زن در سینمای بهرام بیضایی موضوعی است که توسط سارا آصفی موردتوجه قرار گرفته و با تمرکز بر فیلم‌های «کلاغ»، «مرگ یزدگرد»، «باشو غریبه کوچک» و «چریکه تارا»، در کتاب خود با نام «چهار زن در دو دهه از سینمای بهرام بیضایی» به آن پرداخته است.

سارا آصفی، چهار زن در دو دهه از سینمای بهرام بیضایی

به گزارش کتاب نیوز به نقل از ایسنا، آصفی درباره این کتاب گفت: دهه دوم فیلم‌سازی بهرام بیضایی در ایران، مصادف با دهه ۶۰ است که انقلاب ۵۷، انقلاب فرهنگی و جنگ تحمیلی تغییرات بسیاری در هنر و سینما ایجاد کرده و مقوله جنگ در سینما را به سمت و سویی هدایت کرد که شخصیت اصلی در فیلم‌ها را مردها بر عهده بگیرند.

او ادامه داد: در این ‌بین بهرام بیضایی با نگاه متفاوتی به سینما و تولید فیلم پرداخته و شخصیت اصلی آثار خود را از بین زنان انتخاب می‌کند، به همین دلیل در کتاب «چهار زن، در دو دهه از سینمای بهرام بیضایی» ۴ فیلم «کلاغ»، «مرگ یزدگرد»، «باشو غریبه کوچک» و «چریکه تارا» انتخاب و بررسی‌شده و پژوهش با محور این فیلم‌ها انجام‌شده، چراکه زنان شخصیت اصلی در هر یک از این فیلم‌ها هستند.

نویسنده کتاب «چهار زن، در دو دهه از سینمای بهرام بیضایی» با بیان اینکه موضوع اسطوره‌ها و پرداختن به آن در کنار مسئله جنسیت و توجه به جنسیت آن‌ها یکی از دغدغه‌ها و علاقه‌مندی‌های من بوده است، گفت: بهرام بیضایی یکی از بهترین افرادی است که به موضوع اسطوره و زن پرداخته است، در دوره‌ای که کاراکترهای اصلی فیلم‌ها مردها هستند و زنان و موضوعات مربوط به آن‌ها جایگاهی در آثار سینمایی ندارد بیضایی به‌صورت مستقل و کاملاً واضح به موضوع زن می‌پردازد، به‌طوری‌که در آن زمان و حتی امروز کمتر این‌گونه به شخصیت زن پرداخته‌شده است؛ به همین دلیل توجه به سینمای بهرام بیضایی و بررسی این دو مقوله در سینمای او برای من جذاب بود.

این نویسنده و پژوهشگر هنر گفت: با مطالعه در موضوع سینما و زن، متوجه شدم که منابع بسیار کمی دراین‌باره وجود دارد، حتی مصاحبه‌هایی که با بهرام بیضایی انجام‌شده بود فاقد منبع بود تا برای مطالعه و تحقیق بیشتر به آن‌ها مراجعه شود که یکی از مشکلات بزرگ من در تحقیق و تألیف کتاب همین موضوع بود؛ به همین دلیل در پایان کتاب فهرستی از منابع برای علاقه‌مندان و مخاطبان حرفه‌ای و دانشجویان سینما قرار داده شد تا کمتر با این مشکل مواجه شوند.

این کارشناس سینما با اشاره به اینکه موضوع زن در سینما از علاقه‌مندی‌ها و دغدغه‌های او برای تحقیق است، اضافه کرد: زن در سینمای ایران همچنان در دو راهی بروزِ خود و قرار گرفتن در چارچوب‌های تحمیلی باقی‌مانده است. پذیرش جریان‌هایی که زنان در دنیا برای حقوق اجتماعی و شهروندی خود رقم زدند توسط فرهنگ مردسالار خاورمیانه مشکل است و این چالش میان نمایش تصویر اصلی از زن با قرائت جامعه از او، در سینمای ایران همچنان در جریان است.

«چهار زن، در دو دهه از سینمای بیضایی» اولین کتاب سارا آصفی، کارشناس سینما، کارشناس ارشد پژوهش هنر، فیلم‌نامه‌نویس و گوینده رادیو است که بهمن‌ماه ۱۴۰۱ از سوی انتشارات گفتمان اندیشه معاصر روانه بازار نشر شده است.

................ هر روز با کتاب ................

ما خانواده‌ای یهودی در رده بالای طبقه متوسط عراق بودیم که بر اثر ترکیبی از فشارهای ناشی از ناسیونالیسم عربی و یهودی، فشار بیگانه‌ستیزی عراقی‌ها و تحریکات دولت تازه ‌تأسیس‌شده‌ی اسرائیل جاکن و آواره شدیم... حیاتِ جاافتاده و عمدتاً رضایت‌بخش یهودیان در کنار مسلمانان عراق؛ دربه‌دری پراضطراب و دردآلود؛ مشکلات سازگار‌ شدن با حیاتی تازه در ارض موعود؛ و سه سال عمدتاً ناشاد در لندن: تبعید دوم ...
رومر در میان موج نویی‌ها فیلمساز خاصی‌ست. او سبک شخصی خود را در قالب فیلم‌های ارزان قیمت، صرفه‌جویانه و عمیق پیرامون روابط انسانی طی بیش از نیم قرن ادامه داده است... رومر حتی وقتی بازیگرانی کاملاً حرفه‌ای انتخاب می‌کند، جنس بازیگری را معمولاً از شیوه‌ی رفتار مردم معمولی می‌گیرد که در دوره‌ای هدف روسلینی هم بود و وضعیتی معمولی و ظاهراً کم‌حادثه، اما با گفت‌وگوهایی سرشار از بارِ معنایی می‌سازد... رومر در جست‌وجوی نوعی «زندگی‌سازی» است ...
درباریان مخالف، هر یک به بهانه‌ای کشته و نابود می‌شوند؛ ازجمله هستینگز که به او اتهام رابطه پنهانی با همسر پادشاه و نیز نیت قتل ریچارد و باکینگهم را می‌زنند. با این اتهام دو پسر ملکه را که قائم‌مقام جانشینی پادشاه هستند، متهم به حرامزاده بودن می‌کنند... ریچارد گلاستر که در نمایشی در قامت انسانی متدین و خداترس در کلیسا به همراه کشیشان به دعا و مناجات مشغول است، در ابتدا به‌ظاهر از پذیرفتن سلطنت سرباز می‌زند، اما با اصرار فراوان باکینگهم، بالاخره قبول می‌کند ...
مردم ایران را به سه دسته‌ی شیخی، متشرعه و کریم‌خانی تقسیم می‌کند و پس از آن تا انتهای کتاب مردم ایران را به دو دسته‌ی «ترک» و «فارس» تقسیم می‌کند؛ تقسیم مردمان ایرانی در میانه‌های کتاب حتی به مورد «شمالی‌ها» و «جنوبی‌ها» می‌رسد... اصرار بیش‌از اندازه‌ی نویسنده به مطالبات قومیت‌ها همچون آموزش به زبان مادری گاهی اوقات خسته‌کننده و ملال‌آور می‌شود و به نظر چنین می‌آید که خواسته‌ی شخصی خود اوست ...
بی‌فایده است!/ باد قرن‌هاست/ در کوچه‌ها/ خیابان‌ها/ می‌چرخد/ زوزه می‌کشد/ و رمه‌های شادی را می‌درد./ می‌چرخم بر این خاک/ و هرچه خون ماسیده بر تاریخ را/ با اشک‌هایم می‌شویم/ پاک نمی‌شود... مانی، وزن و قافیه تنها اصولی بودند که شعر به وسیلهء آنها تعریف می‌شد؛ اما امروزه، توجه به فرم ذهنی، قدرت تخیل، توجه به موسیقی درونی کلمات و عمق نگاه شاعر به جهان و پدیده‌های آن، ورای نظام موسیقایی، لازمه‌های شعری فاخرند ...