هزار سال زن‌شناسی اروپاییان | اعتماد


کتاب «زنان در تاریخ اروپا» [Frauen in der europäischen Geschichte : vom Mittelalter bis zur Gegenwart] به روشی نسبتا ساده و خواندنی شرایط و موقعیت اجتماعی، فرهنگی، حقوقی و سیاسی زنان را در تاریخی به درازای نیم هزاره از قرون وسطی تا به امروز مورد بررسی و نقادی قرار داده است. گرچه کتاب به سیر مجادلات جنسیتی در طول تاریخ جوامع انسانی، نگاه عمومی دارد، اما «مشاجره پیرامون زن در اروپا» که از قرون وسطی آغاز شده، بحث اصلی کتاب را تشکیل می‌دهد.

زنان در تاریخ اروپا» [Frauen in der europäischen Geschichte : vom Mittelalter bis zur Gegenwart ] گیزلا بوک [Gisela Bock]

رویکرد کتاب اساساً به اندیشه‌ها و آرمان‌های زنان است و می‌خواهد به درک و استنباط قشر زنان از مناسبات میان زن و مرد و سیر مبارزاتی آنان برای کسب حقوق مدنی، سیاسی و اجتماعی بپردازد. کتاب در فرازهایی مهیج و درعین حال غم‌انگیز، به آثار مکتوب و غیر مکتوب مردانی می‌پردازد که مخصوصاً از اوایل عصر رنسانس به بعد هرچه صریح و بی‌محابا به تحقیر و ملامت زن و ایجاد تنفر از او پرداخته‌اند و در این رهگذر به انواع پنداره‌های زن‌ستیزانه عهد کهن، سنت‌ها و تعابیر کژ و آشفته عهد وسطی و نیز اقوال و احتجاجات بسیاری از جدلیون و آبای کلیسایی درباره زنان استناد جسته‌اند. هم ارسطو زن را «خطای طبیعت» می‌پندارد و هم بسیاری از کلیساییان وی را یک «نقیصه» یا «مرد ناقص» می‌شمارند.

حوّا را در هبوط بشر مقصر می‌دانند و زن را با میل جنسی و گناهش می‌شناسند. کتاب اگر به تبیین پاسخ و استدلال زنان دگراندیش و بعضا مردانِ طرفدار زن در این مقولات می‌پردازد، به تاملات فلسفی، اصول علمی تنکردشناسی (فیزیولوژی) و سبب‌های تاریخی و جامعه‌شناختی این مجادله نظر دارد و هرگز سرهم‌بندی مجادلات احساسی‌جنسیتی و بگومگوهای حادِّ فمینیستی در قالب مدرن و امروزی آن نیست. مباحث کتاب سلسله موضوعات اصلی جنسیتی شامل دگرگونی در فرآیند ازدواج و زناشویی طی قرون متمادی، معنا و ماهیت خانواده، حقوق عمومی و خصوصی زنان و مادران، کار در خانه و بیرون خانه، نقش و موقعیت زنان در انقلاب فرانسه و در انقلاب صنعتی، مناسبات جنسیتی در دولت‌های رفاه اروپایی، در دیکتاتوری‌های اروپایی، در سیستم نژادی آلمان نازی، در جریان جنگ و نژادکشی در اروپا و وضعیت زنان و مادران در حین و پس از جنگ را در برمی‌گیرد.

کتاب در وجهی تاریخ‌نگارانه به بررسی طیف متنوع و متغیری از انواع جنبش‌های زنان و فراز و فرود این جنبش‌ها در کسب حقوق مدنی و سیاسی در بسیاری از ممالک اروپایی و در امریکای شمالی به ویژه در دو قرن نوزدهم و بیستم می‌پردازد. نویسنده توفیق آن را یافته است که بخش قابل‌توجهی از تاریخ دگرگونی‌های فرهنگی و جنسیتی را به شکل تطبیقی با یکدیگر ترکیب کند، توازن خوبی میان اطلاعات واقعی و شرح حال و سرگذشت ایجاد کند و خواننده کتاب را در این وادی به تاملات و استنتاجات بیشتر وادار و تحریک کند.

خانم گیزلا بوک [Gisela Bock] نویسنده آلمانی کتاب (متولد 1942) یکی از مورخان و جامعه‌شناسان برجسته در سطح جهانی و استاد دانشگاه‌های آلمان و ایتالیا در رشته تاریخ اروپای غربی است. بوک دارای کتب و رسالات پرشماری درباره تاریخ زنان و مطالعات پیرامون روابط میان جنسیت‌ها، فقر و مسکنت تاریخی زنان، زنانِ زیر یوغ ناسیونال سوسیالیسم آلمان و مجادلات اروپایی پیرامون روابطِ زن و مرد است. بوک تحقیقات گسترده‌ای نیز پیرامون سیستم عقیم‌سازی اجباری زنان و مردان در آلمان نازی و سیاست جنسیتی این رژیم بر مبنای باورهای نژادی و سیاست‌های نفوسی‌ آن ‌انجام داده است. مترجم، کتاب را از مجموعه آثار اروپایی موسوم به «احداث اروپا» انتخاب کرده است.

«احداث اروپا» عنوان ابتکار قریب سه دهه گذشته پنج ناشر معتبر آلمانی، انگلیسی، ایتالیایی، فرانسوی و اسپانیایی است که دست‌اندرکار گردآوری و انتشار تاریخ اروپا از جنبه‌های مختلف و از منظری جدید و محققانه شده‌اند؛ آنچه که تمایزات ساختاری با تاریخ‌نویسی‌های متعارفِ معاصر در مغرب زمین دارد. در این ابتکار حداقل 20 مورخ و جامعه‌شناس غربی به سرپرستی ژاک لوگوف مورخ برجسته فرانسوی و رییس مکتب آنال مجموعه بررسی‌های تاریخی پیرامون قاره اروپا را تاکنون در 24 عنوان کتاب در یک کار مشترک به دست چاپ سپرده یا (شاید) هنوز در دست تالیف و انتشار دارند. اومبرتو اکو، پتر بورک، پتر براون، فرانکو کاردینی، ژاک لوگوف و چارلز تیلی از جمله این برجستگان هستند و خانم بوک تنها زن محقق در این گروه است که کار تتبعات تاریخی زنان اروپایی را با موفقیت به فرجام رسانده و کتاب را با اقبال جهانی مواجه ساخته است.

لازم به ذکر است که گروه موظف است هریک از آثار تهیه شده را تقریبا همزمان به پنج زبان مورد اشاره ترجمه و منتشر کند. به دلیل خاصیت منابع تاریخی به ویژه تواریخ اروپایی، مترجم ایرانی به منظور تدقیق در کار، سعی کرده از متون توأمان آلمانی و انگلیسی برای ترجمه استفاده نماید. وی هم‌اکنون از همین مجموعه کتاب «تاریخ پیدایش حقوق و قانون؛ از عهد باستان تا امروز» اثر پائولو گروسی مورخ شهیر ایتالیایی را در دست ترجمه دارد و مصمم است در آینده آثار دیگری از این گروه را ترجمه کند تا توجه محققان کشور را به آثار این گروه علمی نسبتا تازه شکل گرفته در اروپا که البته تاکنون اعتنای چندانی به آن در کشورمان نشده، جلب کند.

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

کتاب جدید کانمن به مقایسه موارد زیادی در تجارت، پزشکی و دادرسی جنایی می‌پردازد که در آنها قضاوت‌ها بدون هیچ دلیل خاصی بسیار متفاوت از هم بوده است... عواملی نظیر احساسات شخص، خستگی، محیط فیزیکی و حتی فعالیت‌های قبل از فرآیند تصمیم‌گیری حتی اگر کاملاً بی‌ربط باشند، می‌توانند در صحت تصمیمات بسیار تاثیر‌گذار باشند... یکی از راه‌حل‌های اصلی مقابله با نویز جایگزین کردن قضاوت‌های انسانی با قوانین یا همان الگوریتم‌هاست ...
لمپن نقشی در تولید ندارد، در حاشیه اجتماع و به شیوه‌های مشکوکی همچون زورگیری، دلالی، پادویی، چماق‌کشی و کلاهبرداری امرار معاش می‌کند... لمپن امروزی می‌تواند فرزند یک سرمایه‌دار یا یک مقام سیاسی و نظامی و حتی یک زن! باشد، با ظاهری مدرن... لنین و استالین تا جایی که توانستند از این قشر استفاده کردند... مائو تسه تونگ تا آنجا پیش رفت که «لمپن‌ها را ذخایر انقلاب» نامید ...
نقدی است بی‌پرده در ایدئولوژیکی شدن اسلامِ شیعی و قربانی شدن علم در پای ایدئولوژی... یکسره بر فارسی ندانی و بی‌معنا نویسی، علم نمایی و توهّم نویسنده‌ی کتاب می‌تازد و او را کاملاً بی‌اطلاع از تاریخ اندیشه در ایران توصیف می‌کند... او در این کتاب بی‌اعتنا به روایت‌های رقیب، خود را درجایگاه دانایِ کل قرار داده و با زبانی آکنده از نیش و کنایه قلم زده است ...
به‌عنوان پیشخدمت، خدمتکار هتل، نظافتچی خانه، دستیار خانه سالمندان و فروشنده وال‌مارت کار کرد. او به‌زودی متوجه شد که حتی «پست‌ترین» مشاغل نیز نیازمند تلاش‌های ذهنی و جسمی طاقت‌فرسا هستند و اگر قصد دارید در داخل یک خانه زندگی کنید، حداقل به دو شغل نیاز دارید... آنها از فرزندان خود غافل می‌شوند تا از فرزندان دیگران مراقبت کنند. آنها در خانه‌های نامرغوب زندگی می‌کنند تا خانه‌های دیگران بی‌نظیر باشند ...
تصمیم گرفتم داستان خیالی زنی از روستای طنطوره را بنویسم. روستایی ساحلی در جنوب شهر حیفا. این روستا بعد از اشغال دیگر وجود نداشت و اهالی‌اش اخراج و خانه‌هایشان ویران شد. رمان مسیر رقیه و خانواده‌اش را طی نیم قرن بعد از نکبت 1948 تا سال 2000 روایت می‌کند و همراه او از روستایش به جنوب لبنان و سپس بیروت و سپس سایر شهرهای عربی می‌رود... شخصیت کوچ‌داده‌شده یکی از ویژگی‌های بارز جهان ما به شمار می‌آید ...