ترجمه ستار جلیل‌زاده | آرمان امروز


طلعت سقیرق (۲۰۱۱-۱۹۵۳) داستان‌نویس، شاعر، رمان‌نویس و روزنامه‌نگار فقید فلسطینی بود که عضو کانون نویسندگان و روزنامه‌نگاران فلسطینی و عضو کانون نویسندگان عرب نیز بود. داستان «رازهای کوچک» از آثار اوست.

داستان «رازهای کوچک

او را بازرسی بدنی کردند. همه‌ خانه را گشتند. فکر می‌کردند که آن را جایی مخفی کرده تا آن‌ها دست‌شان به آن نرسد. همه‌جای خانه را زیرورو کردند. اما چیزی پیدا نکردند. او هم هیچ حرفی به آن‌ها نزد. مثل آدمی مرده ساکت ماند. شاید هم داشت خودش را برای مردن آماده می‌کرد. آن‌ها از جست‌وجو که خسته شدند از خانه‌اش بیرون زدند. اما کمی بعد برگشتند. دوباره بازرسی را از سرگرفتند.

اورا بازرسی بدنی کردند. همه‌ خانه را گشتند. فکر می‌کردند که آن را جایی مخفی کرده تا آن‌ها دست‌شان به آن نرسد. لحظاتی چند احساس خواب می‌کرد، حتی خواب هم مثل وطن مصادره شده بود. یک‌بار وقتی داشتند به گشتن ادامه می‌دادند، چشمانش را بست. اما آن‌ها مثل گرگ‌های گرسنه به او حمله کردند. لرزید و با چشمانی باز رؤیای خوابیدن را می‌دید.

این منظره او را شگفت‌زده کرد. چرا مردم رؤیای خوابیدن را می‌بینند. معمولا اول می‌خوابند، بعد رؤیا می‌بینند. اما درست یا غلط، او داشت رؤیای خوابیدن را می‌دید. داشت خواب می‌دید که سربازان اشغالگر کمی دور شده‌اند تا او اندکی بخوابد.

می‌خواست با صدایی بلند فریاد بزند: «خسته شدم، حرام‌زاده‌ها.» اما ترجیح داد سکوت کند. تصمیم گرفت مثل علامت سوال روبه‌روی آن‌ها بایستد تا هر کاری که می‌خواهند انجام دهند.

هرچند که او را شکنجه و عذاب می‌دادند و از او بازجویی می‌کردند. همسرش شیما، پیش از مرگش به او توصیه کرده بود که آن را در جای امنی مخفی کند و خوب از آن نگهداری کند. بارها او را قسم داده بود، به همه‌ مقدسات، به جان پدرش، تا از آن محافظت کند و تا آخرین نفس دفاع کند. گفته بود: «آن را به هیچ‌کس به‌جز فرزندمان تسلیم نکن ابوعبدله. قسم بخور.» اکنون او دارد از قسمش محافظت می‌کند. اکنون او سال‌هاست از آن دفاع می‌کند. هشتادسال است که دارد دفاع می‌کند.

می‌داند به‌رغم پیری و خم‌شدن کمرش از آن‌ها قوی‌تر است؛ زیرا او مالک خانه و خیابان، و حتی مالک هوایی است که نفس می‌کشد، فریاد زد: «همه‌چیز مرا غصب کردید، حرام‌زاده‌ها! دیگر چه می‌خواهید؟ حتی درخت لیمویی را که من دوستش داشتم و آن درخت مرا دوست داشت. از دست شما نجات نیافت حرامزاده‌ها. شما چیزی جز سرقت و کشتار و تخریب نمی‌شناسید.»

زن نیز در رؤیای مرد خندید و گفت: «حتی اگر این کار را هم بکنند، آن را پیدا نمی‌کنند. ابوعبداله، مهم این است که آن را پیدا نکنند. چیزهای بسیار زیادی است که چشم‌ها آن‌ها را نمی‌بیند. آن‌ها عاجزتر از این‌اند! بگذار همه‌ دنیا را زیرورو کنند، چیزی جز شکست پیدا نمی‌کنند.»

مرد در رؤیا خندید و گفت: «وقتی که عبداله برگردد آن را پیدا خواهد کرد. حتی اگر من مرده باشم. پس بهتر است که او آن را پیدا کند. اما این حرام‌زاده‌های دیوانه‌ با اسلحه‌هاشان چیزی پیدا نخواهند کرد!» زن بیرون از رؤیای مرد که بر اثر شکنجه خون از چشمانش فرومی‌ریخت گفت: «جنون آن‌ها گُل کرده ابوعبدالله. باید حرفی نزنی. باید تسلیم نشوی.» مرد سرش را تکان داد و گفت: «سخت است اما مردان تسلیم نمی‌شوند.» آن‌ها گفتند: «چه داری با خودت می‌گویی گوسفند!» خونِ چشمانش را پاک کرد و از خلال پرده‌ای قرمز به یک‌یک آن‌ها خیره شد. چهره‌ها برایش غریبه بودند، لبخند‌ها، حرکت‌ها، کلمه‌ها، قدم‌ها، حتی شیوه‌های بازجویی. یکی از آن‌ها مسخره‌کنان فریاد زد: «الساعه خواهی گفت که آن کجاست!» خون از سمت راست چشمش روان بود و درد داشت تمام بدنش را منفجر می‌کرد. گفت: «نمی‌گویم. و شما هرگز نخواهید فهمید!» به‌یک‌باره همگی بر سرش ریختند.

با قنداق تفنگ همه‌ بدنش را خُرد کردند. حلقه‌های خون بیش‌تر و بیش‌تر شد. مرد با خونسردی گفت: «اکنون به شما خواهم گفت!» همگی دست از زدن برداشتند، گوش‌ها را تیز کردند.

هشتاد بهار از عمر جلوی چشمان ابوعبداله ظاهر شد. لبخندی زد. چشمانش را بست و ایستاده مُرد. به‌رغم مرگ شگفت‌انگیزش، او مثل درخت بخشنده ایستاده ماند.

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

می‌خواستم این امکان را از خواننده سلب کنم؛ اینکه نتواند نقطه‌ای بیابد و بگوید‌ «اینجا پایانی خوش برای خودم می‌سازم». مقصودم این بود که خواننده، ترس را در تمامی عمق واقعی‌اش تجربه کند... مفهوم «شرف» درحقیقت نام و عنوانی تقلیل‌یافته برای مجموعه‌ای از مسائل بنیادین است که در هم تنیده‌اند؛ مسائلی همچون رابطه‌ فرد و جامعه، تجدد، سیاست و تبعیض جنسیتی. به بیان دیگر، شرف، نقطه‌ تلاقی ده‌ها مسئله‌ ژرف و تأثیرگذار است ...
در شوخی، خود اثر مایه خنده قرار می‌گیرد، اما در بازآفرینی طنز -با احترام به اثر- محتوای آن را با زبان تازه ای، یا حتی با وجوه تازه ای، ارائه می‌دهی... روان شناسی رشد به ما کمک می‌کند بفهمیم کودک در چه سطحی از استدلال است، چه زمانی به تفکر عینی می‌رسد، چه زمانی به تفکر انتزاعی می‌رسد... انسان ایرانی با انسان اروپایی تفاوت دارد. همین طور انسان ایرانیِ امروز تفاوت بارزی با انسان هم عصر «شاهنامه» دارد ...
مشاوران رسانه‌ای با شعار «محصول ما شک است» می‌کوشند ابهام بسازند تا واقعیت‌هایی چون تغییرات اقلیمی یا زیان دخانیات را زیر سؤال ببرند. ویلیامسن در اینجا فلسفه را درگیر با اخلاق و سیاست می‌بیند: «شک، اگر از تعهد به حقیقت جدا شود، نه ابزار آزادی بلکه وسیله گمراهی است»...تفاوت فلسفه با گفت‌وگوی عادی در این است که فیلسوف، همان پرسش‌ها را با نظام‌مندی، دقت و منطق پی می‌گیرد ...
عوامل روان‌شناختی مانند اطمینان بیش‌ازحد، ترس از شکست، حس عدالت‌طلبی، توهم پولی و تاثیر داستان‌ها، نقشی کلیدی در شکل‌گیری تحولات اقتصادی ایفا می‌کنند. این عوامل، که اغلب در مدل‌های سنتی اقتصاد نادیده گرفته می‌شوند، می‌توانند توضیح دهند که چرا اقتصادها دچار رونق‌های غیرمنتظره یا رکودهای عمیق می‌شوند ...
جامعیت علمی همایی در بخش‌های مختلف مشخص است؛ حتی در شرح داستان‌های مثنوی، او معانی لغات را باز می‌کند و به اصطلاحات فلسفی و عرفانی می‌پردازد... نخستین ضعف کتاب، شیفتگی بیش از اندازه همایی به مولانا است که گاه به گزاره‌های غیر قابل اثبات انجامیده است... بر اساس تقسیم‌بندی سه‌گانه «خام، پخته و سوخته» زندگی او را در سه دوره بررسی می‌کند ...