جهان در آتش | آرمان امروز


از ابتدای آفرینش تا این روزها که در دو سوی جهان شاهد دو جنگ ویران‌گر هستیم - از یک‌سو جنگ روسیه و اوکراین و از سوی دیگر جنگ اسراییل و حماس- جهان با تصویری ازلی‌ ابدی در هر قرن پژواک یافته که گویا بدون جنگ نمی‌تواند باشد؛ جنگ‌ها در سراسر جهان بیداد می‌کنند، ملت‌ها را متلاشی می‌کنند، امپراتوری‌ها را ایجاد و نابود می‌کنند و رنج گسترده‌ای را برای بشر به وجود می‌آورند. اما چرا کشورها به‌سمت نبرد سوق داده می‌شوند؟ چه چیزی پیروزی یا شکست را تعیین می‌کند؟ و جنگ‌های کلیدی چگونه مسیر تاریخ را تغییر داده‌اند؟

چارلز مسنجر [Charles Messenger]، جنگ‌هایی که دنیا را تغییر دادند» [Wars that changed the world]،

چارلز مسنجر [Charles Messenger]، سرباز سابق بریتانیایی و تاریخ‌دان نظامی، در کتاب «جنگ‌هایی که دنیا را تغییر دادند» [Wars that changed the world]، به این پرسش‌ها از طریق داستان‌هایی از بزرگ‌ترین جنگ‌های جهان پاسخ می‌دهد. این کتاب با ترجمه منوچهر پزشک در نشر ققنوس منتشر شده است.

کتاب با جنگ بزرگ پلوپونزی، از 2500 سال پیش آغاز می‌شود و با جنگ علیه تروریسم در دنیای معاصر پایان می‌یابد. چارلز مسنجر، پیشینه تاریخی و دلایل مختلف درگیری - خواه ایدئولوژیک، مذهبی، یا مبارزه شخصی برای قدرت - را بررسی می‌کند و میراث جنگ و تأثیر آن بر جهان را روشن می‌کند. مکمل این روایت‌های متقاعدکننده، جداول زمانی با جزییات دوره، نقشه‌های منطقه که مکان‌های نبردهای اصلی و تئاترهای جنگ را نشان می‌دهند، و تصاویر نمادینی است که درام نبرد و شخصیت‌های درگیر را دربرمی‌گیرد. این گزارش‌های روشنگر نه‌تنها تاریخچه مختصری از مبارزات و رویارویی های خاص را ارائه می‌دهد، بلکه یک مرور کلی جذاب و قابل دسترس از تاریخ جهان را نیز به همراه دارد. شامل نمایه‌هایی از فتوحات اسکندر، فتح مکزیک اسپانیایی، جنگ هفت‌ساله، جنگ استقلال آمریکا، جنگ‌های ناپلئونی، جنگ داخلی آمریکا، جنگ‌های جهانی اول و دوم، ویتنام، و بسیاری از درگیری‌های دیگر است.

چارلز مسنجر به‌عنوان مورخی مستقل در این کتاب درباره اهمیت تاریخی جنگ فرانسه و پروس و چرایی و چگونگی آغاز آن نیز توضیح می‌دهد. او می‌گوید یکی از دلایل ناپدیدشدن آن از کتاب‌های تاریخ لطف صنایع سینما و تلویزیون بوده است. از نظر مسنجر عمدتاً جنگ جهانی دوم، گاهی اوقات جنگ جهانی اول و کمی از تاریخ روم و یونان مورد بی‌مهری قرار گرفته است. دلیل دیگر نحوه ارائه تاریخ در مدارس است، به‌عنوان مجموعه‌ای از جنبه‌های مستقل و نه یک فرآیند دیالکتیکی مستمر. نویسنده با تثبیت این فرض، روایت خود را با جنگ‌هایی که منجر به منحل‌شدن امپراتوری روم شد آغاز می‌کند. در 6 آگوست 1806، امپراتور سابق روم یعنی فرانسیس دوم، بر امپراتور فرانسیس اول اتریش پیروز شد. در 19 ژوئیه 1806، امپراتور فرانسه، ناپلئون، کنفدراسیون راین را ایجاد کرد و 360 ایالت فئودال آلمان را در حدود چهل ایالت ادغام کرد. ناپلئون بدون اینکه چنین قصدی داشته باشد، روند اتحاد ملت آلمان را آغاز کرد.

همچنین این کتاب، جنگ‌های جهانی، جنگ‌های آزادی‌بخش ملی، جنگ‌های داخلی، جنگ‌های چریکی و ظهور تروریسم را پوشش می‌دهد. مسنجر ظهور زیردریایی، تانک و هواپیمای نظامی را توصیف می‌کند و به طعنه مشاهده می‌کند که بسیاری از درگیری‌های امروزی با فناوری تسلیحاتی انجام می‌شود که تفاوت چندانی با فناوری سال 1900 ندارد. این دیدگاه به هیچ وجه محدود به رویارویی‌های میدان نبرد نیست. به‌عنوان مثال، او تأثیر فروپاشی نظام پزشکی بر روحیه ارتش فرانسه را مورد بحث قرار می‌دهد و نشان می‌دهد که چگونه جنگ دوم بالکان در سال 1913 پیش‌بینی رقابت‌های قومیتی بود که منطقه را تا به امروز گرفتار کرده است. این گزارش رضایت‌بخش، تحلیل ادراکی را با روایت دراماتیک ترکیب می‌کند.

به‌طور کلی، کتاب «جنگ‌هایی که دنیا را تغییر دادند» با مختصرترین جزییات ممکن درگیری‌ها را توصیف می‌کند، جنگی که نتایج آن به جنگ جهانی اول منجر شد، و در پی آن جنگ جهانی دوم دوباره شعله‌ور شد. حتی می‌توان جنگ ویتنام را به‌عنوان پیامد جنگ فرانسه و پروس در نظر گرفت؛ زیرا پس از سال 1873 فرانسه جمهوری‌خواه، به‌دنبال گسترش قدرت خود در خارج از کشور بود، و حتی تلاش زیادی برای توسعه قدرت استعماری خود بر هند و چین داشت. درنتیجه می‌توان گفت این کتاب فوق العاده با روشن‌کردن اولین شعله جنگ، تصویری نازیبا از جنگ نشان می‌دهد به امید روزی که جهانی بدون جنگ داشته باشیم.

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

مشاوران رسانه‌ای با شعار «محصول ما شک است» می‌کوشند ابهام بسازند تا واقعیت‌هایی چون تغییرات اقلیمی یا زیان دخانیات را زیر سؤال ببرند. ویلیامسن در اینجا فلسفه را درگیر با اخلاق و سیاست می‌بیند: «شک، اگر از تعهد به حقیقت جدا شود، نه ابزار آزادی بلکه وسیله گمراهی است»...تفاوت فلسفه با گفت‌وگوی عادی در این است که فیلسوف، همان پرسش‌ها را با نظام‌مندی، دقت و منطق پی می‌گیرد ...
عوامل روان‌شناختی مانند اطمینان بیش‌ازحد، ترس از شکست، حس عدالت‌طلبی، توهم پولی و تاثیر داستان‌ها، نقشی کلیدی در شکل‌گیری تحولات اقتصادی ایفا می‌کنند. این عوامل، که اغلب در مدل‌های سنتی اقتصاد نادیده گرفته می‌شوند، می‌توانند توضیح دهند که چرا اقتصادها دچار رونق‌های غیرمنتظره یا رکودهای عمیق می‌شوند ...
جامعیت علمی همایی در بخش‌های مختلف مشخص است؛ حتی در شرح داستان‌های مثنوی، او معانی لغات را باز می‌کند و به اصطلاحات فلسفی و عرفانی می‌پردازد... نخستین ضعف کتاب، شیفتگی بیش از اندازه همایی به مولانا است که گاه به گزاره‌های غیر قابل اثبات انجامیده است... بر اساس تقسیم‌بندی سه‌گانه «خام، پخته و سوخته» زندگی او را در سه دوره بررسی می‌کند ...
مهم نیست تا چه حد دور و برِ کسی شلوغ است و با آدم‌ها –و در بعضی موارد حیوان‌ها- در تماس است، بلکه مهم احساسی است که آن شخص از روابطش با دیگران تجربه می‌کند... طرفِ شما قبل از اینکه با هم آشنا شوید زندگی خودش را داشته، که نمی‌شود انتظار داشت در زندگی‌اش با شما چنان مستحیل شود که هیچ رد و اثر و خاطره‌ای از آن گذشته باقی نماند ...
از فروپاشی خانواده‌ای می‌گوید که مجبور شد او را در مکزیک بگذارد... عبور از مرز یک کشور تازه، تنها آغاز داستان است... حتی هنگام بازگشت به زادگاهش نیز دیگر نمی‌تواند حس تعلق کامل داشته باشد... شاید اگر زادگاهشان کشوری دموکرات و آزاد بود که در آن می‌شد بدون سانسور نوشت، نویسنده مهاجر و آواره‌ای هم نبود ...