محمد پناه زاده | دین آنلاین


کتاب «یهودیان در ایران» [Jews of Iran: A Photographic Chronicle] اثر عکاس و مستندساز ایرانی حسن سربخشیان (با همکاری پروانه وحیدمنش) است که در قامت یک سند تاریخی در زمینه وضعیت حقوق اقلیت‌های مذهبی در ایران منتشر شده است.

یهودیان در ایران» [Jews of Iran: A Photographic Chronicle]

این کتاب یکی از زیباترین و پیچیده‌ترین داستان‌های ناگفته زمان ما را به تصویر می‌کشد. جامعه غرب اغلب یهودیان در ایران را جامعه‌ای اسیر و تحت ستم تصور می‌کنند که در داخل کشور خود بیگانه‌اند و در عین حال از ترک آن نیز محروم شده‌اند.

یهودیان در ایران» [Jews of Iran: A Photographic Chronicle]

کتاب یهودیان ایران مجموعه مصوری ست از ایران قرن 21 که نمای منحصربه‌فردی از جامعه یهودیان ایرانی را ارائه می‌دهد. نمایی که معمولاً برای دنیای غرب ناشناخته است.

یهودیان در ایران» [Jews of Iran: A Photographic Chronicle]

این کتاب نمایشگاهی سیار از وضعیت زندگی روزمره یهودیان محسوب می‌شود که توانسته در بخش مربوط به ایران که در ده شهر عکاسی شده، مناسبات حیات اجتماعی یهودیان را به تصویر بکشد. سیمایی از آداب، مناسک و عبادات یهودیان و اینکه چگونه این اقلیت مذهبی، با وجود زندگی در جامعه اسلامی درحال زیست است.

یهودیان در ایران» [Jews of Iran: A Photographic Chronicle]

سربخشیان و وحیدمنش پس از جلب اعتماد بسیاری از یهودیان اجازه پیدا کردند تا درباره‌ لحظات زندگی شخصی خانواده‌ها و جشن‌های آنان اسنادی را جمع آوری کنند. به همین دلیل کتاب حاضر توانسته به لایه‌های مختلفی از زندگی و مناسبات اجتماعی یهودیان بپردازد.

یهودیان در ایران» [Jews of Iran: A Photographic Chronicle]

در یکی از این عکس‌ها، پزشکی یهودی در بیمارستان دکتر سپیر در تهران، کودک تازه متولد شده‌ای را در دست دارد. در حاشیه آن آمده است این بیمارستان نخستین مرکز درمانی و خیریه یهودی است که با بیش از ۵۰ سال سابقه هم مسلمانان و هم یهودیان را درمان می‌کند. سربخشیان می‌گوید این تصویر برای من نمایی از آینده است.

یهودیان در ایران» [Jews of Iran: A Photographic Chronicle]

در بخش‌های مختلفی از این کتاب نشان داده می‌شود که یهودیان در ایران برای انجام آزادانه مراسم مذهبی خود مجاز هستند و علاوه بر اینکه مناسک جمعی و مذهبی خویش را برپا می‌دارند در ناخودآگاه و احساسات جمعی شان باعث می‌شود پیوند محکمی با کشور خود [ایران] احساس کنند.

یهودیان در ایران» [Jews of Iran: A Photographic Chronicle]

یهودیان در ایران» [Jews of Iran: A Photographic Chronicle]

ضمن اینکه، جامعه یهودیان در مجلس ایران نماینده‌ی‌ دائمی دارند و آزادانه در مدارس دینی به تبلیغ و تدریس دروس مربوط به دانش آموزان کلیمی و یهودی می‌پردازند و حضور انجمن کلیمیان در برخی شهرهای ایران گویای این امر است.

یهودیان در ایران» [Jews of Iran: A Photographic Chronicle]

کتاب «یهودیان در ایران» با بیش از یکصد عکس تمام رنگی، همراه با حاشیه نویسی بسیار و با مقدمه‌ای که توسط مورخ لیور بی‌استرنفلد [Lior B. Sternfeld] نوشته شده است، دیدگاه غربی ها را نسبت به این جامعه مذهبی زیر سؤال می‌برد.

حسن سربخشیان

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

لمپن نقشی در تولید ندارد، در حاشیه اجتماع و به شیوه‌های مشکوکی همچون زورگیری، دلالی، پادویی، چماق‌کشی و کلاهبرداری امرار معاش می‌کند... لمپن امروزی می‌تواند فرزند یک سرمایه‌دار یا یک مقام سیاسی و نظامی و حتی یک زن! باشد، با ظاهری مدرن... لنین و استالین تا جایی که توانستند از این قشر استفاده کردند... مائو تسه تونگ تا آنجا پیش رفت که «لمپن‌ها را ذخایر انقلاب» نامید ...
نقدی است بی‌پرده در ایدئولوژیکی شدن اسلامِ شیعی و قربانی شدن علم در پای ایدئولوژی... یکسره بر فارسی ندانی و بی‌معنا نویسی، علم نمایی و توهّم نویسنده‌ی کتاب می‌تازد و او را کاملاً بی‌اطلاع از تاریخ اندیشه در ایران توصیف می‌کند... او در این کتاب بی‌اعتنا به روایت‌های رقیب، خود را درجایگاه دانایِ کل قرار داده و با زبانی آکنده از نیش و کنایه قلم زده است ...
به‌عنوان پیشخدمت، خدمتکار هتل، نظافتچی خانه، دستیار خانه سالمندان و فروشنده وال‌مارت کار کرد. او به‌زودی متوجه شد که حتی «پست‌ترین» مشاغل نیز نیازمند تلاش‌های ذهنی و جسمی طاقت‌فرسا هستند و اگر قصد دارید در داخل یک خانه زندگی کنید، حداقل به دو شغل نیاز دارید... آنها از فرزندان خود غافل می‌شوند تا از فرزندان دیگران مراقبت کنند. آنها در خانه‌های نامرغوب زندگی می‌کنند تا خانه‌های دیگران بی‌نظیر باشند ...
تصمیم گرفتم داستان خیالی زنی از روستای طنطوره را بنویسم. روستایی ساحلی در جنوب شهر حیفا. این روستا بعد از اشغال دیگر وجود نداشت و اهالی‌اش اخراج و خانه‌هایشان ویران شد. رمان مسیر رقیه و خانواده‌اش را طی نیم قرن بعد از نکبت 1948 تا سال 2000 روایت می‌کند و همراه او از روستایش به جنوب لبنان و سپس بیروت و سپس سایر شهرهای عربی می‌رود... شخصیت کوچ‌داده‌شده یکی از ویژگی‌های بارز جهان ما به شمار می‌آید ...
نگاه تاریخی به جوامع اسلامی و تجربه زیسته آنها نشان می‌دهد که آنچه رخ داد با این احکام متفاوت بود. اهل جزیه، در عمل، توانستند پرستشگاه‌های خود را بسازند و به احکام سختگیرانه در لباس توجه چندانی نکنند. همچنین، آنان مناظره‌های بسیاری با متفکران مسلمان داشتند و کتاب‌هایی درباره حقانیت و محاسن آیین خود نوشتند که گرچه تبلیغ رسمی دین نبود، از محدودیت‌های تعیین‌شده فقها فراتر می‌رفت ...