پنج داستان در طبیعت | هم‌میهن


چزاره پاوزه [Cesare Pavese] از چهره‌های مهم ادبی قرن بیستم ایتالیاست. او از آن دسته نویسندگان ایتالیاست که ادبیات این کشور را متحول کردند. «کت چرمی» [Histoire secrète et autres nouvelles] مجموعه‌ای است متشکل از پنج داستان کوتاه، از این نویسنده ایتالیایی که به‌تازگی با ترجمه صنم غیایی از نشر ققنوس منتشر شده است. داستان‌های: کت چرمی، احضار، داستان راز‌آلود، نظر کرده و گفت‌وگو در کنار رودخانه، هر یک بیانگر موضوعی است که مخاطب می‌تواند با آن همراه شود و با فرازوفرود داستان، اخت بگیرد. عنصر پیونددهنده میان این پنج داستان، طبیعت است که به وضوح در هر داستان، نقش ایفا می‌کند.

چزاره پاوزه [Cesare Pavese] کت چرمی» [Histoire secrète et autres nouvelles]

«کت چرمی» اولین داستان این کتاب، روایت‌کننده ارتباط انسان‌هایی است که هر یک در نقش و جایگاه خود قرار گرفته‌اند و در بخشی از زندگی، با یکدیگر سهیم هستند. داستان در یک مهمانخانه ساحلی رقم می‌خورد که زنی آن را مدیریت می‌کند. راوی داستان، پسر جوانی است که پدرش او را به مهمانخانه ساحلی فرستاده است تا هم چیزی یاد بگیرد، هم سرگرم شود. اتاقی در طبقه بالای مهمانخانه، متعلق به چره‌زاست. مهمانخانه در نزدیکی رود پو واقع شده است که چره‌زا، بیشتر وقت خود را به قایق‌سواری بر آن می‌گذراند. نورا شخصیت دیگر این داستان است که پیش‌ازاین، به‌عنوان پیشخدمت، در مهمانخانه کار می‌کرده است. چره‌زا و نورا حالا، در این برش از داستان، در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند و این ارتباط از دید پسرک پیشخدمت در مهمانخانه، روایت می‌شود. داستان دچار پیچ‌وخم‌های زیادی می‌شود؛ شخصیت‌های دیگری، یک‌به‌یک وارد می‌شوند و پس از ایفای نقش، رنگ می‌بازند. اما چره‌زا، نورا و پسر پیشخدمت، تا آخرین جملات داستان، در پیوند با هم، اتفاقاتی را رقم می‌زنند که «هرچه کمتر درباره آن‌‌‌ها حرف بزنیم، بهتر است.»

داستان دوم، در خواب و بیداری رقم می‌خورد. «احضار» دومین داستان کوتاه این مجموعه است. انبوه شقایق‌هایی که از پنجره خانه روستا دیده می‌شوند، مؤلفه اصلی این داستان است. اول شخص، خوابی را روایت می‌کند و مازینو، نفر دوم این داستان بی‌سروصدا و آرام است؛ خوابی که به بیداری می‌ماند، به همان وضوح و شفافیت؛ اما رمز و رازِ خواب را در خود جای داده است و مازینو، نجات‌دهنده‌ای است که تنها در خواب، حضورش احساس می‌شود. گویی این خواب و مازینو، تازه نیستند. آنقدر آشنا که راوی داستان حتی، لحن کلام مازینو را می‌داند. گویی او، وجه دیگری از خود راوی است که در عالم خواب، او را هدایت می‌کند. در انتهای این گفت‌وگو در عالم خواب، دوباره اولین صحنه تکرار می‌شود. همه‌چیز به عالم بیداری بر می‌گردد و شقایق‌ها، درست در مرز خواب‌و‌بیداری روییده‌اند.

«داستان رازآلود» سومین داستان از چزاره پاوزه در این کتاب است که در قیاس زندگی شهری و روستایی، شکل گرفته است. سرگذشت یک خانواده از زبان یکی از فرزندان، روایت می‌شود. تنهایی پدر، همسرِ جوان او و فرزند تازه‌متولدشده‌اش و مواجههِ با زندگی شهری و فخرفروشی با خاطرات روستا و درنهایت وصف دشت‌‌ها و ذره‌ذره اجزایِ طبیعت، درون‌مایه این داستان است که هر خواننده‌ای را به فکر فرو می‌برد.

چهارمین داستانِ این مجموعه اما، رنگ و بوی دیگری دارد. «نظر کرده» فراتر از یک داستان ساده است. درواقع یک‌گام پیش از داستان بودن است. پاوزه در نظر کرده، بر این باور است که نمادهایی که با خود حمل می‌کنیم و ناگاه در دنیای واقعی باز می‌شناسیم و قلب‌مان برای‌شان می‌تپد، خاطرات اصیل‌اند. همچنین واقعی و برملاشده‌اند. باید بدانیم که ما هیچ‌چیزی را برای اولین‌بار نمی‌بینیم، بلکه همیشه دومین‌بار است که می‌بینیم‌شان، پس ابتدا آن‌ها را کشف می‌کنیم و بعد با همدیگر به خاطر می‌سپاریم‌شان. درواقع هر فرد براساس سلیقه قبلی، با چیزها آشنا می‌شود.

و آخرین داستان، «گفتگو در کنار رودخانه»، مرگ و زندگی را، تنها در هفت صفحه، مرور می‌کند. مرگی که منجر به بازبینی زندگی است. پیرزنی پابرهنه و پسرکی که هنوز لابه‌لای موهایش یونجه گیر کرده است، با قطار به شهر رسیده‌اند و راوی داستان، که در سرگردانی مرگ و زندگی است، با آن دو به گفت‌وگو می‌پردازد و باز هم یک عنصر طبیعی، این‌بار یک رودخانه جاری در یک چمنزار، در جای‌جایِ داستان، مشهود است و با هر فراز‌وفرودی، نمایان می‌شود و حالات گوناگون را به مخاطب، القاء می‌کند. ناگاه صدای مبهمی در فضا می‌پیچد و رودخانه محو می‌شود و به همه‌چیز پایان می‌دهد.

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

ما خانواده‌ای یهودی در رده بالای طبقه متوسط عراق بودیم که بر اثر ترکیبی از فشارهای ناشی از ناسیونالیسم عربی و یهودی، فشار بیگانه‌ستیزی عراقی‌ها و تحریکات دولت تازه ‌تأسیس‌شده‌ی اسرائیل جاکن و آواره شدیم... حیاتِ جاافتاده و عمدتاً رضایت‌بخش یهودیان در کنار مسلمانان عراق؛ دربه‌دری پراضطراب و دردآلود؛ مشکلات سازگار‌ شدن با حیاتی تازه در ارض موعود؛ و سه سال عمدتاً ناشاد در لندن: تبعید دوم ...
رومر در میان موج نویی‌ها فیلمساز خاصی‌ست. او سبک شخصی خود را در قالب فیلم‌های ارزان قیمت، صرفه‌جویانه و عمیق پیرامون روابط انسانی طی بیش از نیم قرن ادامه داده است... رومر حتی وقتی بازیگرانی کاملاً حرفه‌ای انتخاب می‌کند، جنس بازیگری را معمولاً از شیوه‌ی رفتار مردم معمولی می‌گیرد که در دوره‌ای هدف روسلینی هم بود و وضعیتی معمولی و ظاهراً کم‌حادثه، اما با گفت‌وگوهایی سرشار از بارِ معنایی می‌سازد... رومر در جست‌وجوی نوعی «زندگی‌سازی» است ...
درباریان مخالف، هر یک به بهانه‌ای کشته و نابود می‌شوند؛ ازجمله هستینگز که به او اتهام رابطه پنهانی با همسر پادشاه و نیز نیت قتل ریچارد و باکینگهم را می‌زنند. با این اتهام دو پسر ملکه را که قائم‌مقام جانشینی پادشاه هستند، متهم به حرامزاده بودن می‌کنند... ریچارد گلاستر که در نمایشی در قامت انسانی متدین و خداترس در کلیسا به همراه کشیشان به دعا و مناجات مشغول است، در ابتدا به‌ظاهر از پذیرفتن سلطنت سرباز می‌زند، اما با اصرار فراوان باکینگهم، بالاخره قبول می‌کند ...
مردم ایران را به سه دسته‌ی شیخی، متشرعه و کریم‌خانی تقسیم می‌کند و پس از آن تا انتهای کتاب مردم ایران را به دو دسته‌ی «ترک» و «فارس» تقسیم می‌کند؛ تقسیم مردمان ایرانی در میانه‌های کتاب حتی به مورد «شمالی‌ها» و «جنوبی‌ها» می‌رسد... اصرار بیش‌از اندازه‌ی نویسنده به مطالبات قومیت‌ها همچون آموزش به زبان مادری گاهی اوقات خسته‌کننده و ملال‌آور می‌شود و به نظر چنین می‌آید که خواسته‌ی شخصی خود اوست ...
بی‌فایده است!/ باد قرن‌هاست/ در کوچه‌ها/ خیابان‌ها/ می‌چرخد/ زوزه می‌کشد/ و رمه‌های شادی را می‌درد./ می‌چرخم بر این خاک/ و هرچه خون ماسیده بر تاریخ را/ با اشک‌هایم می‌شویم/ پاک نمی‌شود... مانی، وزن و قافیه تنها اصولی بودند که شعر به وسیلهء آنها تعریف می‌شد؛ اما امروزه، توجه به فرم ذهنی، قدرت تخیل، توجه به موسیقی درونی کلمات و عمق نگاه شاعر به جهان و پدیده‌های آن، ورای نظام موسیقایی، لازمه‌های شعری فاخرند ...