آیت الله شیخ لطف الله صافی گلپایگانی مرجع، فقیه، اسلام شناس و اندیشمند بزرگ معاصر در سن ۱۰۲ سالگی پس از تحمل دوره‌ای بیماری درگذشت. در این گزارش مروری بر آثار ایشان خواهیم داشت.
به گزارش کتاب نیوز به نقل از ایبنا، پدر او عالم عارف، مرحوم آیت‌الله آخوند ملا محمدجواد صافی (متولد ۱۲۸۷ ق) بود كه علاوه بر تخصّص، تحقیق، تألیف و تدریس در گرایش‌های مختلف علوم اسلامی مانند فقه، اصول، كلام، اخلاق، حدیث و…، در زمینه هنرهای ارزشمندی چون شعر و خوشنویسی نیز سرآمد بود. زهد، تقوا، عشق به ولایت و فضیلت‌های علمی اخلاقی آن بزرگ‌مرد، از یك سو و مواضع قدرتمندانه او در سنگر امر به معروف و نهی از منكر و جبههگیریهای صریحش در برابر افكار انحرافی، غیرمتدیّنان، ظالمان و جابران آن روزگار از سویی دیگر، هر قدر كه مردم گلپایگان را شیفته و مطیع محض او می‌نمود، هیئت‌حاكمه، خوانین و زورگویان را در برابرش شكنندهتر میكرد؛ چنان‌كه آنها همیشه او را سدّ راه اعمال خلاف شرع و بدعتگذاریهای خود دیده و تا زنده بود از غیرت دینی و خشم الهی او میترسیدند. آفتاب عمر آن عالم جلیلالقدر در افق عصر بیست و پنجم رجب سال ۱۳۷۸ هـجری قمری، مصادف با شب شهادت حضرت امام موسی كاظم(علیه‌السلام) غروب كرد.
مادر او بانوی فاضله، شاعره و عاشق اهل بیت(علیهم‌السلام) فاطمه خانم، دختر حضرت آیت‌الله آخوند ملا محمّدعلی بود. از ویژگی‌های بزرگ معنوی، اخلاقی، كه در وجود آن مرحومه، متبلور بود، میتوان به تعبّد، اخلاص، تقوا، معرفت به حضرت حق، شجاعت، صراحت لهجه، شوهرداری كمنظیر، اهتمام در تربیت كودكان، راز و نیاز خاشعانه، ذكر، دعا و نماز شب اشاره كرد.
آیت‌الله العظمی صافی، در نوجوانی قدم به وادی علم و معنویت ـ حوزه ـ نهاد و میهمان صفای حلقه‌های صمیمی درس و بحث و مَحرَم شور وصف ناپذیر مناجات نیمه‌شب پاك‌باختگان حوزه شد. ابتدا در گلپایگان، كتب پایه ادبیات عرب را نزد عالم جلیلالقدر، مرحوم آخوند ملا ابوالقاسم مشهور به «قطب» آغاز كرد و ادامه مباحث ادبیات، كلام، تفسیر، حدیث، فقه و اصول را تا پایان سطح در همانجا پی گرفت و در این مدّت حجم وسیع كتب مهم رشته‌های مذكور را نزد پدر بزرگوارش، حضرت آیت‌الله آخوند ملا محمّدجواد صافی آموخت. در سال ۱۳۶۰ هجری قمری، گلپایگان را با دنیایی از خاطره‌های شیرین دوران كودكی و نوجوانی و لذّت حضور در كنار پدر و مادری مهربان و دلسوز، كه اكنون از حسرت فراق او پریشان بودند، ترك كرد و رنج مشكلات هجرت به قم را پذیرا شد، تا با حضور در مجلس درس و بحث اساتید بزرگ حوزه علمیه قم به تكمیل تحصیلات و تحقیقات خود بپردازد.
ایشان چند سال بعد به نجف اشرف مشرّف شد و در آنجا نیز از محضر مراجع عالیقدر آن حوزه، برای یك سال بهره‌مند گشت. هوش و استعداد فوق العادّه و تلاش و جدیّت در امر تحصیل او را مورد علاقه خاص اساتید بزرگ قم و نجف قرار داد. حضرت آیت‌الله العظمی صافی پس از آن مجدداً به قم بازگشتند و بیش از پانزده سال حلقه نشین مجلس درس و بحث و اخلاق و عرفان مرجع پرافتخار شیعه، حضرت آیت‌الله العظمی بروجردی(قدس‌سره) و نیز یكی از مشاورین ویژه و برجسته و از اصحاب خاص استفتاء آن بزرگوار گشت و آن مرحوم، نظر به توانایی والای علمی آیت‌الله العظمی صافی، پاسخگویی به سؤالات مهم و حسّاسی از فقه و كلام شیعی و نیز نگارش كتاب ارزشمندی درباره مهدویّت را كه «منتخب الاثر» نام گرفت، به ایشان واگذار كردند.
از اساتید مهم آن بزرگوار در قم، مراجع تقلید، آیات عظام: سید محمّدتقی خوانساری، حجّت، صدر، بروجردی و در نجف، آیات عظام: شیخ محمّدكاظم شیرازی، سید جمال الدین گلپایگانی و شیخ محمّدعلی كاظمی را میتوان نام برد.
حضرت آیت‌الله العظمی صافی، كه حدّاقل از دو دهه قبل، با وجود داشتن تمامی شرایط مرجعیّت، كریمانه از آن گذشته بود، با ارتحال حضرت آیت‌الله العظمی گلپایگانی(قدس‌سره) در آذرماه ۱۳۷۲هجری شمسی، بنا به تقاضاهای مكرّر و اصرار پی‌درپی علما و مردم، بالأخره تصدّی مرجعیّت را پذیرفت و اكنون به‌عنوان یكی از مراجع عمده، و اركان اصلی حوزه علمیّه قم، به‌شمار میرود.
تألیفات
آیت‌الله لطف‌الله صافی گلپایگانی را از نویسندگان پرکار شیعی دانست، آنچنان که بیش از ۸۰ عنوان کتاب از وی به زبان‌های فارسی و عربی منتشر شده است. برخی از آثار او به زبان‌های انگلیسی و اردو ترجمه شده و پاره‌ای از این کتاب‌ها برنده جایزه کتاب سال ولایت و کتاب سال مهدویت شده‌اند. ازآن جمله میتوان به «منتخب الاثر فی الامام الثانی عشر» اشاره کرد که درباره امام مهدی (عج) و در ده فصل است. نصوص مرتبط با دوازده امام، نصوص مرتبط با امام زمان، و تاریخ زندگی و چگونگی ظهور آن امام، بخش‌های اصلی کتاب است. این کتاب در سال ۱۳۸۰ شمسی، در سه جلد چاپ شده که مجموعاً ۱۴۰۰ صفحه است. منتخب الاثر، در اولین دوره کتاب سال ولایت، اثر برگزیده شناخته شد و در اولین دوره کتاب سال مهدویت، اثر برتر نام گرفت.
از آثار دیگر این مرجع فقید میتوان به کتاب‌های زیر اشاره کرد:
منتخب الأثر فی الامام الثانی عشر(ع) (سه جلد).
مع الخطیب فی خطوطه العریضه.
صوت الحقّ ودعوه الصدق.
لمحات فی الکتاب و الحدیث و المذهب (سه جلد).
بیان الاُصول (سه جلد).
أمان الاُمّه من الضلال والاختلاف.
العقیده بالمهدیه.
جلاء البصر لمن یتولّی الائمه الاثنی عشر.
القرآن مصون عن التحریف.
رساله قیمه حول عصمه الأنبیاء والأئمّه.
عنوان صحیفه المؤمن.
سبط المصطفی.
ارث الزوجه.
التعزیر؛ أحکامه و ملحقاته.
الاحکام الشرعیه ثابته لا تتغیر.
مع الشیخ جاد الحق فی إرث العصبه (مسأله التعصیب).
إیران تسمع فتجیب.
رساله فی حکم نکول المدّعی علیه عن الیمین.
حدیث افتراق المسلمین علی ثلاث وسبعین فرقه.
من لهذا العالم؟
رساله فی تفسیر آیه التطهیر.
رساله فی ضروره وجود الحکومه أو ولایه الفقهاء فی عصر الغیبه.
بحث حول الإستقسام بالأزلام (مشروعیه الاستخاره).
بین العلمین الشیخ الصدوق والشیخ المفید.
رساله القرعه (التداعی فی مال من دون بینه ولا ید).
النقود اللطیفه علی الکتاب المسمّی بالأخبار الدخیله.
رساله فی البداء.
إلی هدی کتاب الله.
فقه الخمس.
فقه الحجّ (چهار جلد).
البکاء علی الإمام الحسین.
تفسیر آیه الإنذار.
هدایه العباد (دو جلد).
جامع الأحکام (دو جلد).
ولایت تکوینی و ولایت تشریعی.
پرتوی از عظمت امام حسین.
شهید آگاه.
الهیات در نهج‌البلاغه.
رساله فی معاملات مستحدثه.
نیایش در عرفات.
راه اصلاح یا امر به معروف و نهی از منکر.
سیر حوزه‌های علمی شیعه.
نوید امن و امان.
پاسخ به ده پرسش.
سفرنامه حج.
عالی‌ترین مکتب تربیت و اخلاق یا ماه مبارک رمضان.
اصالت مهدویت.
تجلّی توحید در نظام امامت.
پیرامون معرفت امام.
عقیده نجات‌بخش.
به‌سوی دولت کریمه.
ندای اسلام از اروپا.
به‌سوی آفریدگار.
انتظار، عامل مقاومت و حرکت.
فروغ ولایت در دعای ندبه.
وابستگی جهان به امام زمان.
معرفت حجّت خدا.
در آرزوی وصال.
زندگانی بوداسف.
اعتبار قصد قربت در وقف.
تفسیر آیه فطرت.
زندگانی جابر بن حیان.
پیرامون روز تاریخی غدیر.
مقدّمه‌ای بر ترجمه کتاب «مقتضب الأثر».
امامت و مهدویت.
حول دیات ظریف ابن‌ناصح.
شرح حدیث عرض دین.
رمضان در تاریخ (حوادث تاریخی).
نگرشی بر فلسفه و عرفان.
معارف دین (سه جلد).
باورداشت مهدویت.
استفتائات پزشکی.
استفتائات حجّ (مشتمل بر هزار مسأله).
حاشیه بر عروه الوثقی.
رساله توضیح المسائل.
مناسک حجّ.
احکام نوجوانان.
مناسک عمره مفرده.
حدیث بیداری (مجموعه پیام‌ها).
صراط مستقیم.
فخر دوران.
ارمغان مشهد.
زن در پرتو اسلام.
