به گزارش کتاب نیوز، محمدرضا پویافر نویسنده کتاب «سفر تنهایی» به ایبنا گفت: به نظرم رسید شاید خوب باشد که برای پیشنهاد کتاب در آستانه تعطیلات سال نو و نوروز که بتواند مناسب سطح نیمه تخصصی و عموم هم باشد، اولاً استفاده از روایت‌های نزدیک به زندگی، دوم پرداختن به ابعاد و جنبه‌های مختلفِ واقعیتِ اجتماعی امروزِ کشور و سوم، ویژگی‌ها و دغدغه‌های امروزین جامعه ایرانی، از جمله زندگی، زنان، دین و مسائل اجتماعی در کتاب‌ها را در نظر بگیرم. بنابراین مناسب دیدم مواردی را ارائه کنم که می‌تواند به «زندگی» و روایت‌های عمیق و کیفی از زندگی با توجه به ملاحظاتی که اشاره کردم، نزدیک باشد:

1- «زندگی نگاری»، که روایت‌نگاری از زندگی در دوران کروناست. کتابی ساده و حاصل مجموعه روایت‌های از دوران کرونا به همت مشترک انجمن جامعه شناسی ایران و انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات که هادی خانیکی استاد برجسته علوم ارتباطات بر آن مقدمه نوشته است.

خانیکی در مقدمه این کتاب نوشته است: «روایت کرونا، قصه (story) کروناست؛ همان که در ارتباطات شبکه‌ای و روزنامه‌نگاری نوین، جای‌گاهی ویژه یافته است. کرونا بدون قصه به آینده نخواهد رسید؛ بدون روایت، در آینده نمی‌شود از آن برداشتی جامع و درست داشت. به دلیل این که، رویارویی هر یک از ما، در خلوت خود و یا در میدان کنش اجتماعی، با این پدیده‌ نوظهور و عالم‎‌گیر، جهانی متفاوت با جهان‌های دیگر را می‌سازد؛ از تلاقی این جهان‌ها هست که می‌شود نگاهی جامع به وضعیت‌های کرونایی که انسان امروز، جامعه‌ی امروز و جهان امروز در آن محاط است، داشت.

کتاب «زندگی‌نگاری» حاصل نگاهی از این دست است. عناصری بر آن شد که رسم روایت‌نگاری از کرونا در جامعه را پی بگیرد؛ از این رو، با همکاری دو انجمن، انجمن جامعه‌شناسی ایران و انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، کارگاهی مجازی تدارک دید، تا دوستانی به کمک بیایند و در خلال گفت‌وگوهایی آموزشی، زمینه‌ای برای «زندگی‌نگاری» این ایام فراهم آید. نگاشتن زندگی، چه با قلم، چه با دوربین و چه با زبان، چون بیان‌گر اشتراک وضعیت درونی و بیرونی است، می‌تواند پاره‌ای از آن روایت کرونایی را شکل بدهد. این نوشتن، گفتن، یا به تصویر درآوردن، در نقطه‌ تلاقی بین بیم و امید نسبت به وضعیت‌های کرونایی است؛ وضعیتی که هم هر لحظه‌ ما را نگران می‌کند، و هم در هر لحظه امید خروج از آن را به ما می‌دهد. از آن رو که ترکیبی از بیم و امید است، می‌تواند احساس و ادراک را به هم گره بزند و این روایت را روایتی واقعی‌تر، صمیمانه‌تر، و صادقانه‌تر بکند. به خصوص این که در قرنطینه و در ناگزیری‌های کرونایی قرار می‌گیریم، که یک سوی آن درگیری با تخیلمان از گذشته، و دل‌خوشی با خاطرات است؛ خاطرات نزدیک، خاطرات همین چند ماه و چند هفته‌ی پیش، خاطرات زندگی داشتن؛ و در سوی دیگر، انتظار پیش آمدن وضعیت‌های خیلی نزدیک و ملموس و زمینی را داریم.».

2- کتاب «تاریخ اجتماعی زنان در عصر قاجار»، کتابی است که به زندگی و البته زنان در جامعه دینیِ ایرانی ربط دارد. این کتاب به قلم سمیه سادات شفیعی و در واقع در امتداد کتابی همچون «دین زیسته و زندگی روزانه، پژوهشی در فرهنگ دینی مردم عادی ایران از آغاز عصر صفوی تا پایان دوره قاجار» (ابراهیم موسی پور بشلی) است. این نوع کتاب‌ها برای فهم امروز با نگاه تحلیل از دریچه تاریخ اجتماعی، بسیار مفیدند.



3- «حس خیابان؛ تجربیاتی از کارتن خوابی» کتابی در حوزه مسائل اجتماعی است. این کتاب جمع آوری و تدوینی به قلم نفیسه علوی و حاصل روایت‌هایی گردآوری شده از کارتن خواب‌ها است. فهم واقعیت اجتماعی از دریجه روایت های ساده و ملموس از این نوع، پیش از این به نوعی دیگر در کتابی همچون «رفتار غیرعادی: رویکردی موردپژوهانه به فهم معضلات اجتماعی» (دنیس‌ ال. پک، نورمن‌آلن دالچ، ترجمه کریم باستانی، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات) نیز دیده شده که برای فهم عمیق مسائل اجتماعی مفید است.

4- «بنده استاد هستم» حاصل پژوهش فاطمه علمدار است. این اثر به تجربه نقشی اعضای هأت علمی در دانشگاه های کشور می پردازد. این کتاب که حاصل پژوهش کیفی ارزشمند و جذاب خانم علمدار است، برای لمس هرچه نزدیک‌تر تجربه استاد بودن در دانشگاه ایرانی و اقتضائات آن مفید است. در جامعه ما، عضو هیئت‌علمی شدن اولین مسیر شغلی‌ای است که انتظار می‌رود فارغ‌التحصیلان مقطع دکترا در پیش گیرند و شاید حتی مجبور شوند همان‌طور که به ذهن کنجکاو جامعه پاسخ می‌دهند که چرا ازدواج نکرده‌اند و چرا بچه‌دار نشده‌اند و چرا بچه دوم را نیاورده‌اند و پاسخ این سؤال را هم بدهند که چرا هنوز عضو هیئت‌علمی نشده‌اند. بااین‌حال، تجربه واقعی بر عهده گرفتن یک نقش با نگاهی که از دور به آن وجود دارد متفاوت است. اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها در همه دنیا ناگزیرند به دستورالعمل‌های قانونی برای پذیرفته شدن و ماندگار شدن در این جایگاه تن دهند؛ دستورالعمل‌هایی که گاه آنها را از لذت کار علمی محروم می‌کند. این کتاب مروری است بر تجربه برخی از اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌ها در ایران در دو برهه زمانی دهۀ ۷۰ و ۹۰؛ مروری بر تجربه‌شان از فرایند جذب و کنش‌ورزی در شبکه روابط قدرت در دانشگاه‌ها، رؤیاهایشان و شیوه‌های خلاقانه‌ای که برای برون‌رفت از وضعیت‌های نامطلوب به کار بسته‌اند.

5- و در آخر، معرفی یک کتاب ظاهراً تکراری: «چرا ملت‌ها شکست می‌خورند» (دارون عجم اوغلو و جیمز اِی رابینسون، ترجمه محسن میردامادی و محمدحسین نعیمی پور). برای آنکه مداوم از سطح تجربه هر روزه واقعیت‌های امروزینِ جامعه مان به سطح تجربه‌های درک شده کشورها و جوامع مشابه حرکت کنیم، خواندن و مراجعه به این کتاب موثر است، به ویژه اگر استدلال‌ها و شواهد نویسندگان این کتاب بر سطح اقتصادی توسعه را به سطحی فراتر و اعم از سطوح اجتماعی و سیاستگذاری‌های عمومی در امر اجتماعی تسری دهیم، آنگاه دلالت‌های مفیدتری برای جامعه امروزی و مسائلِ حال حاضر در جامعه ایرانی به دست خواهیم آورد.

^{_{................}} هر روز با کتاب ^{_{...............}}