مستند تک قسمتی "حقیقت گمشده" با نگاهی به ترجمه اشعار "خیام" توسط "فیتز جرالد" به کارگردانی "محمدعلی فارسی" در مرکز سیما فیلم تولید می‌شود. 
  
به گزارش کتاب‌نیوز به نقل از روابط عمومی سیما فیلم، مستند "حقیقت گمشده" به سرنوشت ترجمه رباعیات خیام می‌پردازد. معروف است که این ترجمه پس از صحافی با کشتی تایتانیک به آمریکا برده می‌شد، اما بر اثر حادثه برخورد این کشتی با کوه یخ، نسخه نفیسی از آن در دل دریا مدفون می‌شود.

بنابر این گزارش، مستند تک قسمتی "حقیقت گمشده" پس از تحقیقات و حدود سه ماه و نیم پیش تولید به مرحله تصویربرداری می‌رسد. محمدعلی فارسی به همراه گروه تولید این پروژه، پس از سفر به انگلستان و استان سافوک، از محل تولد فیتزجرالد، مترجم اشعار خیام نیز تصاویری تهیه کرده‌اند.

فاطمه السادات محمدپور، تهیه کننده مستند "حقیقت گمشده" با اشاره به تکمیل مراحل تولید این پروژه گفت: پس از اتمام تصویربرداری در لندن و عزیمت گروه به کشور، بلافاصله تدوین، انتخاب تصاویر و نگارش متن نریشن را شروع کرده‌ایم.

وی در ادامه افزود: «در حال حاضر محمدعلی فارسی مشغول تدوین اولیه است تا پس از گزینش تصاویر، تدوین نهایی توسط فرد دیگری انجام شود. بخشی از مستند حقیقت گمشده اواخر فروردین ماه سال جاری، در نیشابور تصویربرداری شده است.»

مهدی جعفری به عنوان تصویربردار، سیدمحمدمهدی طباطبایی نژاد به عنوان تهیه کننده و علی نقاشی نیز به عنوان مترجم و مدیر تولید و مدیریت برنامه ریز گروه در"حقیقت گمشده" حضور داشته‌اند.

می‌خواستم این امکان را از خواننده سلب کنم؛ اینکه نتواند نقطه‌ای بیابد و بگوید‌ «اینجا پایانی خوش برای خودم می‌سازم». مقصودم این بود که خواننده، ترس را در تمامی عمق واقعی‌اش تجربه کند... مفهوم «شرف» درحقیقت نام و عنوانی تقلیل‌یافته برای مجموعه‌ای از مسائل بنیادین است که در هم تنیده‌اند؛ مسائلی همچون رابطه‌ فرد و جامعه، تجدد، سیاست و تبعیض جنسیتی. به بیان دیگر، شرف، نقطه‌ تلاقی ده‌ها مسئله‌ ژرف و تأثیرگذار است ...
در شوخی، خود اثر مایه خنده قرار می‌گیرد، اما در بازآفرینی طنز -با احترام به اثر- محتوای آن را با زبان تازه ای، یا حتی با وجوه تازه ای، ارائه می‌دهی... روان شناسی رشد به ما کمک می‌کند بفهمیم کودک در چه سطحی از استدلال است، چه زمانی به تفکر عینی می‌رسد، چه زمانی به تفکر انتزاعی می‌رسد... انسان ایرانی با انسان اروپایی تفاوت دارد. همین طور انسان ایرانیِ امروز تفاوت بارزی با انسان هم عصر «شاهنامه» دارد ...
مشاوران رسانه‌ای با شعار «محصول ما شک است» می‌کوشند ابهام بسازند تا واقعیت‌هایی چون تغییرات اقلیمی یا زیان دخانیات را زیر سؤال ببرند. ویلیامسن در اینجا فلسفه را درگیر با اخلاق و سیاست می‌بیند: «شک، اگر از تعهد به حقیقت جدا شود، نه ابزار آزادی بلکه وسیله گمراهی است»...تفاوت فلسفه با گفت‌وگوی عادی در این است که فیلسوف، همان پرسش‌ها را با نظام‌مندی، دقت و منطق پی می‌گیرد ...
عوامل روان‌شناختی مانند اطمینان بیش‌ازحد، ترس از شکست، حس عدالت‌طلبی، توهم پولی و تاثیر داستان‌ها، نقشی کلیدی در شکل‌گیری تحولات اقتصادی ایفا می‌کنند. این عوامل، که اغلب در مدل‌های سنتی اقتصاد نادیده گرفته می‌شوند، می‌توانند توضیح دهند که چرا اقتصادها دچار رونق‌های غیرمنتظره یا رکودهای عمیق می‌شوند ...
جامعیت علمی همایی در بخش‌های مختلف مشخص است؛ حتی در شرح داستان‌های مثنوی، او معانی لغات را باز می‌کند و به اصطلاحات فلسفی و عرفانی می‌پردازد... نخستین ضعف کتاب، شیفتگی بیش از اندازه همایی به مولانا است که گاه به گزاره‌های غیر قابل اثبات انجامیده است... بر اساس تقسیم‌بندی سه‌گانه «خام، پخته و سوخته» زندگی او را در سه دوره بررسی می‌کند ...