کتاب «حمایت از افراد در حقوق بین‌الملل بشر دوستانه» با عنوان فرعی «متدولوژی تطبیقی و رهیافت‌های اسلامی» نوشته سیدمصطفی میرمحمدی به تازگی از سوی انتشارات دانشگاه مفید منتشر شده است.



به گزارش کتاب نیوز به نقل از ایبنا، کتاب «حمایت از افراد در حقوق بین‌الملل بشر دوستانه» با عنوان فرعی «متدولوژی تطبیقی و رهیافت‌های اسلامی» نوشته سیدمصطفی میرمحمدی به تازگی از سوی انتشارات دانشگاه مفید منتشر شده است.

حمایت از انسان و انسانیت موضوع دو شاخه مهم حقوق بین‌الملل معاصر یعنی حقوق بشر و حقوق بشردوستانه است. حقوق بین‌الملل بشردوستانه امروزه یکی از شاخه‌های مهم حقوق بین‌الملل نوین است که در آن حمایت از انسان‌ها در وضعیت مخاصمات مسلحانه اساس تعهد اعضای جامعه بین‌المللی است. این حقوق در تکاپوی برقراری توازن میان اقتضائات نظامی و حمایت از انسان‌ها در برابر آلام و مصائب جنگ است. گرچه در زبان فارسی برای نام این شاخه از دانش حقوق، حقوق بشردوستانه را برگزیده‌اند، ولی عنوان «قانون انسانیت» مناسب‌تر و گویاتر به نظر می‌آید، زیرا هدف این شاخه حقوقی آن است تا رفتار طرف‌های متخاصم در جنگ با اصول انسانیت سازگار باشد.

حقوقدانان تازی نیز برای این شاخه عبارت القانون الدولی الانسانی، قانون بین‌المللی انسانی را برگزیده‌اند. از آنجا که در ادبیات حقوق فارسی عنوان حقوق بین‌الملل بشر دوستانه رایج است ما نیز در این کتاب هم این واژه را به کار می‌بریم گرچه عبارت قانون بین‌المللی انسانیت یا قواعد بین‌المللی انسانیت را گویاتر به مقصود می‌دانیم.

ما در منطقه‌ای از جهان به سر می‌بریم که بیش از هفت دهه از معمای حل ناشده فلسطین ـ اسرائیل می‌گذرد و ملل متحد همچنان در حل این بحران ناکام مانده است. سرزمین‌های اسلامی از آفریقا تا آسیا پس از فروپاشی بلوک شرق شاهد درگیری‌های بسیار بوده است با اینکه مطابق منشور ملل متحد جنگ ممنوع دانسته شد، اما پس از تأسیس این سازمان یعنی از سال ۱۹۴۵ تا کنون مناطق مختلفی از جهان بارها شاهد جنگ و خونریزی‌های گسترده بوده است.

جنگ ۸ ساله عراق علیه ایران یکی از طولانی‌ترین جنگ‌ها پس از تأسیس این سازمان است و هم اکنون نیز کم و بیش سایه شوم درگیری‌های مسلحانه در سرزمین‌های اسلامی مانند افغانستان، یمن، سوریه، لیبی و عراق وجود دارد.

ظهور پدیده تروریسم و بروز جنگ‌های نیابتی و چالش‌های پیش رو حقوق بشر دوستانه بر حمایت از اشخاص و غیرنظامیان افزوده است. از این رو کمیته بین‌المللی صلیب سرخ به ویژه پس از نشست سی و دوم صلیب سرخ و هلال احمر در ۲۰۱۵ و دیگر مراکز پژوهشی مدتی است بر لزوم پژوهش‌های تطبیقی میان حقوق اسلام و حقوق بین‌الملل بشردوستانه معاصر تاکید دارد. این پژوهش‌ها از سوی ظرفیت‌های آموزه‌ها و متون اسلامی را در احترام و حمایت از حقوق انسان‌ها و کاستن از آلام آنها در وضعیت مخاصمات را نشان می‌دهد و از سوی دیگر فرصتی فراهم می‌آورد تا راه‌های تعامل و یا همروی دو نظام حقوقی بشردوستانه و حقوق با پژوهش‌های عمیق‌تر به بحث و بررسی گذاشته شود.

کتاب پیش رو به همین هدف از سوی مرکز مطالعات تطبیقی اسلام و حقوق بشردوستانه به مرکز مطالعات حقوق تطبیقی دانشگاه مفید پیشنهاد شده است. در ابتدا به نظر می‌رسید مطالعه تطبیقی آسان باشد ولی با ورود در آن دشواری‌ها آشکار شد. آثار و نوشته‌های قابل توجهی با رویکرد تطبیقی تدوین شده‌اند که هرکدام در جای خود تلاشی ارزشمند به شمار می‌آیند ولی پژوهش‌هایی که با رعایت روش‌های نوین پژوهش، جدیدترین قواعد حقوق بشر دوستانه را با معیارها و رهیافت‌های اسلامی مقایسه و بررسی کرده باشند، کم شمارند.

مؤلف در توضیح این اثر می‌نویسد: «تنوع نوشته‌ها ما را بر آن داشت تا نخست بر متدولوژی مطالعات تطبیقی میان اسلام و حقوق بشردوستانه تمرکز کنیم و فصل نخست را به همین موضوع اختصاص دهیم. پس از آن در فصل دوم انواع افراد و گروه‌های مورد حمایت در هردو نظام حقوق بین‌الملل بشردوستانه و آموزه‌های اسلامی بررسی و معرفی شده است.

از آنجا که افراد تحت حمایت خاص در مخاصمات بسیارند، در فصل سوم به تبیین وضعیت آن دسته از گروه‌های مورد حمایت خاص و افراد خارج از صحنه پرداختیم که از نظر کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در شرایط کنونی اهمیت بیشتری دارند و از چالش‌های پیش روی حقوق بشردوستانه معاصر در دهه گذشته و دهه حاضر به شمار می‌آیند، به ویژه دو موضوع حمایت از مفقودان و متوفیان از اهمیت بیشتری برخوردار هستند و از این رو حجم بیشتری از مطالب کتاب را به خود اختصاص داده است و بررسی تطبیقی این دو موضوع به دلیل کمبود منابع قابل اعتماد به فرصت بیشتری نیاز داشت و همین باعث تأخیر در تکمیل پژوهش در زمان مورد نظر شد.

فصل چهارم به ضمانت اجرای حقوق بشردوستانه در حمایت از اشخاص پرداخته است که از منظر تطبیقی اهمیت بیشتری دارد تطبیق این موضوع با ظرفیت‌های اسلامی موضوع تازه‌ای است که در پژوهش‌های مشابه کمتر به آن توجه شده است.

کتاب «حمایت از افراد در حقوق بین‌الملل بشر دوستانه» با عنوان فرعی «متدولوژی تطبیقی و رهیافت‌های اسلامی» نوشته سیدمصطفی میرمحمدی به تازگی با شمارگان 300 نسخه در 256 صفحه به بهای 42 هزار تومان از سوی انتشارات دانشگاه مفید منتشر شده است.