در میانه مرگ و زندگی | آرمان ملی


«فرچمن سیمون لمبر» پر از شور جوانی و سرزندگی است. او موج‌سوار است و مثل تمام هم‌سن‌و‌سال‌هایش بی‌پرواست. والدینش ماریان و شان اینطور تعریف می‌کنند که: «سیمون مثل گربه چابک و خودرای بود. یک روز زمستانی دیدیم که او از خواب بیدار شد و با دوستانش به موج‌سواری رفت. دیدیم که موج‌سواری می‌کنند، جایی‌که موج‌های قوی داشت. در راه برگشت به خانه ون آنها از جاده خارج شده و سیمون از شیشه جلو به بیرون پرتاب می‌شود. بلافاصله او را به بیمارستان می‌رسانند.» مردی جوان، 20 ‌ساله، ۷۰ کیلو وزن، ۱۸۲ متر قد ضربه مغزی و کما. مرگ مغزی شده بود. اما او سالم بود و هنوز قلبش می‌زد. از اینجا به بعد داستان سفر آن قلب را از زبان آدم‌هایی که با آن همراه بودند، می‌شنوید.

تعمیر زندگان» [The Heart (Réparer les vivants)]  میلیس دکرانگال [Maylis de Kerangal]

پیر رول پزشک بخش پذیرش ۳۰ سال اینجا در مجاورت مرگ کار کرده است. توماس رمگ رئیس بخش اهدای عضو، والدین سیمون را متقاعد می‌کند که قلب پسرشان را اهدا کنند. کوردلیا آول پرستار سیمون شب گذشته دوست‌پسر قدیمی‌اش را ملاقات کرده و حسابی خوش‌گذراندند و به‌زودی باید ۴۰ ساعت بیداری بکشد. مارته کاراره از واحد اهدای عضو ملی است و سیمون دارای گروه خونی نسبتا نادر. اعضای اهدایی سیمون شامل یک کبد، دو ریه، دو کلیه، و یک قلب است. چه کسی می‌داند چه چیزی در انتظار دوجراح این عمل پیوند است؟ ویرجیلو بروا جراحی که اعضای بدن را جدا می‌کند و هارفنگ جراح دوم (اسطوره جراحی است و همه او را با نام خانوادگی می‌شناسند) که پیوند را انجام می‌دهد. امروز روزی است که این دو جراح می‌توانند مهارت و توانمندی خود را به نمایش بگذارند.

آنها همه حرفه‌ای هستند با انگیزه‌های مختلف. شبیه مومیایی‌های مصر باستان آنها عادت دارندکه در این فضایی که اکنون سیمون است زندگی کنند؛ جایی متافیزیکی بین مرگ و زندگی. گویی گشت می‌زنند تا فرصتی پیدا کنند. قلب سیمون نماد ترس‌ها، جاه‌طلبی‌ها، زندگی عاشقانه، روابط جنسی و حسادت‌های کوچک آنهاست در سایه تعهد به خود و ارزش‌های انسانی اهدای عضو. همه گناهانی دارند و هیچ قدیسی در این چرخه وجود ندارد. درواقع با فوت سیمون زندگی آنها دچار تغییر و دگوگونی می‌شود؛ اما شاید فقط در جزئیاتی کوچک. از بین تمام بازیگران نقش‌های کوتاه فقط تاثیرگذارترین آنها به‌عنوان منبع تاریخچه این پیوند آورده شده‌اند. از کریستین برنارد معروف گرفته تا موریس کولان و پیر مولارت دو نفری که میلیس دکرانگال [Maylis de Kerangal] راجع به آنها می‌نویسد و مفهوم زندگی را برای ما در سال ۱۹۵۹ نه در قلب بلکه در فکرمان تغییر می‌دهند.

این قالب کلی رمان «تعمیر زندگان» [The Heart (Réparer les vivants)] است. دُکرانگال همه‌جا هست و به‌عنوان نویسنده‌خبرنگار همیشه پرمشغله است. او تمام جزئیات پیوند اعضا را از ابتدای دریافت عضو تا انتهای پیوند می‌داند و می‌خواهد ما هم بدانیم. او به هیچ منبعی اشاره نکرده و از هرگونه استعاره و اشارات فرهنگی دوری می‌کند. اما «قلب» بیشتر از داستان یک قلب است و داستانی مثل این باید بیش از تراژدی تهیه یک دارو یا داستان روابط اداری باشد. دُکرانگال کاملا به داستان مسلط است. و ما را هم کامل با آن همراه می‌کند. در قسمت گفت‌وگوی ذهنی ماریانه می‌بینیم که او پر از خشم، وحشت و انکار به خاطر از دست‌دادن پسر زیبایش است و همچنین نپذیرفتن احساس دیگران و پنهان‌شدن پشت هر دانشی که تا به امروز در زندگی کسب کرده است. دُکرانگال در توصیفات غم و اندوه بسیار عالی است و در توصیف انکار این فقدان درخشید.

ماریان و شان که قبلا طلاق گرفته‌اند حالا این درد به‌هم نزدیک‌شان کرده و به هر دلخوشی چنگ می‌زنند و یکدیگر را همراهی می‌کنند. نوشیدن در بار، مسیر رسیدن تا بیمارستان، قدم‌زدن در راهرو. همه‌وهمه هر اتفاقی هرچند کوچک نشان می‌دهد که این دو نمی‌خواهند این اتفاق را بپذیرند؛ چیزی شبیه جداشدن از زمان حال‌وپرت‌شدن‌شان به گذشته. علت مرگ ممکن است از قلب به مغز منتقل شده باشد که این را هم توضیح داده است. بدن انسان برای زنده‌بودن لزوما به وجود تمام سیستم اندام‌ها نیاز ندارد و حتی ارگان‌ها و اندام‌ها هم تا حدودی نیازمند بدن برای بقا نیستند. از سمینار ۱۹۵۹ راجع به تئوری‌های هالستیک به بعد نگاه به زندگی کمتر کل‌نگر است و با فرض اینکه شما این نظریه را می‌شناسید این یک مونتاژ مدولار است. نمی‌توان به انسان به‌عنوان انباری از اندام‌ها نگاه کرد، همچنین شما نمی‌توانید زندگی ببخشید و مرگ را نادیده بگیرید. و این‌ جایی است که تعلل جایی ندارد. پروسه اداری توزیع و اهدای اندام‌ها آغاز می‌شود. تا آن لحظه سرنوشت قلب نامشخص است و گیرنده‌های احتمالی در لیست مانند روح‌هایی بی‌اراده فقط منتظرند.

ساختار‌های داستانیِ دُکرانگال بی‌پروا و کارآمدند. صحنه‌های مختلف فیلم مانند بخش‌های اداری منظم و خلاصه هستند و حس ناچاری در امر اهدای عضو، تعادل درست بین احساسات، اخلاقیات و عملگرایی را به یک روایت قدرتمند از نظر بصری تبدیل می‌کند. نویسنده در بیان واقعه بسیار سختگیر است و این همان چیزی است که این موضوع به آن احتیاج دارد و این امر نشانه توانمندی این نویسنده است. از طرف دیگر این صدای اوست؛ یک موج بلند است که خروش گرم و پراحساس آن شما را به زندگی دعوت می‌کند.

«تعمیر زندگان» دومین رمان میلیس دُکرانگال نویسنده فرانسوی است که در سال2014 منتشر شد و بار دیگر نام او را سر زبان‌ها انداخت؛ تاجایی که منتقدان او را «صدای تازه ادبیات فرانسه» نامیدند. «تعمیر زندگان» در سال 2016 به مرحله نهایی جایزه ‌بوکر بین‌المللی راه یافت و در سال 2017 نیز برنده جایزه ادبی وِل‌کام شد.

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

ما خانواده‌ای یهودی در رده بالای طبقه متوسط عراق بودیم که بر اثر ترکیبی از فشارهای ناشی از ناسیونالیسم عربی و یهودی، فشار بیگانه‌ستیزی عراقی‌ها و تحریکات دولت تازه ‌تأسیس‌شده‌ی اسرائیل جاکن و آواره شدیم... حیاتِ جاافتاده و عمدتاً رضایت‌بخش یهودیان در کنار مسلمانان عراق؛ دربه‌دری پراضطراب و دردآلود؛ مشکلات سازگار‌ شدن با حیاتی تازه در ارض موعود؛ و سه سال عمدتاً ناشاد در لندن: تبعید دوم ...
رومر در میان موج نویی‌ها فیلمساز خاصی‌ست. او سبک شخصی خود را در قالب فیلم‌های ارزان قیمت، صرفه‌جویانه و عمیق پیرامون روابط انسانی طی بیش از نیم قرن ادامه داده است... رومر حتی وقتی بازیگرانی کاملاً حرفه‌ای انتخاب می‌کند، جنس بازیگری را معمولاً از شیوه‌ی رفتار مردم معمولی می‌گیرد که در دوره‌ای هدف روسلینی هم بود و وضعیتی معمولی و ظاهراً کم‌حادثه، اما با گفت‌وگوهایی سرشار از بارِ معنایی می‌سازد... رومر در جست‌وجوی نوعی «زندگی‌سازی» است ...
درباریان مخالف، هر یک به بهانه‌ای کشته و نابود می‌شوند؛ ازجمله هستینگز که به او اتهام رابطه پنهانی با همسر پادشاه و نیز نیت قتل ریچارد و باکینگهم را می‌زنند. با این اتهام دو پسر ملکه را که قائم‌مقام جانشینی پادشاه هستند، متهم به حرامزاده بودن می‌کنند... ریچارد گلاستر که در نمایشی در قامت انسانی متدین و خداترس در کلیسا به همراه کشیشان به دعا و مناجات مشغول است، در ابتدا به‌ظاهر از پذیرفتن سلطنت سرباز می‌زند، اما با اصرار فراوان باکینگهم، بالاخره قبول می‌کند ...
مردم ایران را به سه دسته‌ی شیخی، متشرعه و کریم‌خانی تقسیم می‌کند و پس از آن تا انتهای کتاب مردم ایران را به دو دسته‌ی «ترک» و «فارس» تقسیم می‌کند؛ تقسیم مردمان ایرانی در میانه‌های کتاب حتی به مورد «شمالی‌ها» و «جنوبی‌ها» می‌رسد... اصرار بیش‌از اندازه‌ی نویسنده به مطالبات قومیت‌ها همچون آموزش به زبان مادری گاهی اوقات خسته‌کننده و ملال‌آور می‌شود و به نظر چنین می‌آید که خواسته‌ی شخصی خود اوست ...
بی‌فایده است!/ باد قرن‌هاست/ در کوچه‌ها/ خیابان‌ها/ می‌چرخد/ زوزه می‌کشد/ و رمه‌های شادی را می‌درد./ می‌چرخم بر این خاک/ و هرچه خون ماسیده بر تاریخ را/ با اشک‌هایم می‌شویم/ پاک نمی‌شود... مانی، وزن و قافیه تنها اصولی بودند که شعر به وسیلهء آنها تعریف می‌شد؛ اما امروزه، توجه به فرم ذهنی، قدرت تخیل، توجه به موسیقی درونی کلمات و عمق نگاه شاعر به جهان و پدیده‌های آن، ورای نظام موسیقایی، لازمه‌های شعری فاخرند ...