نغمه هایی برای تحمل جهان | خراسان


مجموعه شعر «کوه صدایم را پس نمی‌دهد» نوشته محسن حسین‌خانی، شاعر جوان کرمانشاهی است که در سال ۱۴۰۱ توسط نشر مروارید چاپ‌شده است.این مجموعه شعر مشتمل بر دو بخش است که هرکدام حال و هوای خاصی دارد. حسین‌خانی کوشیده است دو اپیزود متفاوت را در این کتاب به نمایش بگذارد.

کوه صدایم را پس نمی‌دهد» نوشته محسن حسین‌خانی

پریشان‌تر از گیسوی یار
«در جنگ / مردها یک‌بار کشته می‌شوند / زن ها هزار بار».
موضوع غالب در بخش اول این مجموعه شعر، جنگ است. چیزی که برای شاعر به‌عنوان یک مسئله حل نشدنی بر کتاب سایه افکنده است. در کتاب «کوه صدایم را پس نمی‌دهد» به‌ویژه در بخش اول، شاعر عجیب درگیر مسئله‌ای به نام جنگ است بی‌آنکه راه‌حلی برای آن بیابد:
«جنگ / بار کجی ست / که همواره سالم به منزل می‌رسد / و صلح/ واژه‌ای سفید بود / آنقدر که بر کاغذها ندیدمش»

اما چگونه است که جنگ، گاهی در صلح هم ادامه دارد و دست از سر آدم‌ها برنمی‌دارد:
«نمی‌دانم این عکس به کدام جنگ برمی‌گردد /به کدام سال / این سرباز زنده است یا نه / اما می‌دانم / تاریک‌ترین خانه‌ها / قلب‌هایی هستند /که تصمیم جنگ در آن‌ها ظاهر می‌شود»
«عشق اما / ما را از دهان ماهی‌ها بر برکه‌ای نهاد/تا به هم رسیم و یکی شویم»

حسین‌خانی در بخش دوم کتاب از جنگ فاصله می‌گیرد و شعرهای عاشقانه می‌نویسد، واگویه های یار که جهان را با تمام نامهربانی‌هایش قابل‌تحمل می‌کند، انگار می‌خواهد به خودش یادآوری کند جهان با تمام جنگ‌ها و جدل‌ها ارزش زندگی و عاشقی کردن را دارد:
«بخند برای من / برای درخت بادام حیاط / تا جبران شود / هرآنچه را که سال پیش / شکستیم و / تلخ بود»

یکی از ویژگی‌های این کتاب، ترکیب اصطلاحات و ضرب‌المثل‌های عامیانه به شکلی برجسته در شعر است:
«سنگ تو را به سینه زدم / و تو ناگاه پر کشیدی / دریغا!/نه سنگ مفت بود / نه گنجشک»

این شکل شاعرانه از کلام و استفاده از ضرب‌المثل‌ها در شعر مدت‌هاست که در شعر آزاد متداول بوده و شاعران به‌عنوان یک تکنیک از آن استفاده می‌کنند اما بسامد آن در کتاب «کوه صدایم را پس نمی‌دهد» بالاست:
«تو همیشه نیمه‌پر لیوان را دیدی / من نیمه‌خالی / و هیچگاه نفهمیدی / از پشت نیمه‌خالی / چشم‌هایت / چقدر قشنگ‌تر دیده می‌شوند» یا: «هر بار می‌بینمت / کبکی در دلم سر از برف بیرون می‌آورد».

به نظر می‌رسد استفاده از ضرب‌المثل‌ها در کتاب «کوه صدایم را پس نمی‌دهد» بااین‎که چشم‌نواز بوده و یکی از نقاط قوت کتاب محسوب می‌شود اما شاعر بیش‌ازاندازه معمول از این کارکرد استفاده کرده است:
«پدرم / به جرم چیدن گندم / از بهشت رانده شد / حالا نوبت من است / بوسه‌ای از گونه گندم گونت می‌چینم / و بازمی‌گردم به بهشت» یا؛ «اسب مهم نبود / اصل مهم بود / و آنچه نیفتاد/ اتفاقی بود میان من و تو»

و چندین و چند مورد دیگر که در کتاب دیده می‌شود.ویژگی دیگر کتاب، بازی با کلمات و به کاربردن ایهام و ابهام و انواع صنایع ادبی است، شاعر در بسیاری از شعرها کارکردهای متفاوتی از کلمات کشیده و خوانش آن‌ها را لذت‌بخش‌تر می‌کند:
«تا باد / خبرهای بد را به‌جایی نبرد / در دکه‌ها / بر تیتر اول روزنامه‌ها / سنگ نهاده‌اند»

این‌یک اتفاق کاملاً معمولی است که بر روزنامه‌ها سنگ می‌گذارند اما از زاویه‌ای که شاعر می‌نگرد دیگر معمولی نیست. شاعر در جای دیگری می‌گوید:
«درخت افتاد/ و دایره دایره / سال‌های عمرش را شمرد /ماه اما / هر چه می‌خواهد از دایره‌اش فرار کند / شب نمی‌گذارد / تاریکی نمی‌گذارد / زیبایی آزاد شود»"

و اما یکی از زیباترین شعرهای کتاب در صفحه ۸۵ اتفاق افتاد‌ه است که شاعر از انسان و اسب خسته است و به گوزنی در تناسخ بعدی می‌اندیشد:
«گوزنی آزاد اگر بودم / شاخ‌هایم را / می‌کوبیدم به شاخ رقیبان / زمانه اما / مرا بسته است به ارابه پیرمردی در آغاز فصل سرد/ تا کودکانه به انتظارم بنشینی»

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

مشاوران رسانه‌ای با شعار «محصول ما شک است» می‌کوشند ابهام بسازند تا واقعیت‌هایی چون تغییرات اقلیمی یا زیان دخانیات را زیر سؤال ببرند. ویلیامسن در اینجا فلسفه را درگیر با اخلاق و سیاست می‌بیند: «شک، اگر از تعهد به حقیقت جدا شود، نه ابزار آزادی بلکه وسیله گمراهی است»...تفاوت فلسفه با گفت‌وگوی عادی در این است که فیلسوف، همان پرسش‌ها را با نظام‌مندی، دقت و منطق پی می‌گیرد ...
عوامل روان‌شناختی مانند اطمینان بیش‌ازحد، ترس از شکست، حس عدالت‌طلبی، توهم پولی و تاثیر داستان‌ها، نقشی کلیدی در شکل‌گیری تحولات اقتصادی ایفا می‌کنند. این عوامل، که اغلب در مدل‌های سنتی اقتصاد نادیده گرفته می‌شوند، می‌توانند توضیح دهند که چرا اقتصادها دچار رونق‌های غیرمنتظره یا رکودهای عمیق می‌شوند ...
جامعیت علمی همایی در بخش‌های مختلف مشخص است؛ حتی در شرح داستان‌های مثنوی، او معانی لغات را باز می‌کند و به اصطلاحات فلسفی و عرفانی می‌پردازد... نخستین ضعف کتاب، شیفتگی بیش از اندازه همایی به مولانا است که گاه به گزاره‌های غیر قابل اثبات انجامیده است... بر اساس تقسیم‌بندی سه‌گانه «خام، پخته و سوخته» زندگی او را در سه دوره بررسی می‌کند ...
مهم نیست تا چه حد دور و برِ کسی شلوغ است و با آدم‌ها –و در بعضی موارد حیوان‌ها- در تماس است، بلکه مهم احساسی است که آن شخص از روابطش با دیگران تجربه می‌کند... طرفِ شما قبل از اینکه با هم آشنا شوید زندگی خودش را داشته، که نمی‌شود انتظار داشت در زندگی‌اش با شما چنان مستحیل شود که هیچ رد و اثر و خاطره‌ای از آن گذشته باقی نماند ...
از فروپاشی خانواده‌ای می‌گوید که مجبور شد او را در مکزیک بگذارد... عبور از مرز یک کشور تازه، تنها آغاز داستان است... حتی هنگام بازگشت به زادگاهش نیز دیگر نمی‌تواند حس تعلق کامل داشته باشد... شاید اگر زادگاهشان کشوری دموکرات و آزاد بود که در آن می‌شد بدون سانسور نوشت، نویسنده مهاجر و آواره‌ای هم نبود ...