برای همه ما بسیار پیش آمده که در میان برج‌ها و آپارتمان‌های «نوسازِ» شهر، یکباره به بنایی قدیمی، عجیب و زیبا برمی‌خوریم که گاهی باورمان نمی‌شود سلیقه و کارِ سازندگانِ قدیم شهر تا این حد با خواسته‌ها «یا بهتر آرزوها»ی امروز ما از «خانه» و «ساختمان» مطابق است. گروه پژوهشی و انتشاراتی «معماری دوران تحوّل در ایران» ششمین کتابش را به معرفی رُلان دوبرول [Roland Marcel Dubrulle]، معمار فرانسوی اختصاص داد.
![معماری رُلان دوبرول [Roland Marcel Dubrulle]](/files/163628059488607529.jpg)
به گزارش کتاب نیوز به نقل از ایبنا، رلان دوبرول (1907 – 1983)، معمار فرانسویِ درس‌خوانده در مدرسه بوزـآرِ شهرهای لیل و پاریس است که در 25 سالگی به‌همراه همسر ایرانی و فرزند خردسالش به ایران می‌آید و در مسابقه طراحیِ «کاخ بورس تهران» شرکت می‌کند و برنده می‌شود. وی در ایران با مؤسسات و وزارتخانه‌های مختلفی از جمله شرکت سهامی کل ساختمان ایران، اداره کل صناعت، وزرات معارف (وزارت فرهنگ) همکاری داشت و هم‌زمان در دفتر شخصی خود در تهران (مشترک با مهندس محسن فروغی) نیز فعال بود. وی در یک دوره هفت‌ساله بناهای متعددی از مؤسسات تمدنی جدید را در ایران طراحی و نظارت کرد و در عین‌حال در وزارت پیشه و هنر و سپس در دانشکده هنرهای زیبا به‌عنوان مسئول کارگاه معماری تدریس می‌کرد. ازجمله پرشمار طراحی‌های اجراشده او در ایران می‌توان به: کاخ دادگستری تهران، باشگاه دانشگاه تهران، دوازده مدرسه در تهران (دبستان‌های حافظ، فردوسی، سعدی، رازی و...)، خانه ابوالحسن ابتهاج (خ مقدس اردبیلی)، خانه مصطفی عدل (خ سمیه کنونی)، خانه اصغر پناهی (خ. انقلاب)، ساختمان بانک ملی شعبه ساری و ... اشاره کرد.
کتاب «معماری رلان دوبرول» کارِ تیم پژوهشی «معماری دوران تحوّل ایران» است که به قلم بیژن شافعی (از بنیانگذاران و اعضای این گروه) با همکاری‌ِ دو معمار دیگر: ناهید بریانی و نگار منصوری، نگارش شده و جز گزارش‌های تحلیلی و تاریخی، دربرگیرنده پرشمار اسناد متنی و تصویریِ ارزشمندی است که به‌قطع برای پژوهشگر یا خواننده فارسی‌زبان تازگی خواهند داشت.
در تدوین محتوای این کتاب سوای اسناد موجود در سازمان‌های داخلی ایران ـ نظیر کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، وزارت آموزش و پرورش، سازمان نقشه‌برداری کشور، سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران و بسیاری مجموعه‌های شخصی افراد مختلف ـ از اسناد و مدارک مرتبطِ موجود در آرشیوهای خارج از ایران نیز ـ نظیر آرشیو ملّی فرانسه، آرشیو IFA، آرشیو Pizen، مرکز اسناد شهرداری شهر آرژانتوی (زادگاه دوبرول)، مدارس بوزـآرِ پاریس، لیل و بیروت و آرشیو مجلۀ Life ـ بهره گرفته شده است.
در پیشانی کتاب می‌خوانیم: «دوبرول پس از گورکیان که شعلۀ جریان مدرنیسم در ایران را برافروخت، مشعل فروزان آن را به دهۀ سوم آغاز قرن حاضر (دهۀ 1320) سپرد. سهم او برای ایجاد بناهای مؤسسات تمدّنی جدید بیش از هر معمار دیگر بوده و نقش کلیدی در انتقال جریان معماری آرت‌دکو به سوی مدرنیسم را او ایفا نموده است. او در عین‌حال همچون گورکیان، پیش‌قراول جریان رادیکال مدرنیسم در طراحی بناهای مسکونی تهران به شمار می‌رود. دوبرول صرفاً آرشیتکت بناهای نوبنیاد نبود، بلکه در شکل‌گیری طرح‌های آمایش خصوصاً در «محلۀ وزارتخانه‌ها»ی پایتخت نقش محوری داشت. او در حوزۀ آموزش معماری نیز سرآمد بود و از بنیانگذاران آموزش معماری به روش مدرسۀ بوز‌ـ‌آر در ایران به شمار می‌رود. راویت حضور و فعّالیت رلان دوبرول در ایران، بخش مهمی از تاریخ معماری دوران تحوّل در ایران را شکل داده است».
مطالب کتاب به دو زبان فارسی و فرانسه است که بخش فارسی در پنج فصل با عناوین «زندگینامه»، «رلان دوبرول در خارج از ایران (سوریه و لبنان)»، «زمینه‌های مؤثر بر معماری رلان دوبرول»، «پروژه‌ها و آثار رلان دوبرول در ایران» و «معماری رلان دوبرول در ایران»، به‌همراه یک پیشگفتار و فهرست منابع و مراجع و آرشیوهای داخلی و خارجی مورد استفاده مؤلف تدوین شده است.
این کتاب علاوه بر معرفیِ تفصیلی و تحلیلی آثار معمار مذکور، در بخش‌هایی مجزا، محتوایی روشن، مستند و جامع از ریشه‌های فکری او، به‌ویژه وقایع هنری فرهنگیِ اروپای نیمه نخست قرن بیستم، ارائه می‌دهد.
چاپ نخست کتاب «معماری رلان دوبرول» در 384 صفحه مصور (رنگی) قطع رحلی تمام گلاس، توسط انتشارات معماری دوران تحوّل در ایران با بهای یک میلیون و پنجاه‌هزار تومان منتشر شده است. ترجمه فارسی به فرانسه مطالب به قلم وحید شالی امینی انجام شده است.
