خانه ما کجاست؟ | مهر


تفاوت‌ها دنیا را جذاب می‌کنند. مثل دیدگاهی که احمد، کتابدار مدرسه، دارد. فکر کنید تمام کتاب‌های کتابخانه یک‌جور باشند، آن موقع کتابخانه تا چه مدت می‌تواند ما را به خودش جذب کند. احمد حق دارد. تفاوت‌ها جذابند؛ اما مواقعی هم دردسرسازند. به‌خصوص وقتی جامعه آماده‌ی پذیرش آن‌ها نباشد. این تفاوت‌ها می‌تواند شکل‌های مختلفی داشته باشد، از رنگ پوست تا دین و حتی لهجه. از همه‌ی این‌ها که بگذریم، چه زمانی تفاوت‌ها به چشم می‌آید؟

خلاصه رمان ۹۲۸ مایل دور از خانه» [928 miles from home] اثر کیم اسلیتر [Kim Slater]

تا وقتی در خانه‌ایم، اعضای خانواده ما را مثل خودشان می‌بینند. تفاوت‌ها آنجا توی ذوق نمی‌زند. اما به محض ترک خانه، تفاوت‌ها رنگ می‌گیرند. خانه کجاست؟ به قول تی اس الیوت در ابتدای کتاب، خانه جایی است که آدمی از آنجا آغاز می‌کند. ما بالیدن و بزرگ شدن را از خانه شروع می‌کنیم، محل امنی که می‌تواند ما را هر شب در خودش پناه بدهد و تمام خانواده را در خودش جمع کند. خانواده‌ای که ما را متفاوت نمی‌بیند و حامی ما هستند. اما اگر خانه را ترک کردیم، چه؟ اگر خانه دیگر همان خانه قبلی نبود، چه؟ اگر ۹۲۸ مایل از خانه دور شدیم تا در امان بمانیم، آن موقع کجا جمع شویم، کجا آرام بگیریم و کجا بزرگ شویم؟ می‌شود خانه‌ای جدید ساخت؟ خانه‌ی جدید پذیرای ما خواهد بود؟

سرگئی زوراکوفسکی با مادرش لهستان را ترک کرده تا در امان بماند، اما حالا در محله‌ای ساکن است که همه او را یک خارجی می‌دانند. کسی که آمده تا موقعیت اجتماعی و شغلی مردمان اصلی این کشور را تصاحب کند و چه کسی بیشتر از همه درگیر مشکلات سرگئی می‌شود، کالوم.

کالوم پسری تنهاست، خانه‌شان برای او همه‌چیز است. خانه‌ای که بیشتر روزها و ساعت‌ها را در آن به تنهایی سپری می‌کند. پدر برای مدت‌های طولانی سر کار می‌رود و مادر سال‌ها پیش او را ترک کرده است. او یک منطقه امن دارد، منطقه امنی که به هر شکلی شده حفظش می‌کند، گاهی با دروغ‌گویی و گاهی با تلاش. اما به ناگاه سرگئی او را از منطقه امنش خارج می‌کند. کالوم که می‌خواهد بین همسالانش پذیرفته شود، با چنگ و دندان مرز بین خودش و سرگئی را حفظ می‌کند و باز هم در منطقه امنش می‌ماند. او می‌خواهد به هر طریقی شده این خارجی را از خودش دور کند، اما حوادث داستان، کالوم را از مرز منطقه امنش عبور می‌دهند. او حالا در محدوده‌ی ترس قرار دارد. در برابر دوستانی که از حضور سرگئی در خانه‌اش مطلع شده‌اند، اعتمادبه‌نفسش را از دست می‌دهد. احساس تنهایی می‌کند و تلاش‌های پدرش برای نزدیک کردن خودش و سرگئی را نادیده می‌گیرد. باز هم حادثه دیگری سرگئی را از محدوده ترس خارج می‌کند و به محدوده یادگیری می‌برد. او بعد از تصادف به کمک نیاز دارد. باید یاد بگیرد تشکر کند، اعتماد کند و خودش را با حضور سرگئی به چالش بکشد. باز هم رد پایی از عدم اطمینانش به سرگئی دیده می‌شود. مهارت رفتاری‌اش توسعه پیدا کرده پس می‌تواند کمک بخواهد و با همین طلب کمک می‌تواند اعتماد نهایی به سرگئی را پیدا کند.

داستان پیشرفت کالوم در ارتباط با آدم‌های متفاوت، با گسترش دادن مفهوم خانه برای دیگری که یک مهاجر است، داستان بسیاری از جوامع امروزی است. جوامعی که پذیرای مهاجرین‌اند و این مهاجرین به ساخت خانه‌ای جدید در سرزمین جدید نیاز دارند. کالوم در یک بستر شهری آسیب‌پذیر و حتی جرم‌خیز این پیشرفت را تجربه می‌کند و خانه‌اش را گسترش می‌دهد تا پذیرای آدم‌های دیگری هم باشد.

داستان «۹۲۸ مایل دور از خانه» [928 miles from home] اثر کیم اسلیتر [Kim Slater] برای ما مرور می‌کند که اگر زندگی برای ما خیلی راحت نیست، به این معنی نیست که باید انتقام این سختی را از دیگران بگیریم. ساختن خانه برای خودمان و دیگران، روزهایی فعال و امنیتی فراگیر، می‌تواند زندگی را حتی برای خود ما هم راحت‌تر کند.

محدوده آخری که کالوم وارد آن می‌شود، محدوده رشد است. تجربه‌های متفاوت به کالوم اجازه می‌دهند که رشد کند و رشد او به معنی رشد جامعه اطرافش است.

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

معلمی بازنشسته که سال‌های‌سال از مرگ همسرش جانکارلو می‌گذرد. او در غیاب دو فرزندش، ماسیمیلیانو و جولیا، روزگارش را به تنهایی می‌گذراند... این روزگار خاکستری و ملا‌ل‌آور اما با تلألو نور یک الماس در هم شکسته می‌شود، الماسی که آنسلما آن را در میان زباله‌ها پیدا می‌کند؛ یک طوطی از نژاد آمازون... نامی که آنسلما بر طوطی خود می‌گذارد، نام بهترین دوست و همرازش در دوران معلمی است. دوستی درگذشته که خاطره‌اش نه محو می‌شود، نه با چیزی جایگزین... ...
بابا که رفت هوای سیگارکشیدن توی بالکن داشتم. یواشکی خودم را رساندم و روشن کردم. یکی‌دو تا کام گرفته بودم که صدای مامانجی را شنیدم: «صدف؟» تکان خوردم. جلو در بالکن ایستاده بود. تا آمدم سیگار را بیندازم، گفت: «خاموش نکنْ‌نه، داری؟ یکی به من بده... نویسنده شاید خواسته است داستانی «پسامدرن» بنویسد، اما به یک پریشانی نسبی رسیده است... شهر رشت این وقت روز، شیک و ناهارخورده، کاری جز خواب نداشت ...
فرض کنید یک انسان 500، 600سال پیش به خاطر پتکی که به سرش خورده و بیهوش شده؛ این ایران خانم ماست... منبرها نابود می‌شوند و صدای اذان دیگر شنیده نمی‌شود. این درواقع دید او از مدرنیته است و بخشی از جامعه این دید را دارد... می‌گویند جامعه مدنی در ایران وجود ندارد. پس چطور کورش در سه هزار سال قبل می‌گوید کشورها باید آزادی خودشان را داشته باشند، خودمختار باشند و دین و اعتقادات‌شان سر جایش باشد ...
«خرد»، نگهبانی از تجربه‌هاست. ما به ویران‌سازی تجربه‌ها پرداختیم. هم نهاد مطبوعات را با توقیف و تعطیل آسیب زدیم و هم روزنامه‌نگاران باتجربه و مستعد را از عرصه کار در وطن و یا از وطن راندیم... کشور و ملتی که نتواند علم و فن و هنر تولید کند، ناگزیر در حیاط‌خلوت منتظر می‌ماند تا از کالای مادی و معنوی دیگران استفاده کند... یک روزی چنگیز ایتماتوف در قرقیزستان به من توصیه کرد که «اسب پشت درشکه سیاست نباش. عمرت را در سیاست تلف نکن!‌» ...
هدف اولیه آموزش عمومی هرگز آموزش «مهارت‌ها» نبود... سیستم آموزشی دولت‌های مرکزی تمام تلاش خود را به کار گرفتند تا توده‌ها را در مدارس ابتدایی زیر کنترل خود قرار دهند، زیرا نگران این بودند که توده‌های «سرکش»، «وحشی» و «از لحاظ اخلاقی معیوب» خطری جدی برای نظم اجتماعی و به‌علاوه برای نخبگان حاکم به شمار روند... اما هدف آنها همان است که همیشه بوده است: اطمینان از اینکه شهروندان از حاکمان خود اطاعت می‌کنند ...