درباره سابقه نمایش به ویژه در قرن اخیر در ایران... محمد حجازی (مطیع الدوله) با نمایشنامه محمود آقا را وکیل کنید، رفیع حالتی با لمبک آب فروش، حسینقلی مستعان با شوهرهای مریم خانم، شجاع الدین شفا با کاندیدا، علی دریابیگی با امان از دست شوهرم، میرزاده عشقی با رستاخیز سلاطین ایران از جمله نمایشنامه‌نویسان این دوران‌اند.

بنیاد نمایش در ایران | ابوالقاسم جنتی عطائی
بنیاد نمایش در ایران.
کتابی درباره سابقه نمایش به ویژه در قرن اخیر در ایران، تألیف ابوالقاسم جنتی عطائی (1296 -1372) که در اسفند 1333 منتشر شد. نویسنده در آغاز با استناد به متون کهن چون کارنامه اردشیر بابکان و عنوان‌هایی چون مویه زال، هفت خوان، کین سیاوش، کین ایرج همچنین جشن‌های مهرگان، سده نوروز و نمایش‌های مردمی چون کوسه برنشین، فرض را بر این می‌گذارد که در ایران باستان نیز چون یونان و روم باستان نمایش وجود داشته است.

بخش‌های بعدی اختصاص دارد به شرح تعزیه با ویژگی‌های آن، تئاتر روحوضی با ذکر تمام هنرمندان آن از جمله کریم شیره‌ای و شیخ شیپور و مهدی مصری و ذبیح و نخستین ترجمه‌ها و اقتباس‌ها از نمایشنامه‌های اروپایی خاصله مولیر. نویسنده همچنین از اولین روزنامه تیاتر به مدیریت میرزا رضا خان طباطبایی نائینی که در 1908 انتشار یافته است و از مجله تئاتر به مدیریت عطاء الله زاهد و مهدی امینی یاد می‌کند.

سپس به شرح گروه‌های نخستین تئاتر کمدی ایران و کمدی اخوان می‌پردازد و از "رفیع حالتی" نام می‌برد که تئاتر "جامعه باربد" را پایه می‌ریزد (1305) و هنرمندانی چون ملوک وزیری، چهره آزاد، لرتا، رضا کمال شهرزاد، حسن مقدم، ذبیح بهروز و نوشین با او همکاری می‌کنند همچنین از ارباب افلاطون شاهرخ بنیان‌گذار تئاتر نکیسا یاد می‌کند که هنرمندانی چون ظهیرالدینی، معزالدیوان فکری، علی اصغر گرمسیری، نصرت الله محتشم، ایران دفتری و نیکتاج صبری در آن نمایش اجرا می‌کنند.

در 1318 مدرسه تئاتر به همت نوشین و دریابیگی و فکری، شروع به کار می‌کند. محمد حجازی (مطیع الدوله) با نمایشنامه محمود آقا را وکیل کنید، رفیع حالتی با لمبک آب فروش، حسینقلی مستعان با شوهرهای مریم خانم، شجاع الدین شفا با کاندیدا، علی دریابیگی با امان از دست شوهرم، میرزاده عشقی با رستاخیز سلاطین ایران از جمله نمایشنامه‌نویسان این دوران‌اند. نویسنده سپس فهرستی از 33 نمایشنامه‌نویس با آثارشان به دست می‌دهد که مشهورترین آنان صادق هدایت با سه نمایشنامه پروین، دختر ساسان، افسانه آفرینش و مازیار، ذبیح الله بهروز با نمایشنامه جیجک علیشاه یا اوضاع دربار در چند سال پیش احمد محمودی با حاجی ریائی خان یا تارئوف شرقی، رضا کمال شهرزاد با حرم خلیفه هارون الرشید یا عزیز و عزیزه، ابوالقاسم لاهوتی با کاوه آهنگر، علی اصغر گرمسیری با لج و لجبازی‌اند.

در بخش دیگر نویسنده فهرست 236 نمایشنامه‌نویس و مترجم را با ذکر آثار آن‌ها به دست داده است. وی در پایان کتاب، متن کامل نمایشنامه های زیر را چاپ کرده است:
تئاتر حکومت زمان خان از پرنس میرزا ملکم خان ناظم الملک (ناظم الدوله)، بقال بازی در حضور [که نویسنده اش شناخته نیست]، عروسی جناب میرزا از حاج محمد طاهر میرزا، حاجی ریائی خان یا تارتوف شرقی از احمد محمودی (کمال الوزراه) حکام قدیم – حکام جدید از مرتضی قلی فکری (مؤید الممالک) شیدوش و ناهید از ابوالحسن فروغی و عروسی حسین آقا از سید علیخان نصر.

ایرج زهری. فرهنگ آثار ایرانی اسلامی. سروش

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

ما خانواده‌ای یهودی در رده بالای طبقه متوسط عراق بودیم که بر اثر ترکیبی از فشارهای ناشی از ناسیونالیسم عربی و یهودی، فشار بیگانه‌ستیزی عراقی‌ها و تحریکات دولت تازه ‌تأسیس‌شده‌ی اسرائیل جاکن و آواره شدیم... حیاتِ جاافتاده و عمدتاً رضایت‌بخش یهودیان در کنار مسلمانان عراق؛ دربه‌دری پراضطراب و دردآلود؛ مشکلات سازگار‌ شدن با حیاتی تازه در ارض موعود؛ و سه سال عمدتاً ناشاد در لندن: تبعید دوم ...
رومر در میان موج نویی‌ها فیلمساز خاصی‌ست. او سبک شخصی خود را در قالب فیلم‌های ارزان قیمت، صرفه‌جویانه و عمیق پیرامون روابط انسانی طی بیش از نیم قرن ادامه داده است... رومر حتی وقتی بازیگرانی کاملاً حرفه‌ای انتخاب می‌کند، جنس بازیگری را معمولاً از شیوه‌ی رفتار مردم معمولی می‌گیرد که در دوره‌ای هدف روسلینی هم بود و وضعیتی معمولی و ظاهراً کم‌حادثه، اما با گفت‌وگوهایی سرشار از بارِ معنایی می‌سازد... رومر در جست‌وجوی نوعی «زندگی‌سازی» است ...
درباریان مخالف، هر یک به بهانه‌ای کشته و نابود می‌شوند؛ ازجمله هستینگز که به او اتهام رابطه پنهانی با همسر پادشاه و نیز نیت قتل ریچارد و باکینگهم را می‌زنند. با این اتهام دو پسر ملکه را که قائم‌مقام جانشینی پادشاه هستند، متهم به حرامزاده بودن می‌کنند... ریچارد گلاستر که در نمایشی در قامت انسانی متدین و خداترس در کلیسا به همراه کشیشان به دعا و مناجات مشغول است، در ابتدا به‌ظاهر از پذیرفتن سلطنت سرباز می‌زند، اما با اصرار فراوان باکینگهم، بالاخره قبول می‌کند ...
مردم ایران را به سه دسته‌ی شیخی، متشرعه و کریم‌خانی تقسیم می‌کند و پس از آن تا انتهای کتاب مردم ایران را به دو دسته‌ی «ترک» و «فارس» تقسیم می‌کند؛ تقسیم مردمان ایرانی در میانه‌های کتاب حتی به مورد «شمالی‌ها» و «جنوبی‌ها» می‌رسد... اصرار بیش‌از اندازه‌ی نویسنده به مطالبات قومیت‌ها همچون آموزش به زبان مادری گاهی اوقات خسته‌کننده و ملال‌آور می‌شود و به نظر چنین می‌آید که خواسته‌ی شخصی خود اوست ...
بی‌فایده است!/ باد قرن‌هاست/ در کوچه‌ها/ خیابان‌ها/ می‌چرخد/ زوزه می‌کشد/ و رمه‌های شادی را می‌درد./ می‌چرخم بر این خاک/ و هرچه خون ماسیده بر تاریخ را/ با اشک‌هایم می‌شویم/ پاک نمی‌شود... مانی، وزن و قافیه تنها اصولی بودند که شعر به وسیلهء آنها تعریف می‌شد؛ اما امروزه، توجه به فرم ذهنی، قدرت تخیل، توجه به موسیقی درونی کلمات و عمق نگاه شاعر به جهان و پدیده‌های آن، ورای نظام موسیقایی، لازمه‌های شعری فاخرند ...