدیدارشناسانه بر اساس مبانی جامعه­‌شناسی فراهم می‌شود.

کتاب حاضر پویایی دیدگاه پدیدارشناسانه آلفرد شوتز و نقش به‌­سزای آن را در درک شایسته زیباشناسی، علوم‌اجتماعی، پدیدارشناسی و فصل مشترک آن‌ها در ارتباط با حوزه‌­های خاصی نظیر ادبیات، موسیقی و هنرهای بصری آشکار می‌­سازد. همچنین، چنان­‌که از این نوشتار برمی‌­آید، محقّقین پیشکسوت و جوان در رشته­‌های گوناگون و از ملّیت­‌های مختلف، چارچوب مطالعاتی شوتز را برای تحلیل هنر مناسب یافته‌­اند. در واقع این کتاب، جامع‌ترین متن موجود در زمینه چارچوب ارائه‌شده توسّط شوتز در رابطۀ میان پدیدارشناسی و علوم‌اجتماعی و هنرها است.

این اثر با ترکیب دو حوزه پدیدارشناسی و علوم‌اجتماعی، چارچوبی بدیع برای تحلیل پدیده هنری مهیا ساخته و امکان تفسیری خلاقانه از گستره آثار و اشکال هنری متمایز و همچنین درک ملاحظات نظری در همبستگی هنرها، پدیدارشناسی و علوم‌اجتماعی را فراهم می‌­سازد.

بی‌فایده است!/ باد قرن‌هاست/ در کوچه‌ها/ خیابان‌ها/ می‌چرخد/ زوزه می‌کشد/ و رمه‌های شادی را می‌درد./ می‌چرخم بر این خاک/ و هرچه خون ماسیده بر تاریخ را/ با اشک‌هایم می‌شویم/ پاک نمی‌شود... مانی، وزن و قافیه تنها اصولی بودند که شعر به وسیلهء آنها تعریف می‌شد؛ اما امروزه، توجه به فرم ذهنی، قدرت تخیل، توجه به موسیقی درونی کلمات و عمق نگاه شاعر به جهان و پدیده‌های آن، ورای نظام موسیقایی، لازمه‌های شعری فاخرند ...
صدای من یک خیشِ کج بود، معوج، که به درون خاک فرومی‌رفت فقط تا آن را عقیم، ویران، و نابود کند... هرگاه پدرم با مشکلی در زمین روبه‌رو می‌شد، روی زمین دراز می‌کشید و گوشش را به آنچه در عمق خاک بود می‌سپرد... مثل پزشکی که به ضربان قلب گوش می‌دهد... دو خواهر در دل سرزمین‌های دورافتاده باهیا، آنها دنیایی از قحطی و استثمار، قدرت و خشونت‌های وحشتناک را تجربه می‌کنند ...
احمد کسروی به‌عنوان روشنفکری مدافع مشروطه و منتقد سرسخت باورهای سنتی ازجمله مخالفان رمان و نشر و ترجمه آن در ایران بود. او رمان را باعث انحطاط اخلاقی و اعتیاد جامعه به سرگرمی و مایه سوق به آزادی‌های مذموم می‌پنداشت... فاطمه سیاح در همان زمان در یادداشتی با عنوان «کیفیت رمان» به نقد او پرداخت: ... آثار کسانی چون چارلز دیکنز، ویکتور هوگو و آناتول فرانس از ارزش‌های والای اخلاقی دفاع می‌کنند و در بروز اصلاحات اجتماعی نیز موثر بوده‌اند ...
داستان در زاگرب آغاز می‌شود؛ جایی که وکیل قهرمان داستان، در یک مهمانی شام که در خانه یک سرمایه‌دار برجسته و بانفوذ، یعنی «مدیرکل»، برگزار شده است... مدیرکل از کشتن چهار مرد که به زمینش تجاوز کرده بودند، صحبت می‌کند... دیگر مهمانان سکوت می‌کنند، اما وکیل که دیگر قادر به تحمل بی‌اخلاقی و جنایت نیست، این اقدام را «جنایت» و «جنون اخلاقی» می‌نامد؛ مدیرکل که از این انتقاد خشمگین شده، تهدید می‌کند که وکیل باید مانند همان چهار مرد «مثل یک سگ» کشته شود ...
معلمی بازنشسته که سال‌های‌سال از مرگ همسرش جانکارلو می‌گذرد. او در غیاب دو فرزندش، ماسیمیلیانو و جولیا، روزگارش را به تنهایی می‌گذراند... این روزگار خاکستری و ملا‌ل‌آور اما با تلألو نور یک الماس در هم شکسته می‌شود، الماسی که آنسلما آن را در میان زباله‌ها پیدا می‌کند؛ یک طوطی از نژاد آمازون... نامی که آنسلما بر طوطی خود می‌گذارد، نام بهترین دوست و همرازش در دوران معلمی است. دوستی درگذشته که خاطره‌اش نه محو می‌شود، نه با چیزی جایگزین... ...