زنی ثروتمند و تنها که کافه کوچکی در آبادی دارد. درشت اندام است و مشت‌هایی قوی دارد و یک ازدواج ناموفق ده روزه را سال‌ها پیش پشت سر گذاشته و به نظر می‌رسد هرگز عشقی در وجودش شعله‌ور نبوده؛ تنها دلمشغولی‌اش افزایش ثروتش است. حسابی اهل دعواست، به خصوص دعواهایی که پایش را به دادگاه باز کند! با این همه دستی در طبابت دارد و داروهایی خاص و عجیب برای انواع بیماری‌ها می‌سازد


نگاهی به تاثیرگذارترین رمان نیمه دوم قرن بیستم در امریکا | اعتماد


یک عصر زمستانی را تصور کنید که هوا سخت، دلگیر است؛ پشت پنجره نشسته‌اید و آسمان سربی رنگ و یخ‌زده‌ای را تماشا می‌کنید که نوید برف نمی‌دهد؛ به گذشته می‌اندیشید و خاطراتی را مرور می‌کنید که هر یک از دیگری غمبارتر است. رمان کوتاه «آواز کافه غم‌بار» [The Ballad of the Sad Café] چنین حال و احوالی دارد.

«کارسون مکالرز» [Carson McCullers] آواز کافه غم‌بار» [The Ballad of the Sad Café]

جهان کلی اثر همانند عنوانش، غمبار است. داستان با این جملات آغاز می‌شود: « خودِ آبادی دلگیر است؛ جز کارخانه نخ‌ریسی، خانه‌های دوخوابه‌ای که کارگران در آنها زندگی می‌کنند، چند درخت هلو، کلیسایی با دو پنجره رنگی و خیابان اصلی درب و داغانی که طولش صد متری بیشتر نیست چیز دیگری در آن به چشم نمی‌خورد.» نویسنده از ابتدا خواننده را با فضایی دلگیر، کوچک، سرد و دورافتاده آشنا می‌کند. با پیش‌رفت داستان و شناخت آدم‌های آبادی، قلب‌های آنان را می‌بینیم که مانند محل زندگی‌شان سرد و دلگیر است. شخصیت اصلی داستان، زنی عجیب است به نام «میس آملیا» که جهان داستان، حول محور او می‌گردد؛ زنی ثروتمند و تنها که کافه کوچکی در آبادی دارد. درشت اندام است و مشت‌هایی قوی دارد و یک ازدواج ناموفق ده روزه را سال‌ها پیش پشت سر گذاشته و به نظر می‌رسد هرگز عشقی در وجودش شعله‌ور نبوده؛ تنها دلمشغولی‌اش افزایش ثروتش است. حسابی اهل دعواست، به خصوص دعواهایی که پایش را به دادگاه باز کند! با این همه دستی در طبابت دارد و داروهایی خاص و عجیب برای انواع بیماری‌ها می‌سازد که زبانزد مردم آبادی است. داستان با ورود مردی گوژپشت که مشخص می‌شود پسرخاله میس آملیاست، وارد مسیر دیگری می‌شود. مرد قوزی‌ای که یک روز عصر، سرزده آمد و زندگی میس آملیا را با تغییرات گسترده‌ای همراه کرد.

گوژپشت یا همان «پسرخاله لایمون» با شخصیتی مرموز و پیچیده که استعداد عجیبی در به هم انداختن آدم‌ها دارد، میس آملیا را به زنی بدل کرد که برای مردم آبادی ناشناخته بود. در طول داستان و با حضور پررنگ گوژپشت، داستان عشق میس آملیا به گوژپشت سر زبان‌ها افتاد، کافه با شکل و شمایل جدید شروع به کار کرد و مأمنی شد برای مردم آبادی که شب‌ها به کافه پناه می‌آوردند و گردوغبار کارخانه نخ‌ریسی را از خود دور می‌کردند. راه افتادن کافه و تغییر رفتار میس آملیا و حضور گوژپشت، به آبادی جان تازه‌ای داد و شاید کمی رنگ بر این زمینِ کوچک خاکستری پاشید اما زندگی همیشه به یک حال نیست و سرنوشت، بازی‌های عجیبی دارد. در ادامه داستان با آزاد شدن همسر سابق میس آملیا از زندان که اکنون به خلافکاری بزرگ بدل شده بود، داستان در مسیری دیگری قرار گرفت و سروشکل زندگی میس آملیا، حسابی به هم ریخته شد.

کارسون مکالرز [Carson McCullers] که در ردیف مهم‌ترین نویسندگان زن دهه چهل امریکا قرار دارد، شاهکار «آواز کافه غم بار» را به سال 1951 منتشر کرد که به جهت روایت خاصش، موخره شگفت‌انگیزش و نگاه به مسائل انسانی مانند عشق، انزوا و... به اعتقاد بسیاری از منتقدان، مهم‌ترین اثر این نویسنده و از تاثیرگذارترین آثار نیمه دوم قرن بیستم امریکا در ژانر «گوتیک جنوب» به شمار می‌رود.
سخن گفتن از پیرنگ پیچیده داستان، نیازمند تحلیل و بررسی فراوان است، اما پی‌نوشت «جان مک نلی» با عنوان «راوی درون‌نگر در آواز کافه غم بار» که در انتهای کتاب آمده، کمک فراوانی به خواننده در جهت آشنایی با پیرنگ و پیچیدگی‌های اثر می‌کند.

مک نلی نوشته خود را این‌گونه آغاز می‌کند: «رمان بسیار کوتاه آواز غم بار، به چند دلیل قابل توجه است؛ یکی اینکه مجموعه‌ای است عجیب از شخصیت‌ها، شخصیت‌هایی که ساکن آبادی دلگیری هستند که داستان آنجا اتفاق می‌افتد و مسلما مورد دوم موخره معماگونه «دوازده مرد فانی» است که در نگاه اول به نظر می‌رسد در آخر کار به ذهن نویسنده رسیده است. غیر از اینها، پیرنگ تکان‌دهنده اثر است، مثلثی عشقی که یادآور عشق سه نفره عجیب سارتر در «خروج ممنوع» است، اما شاید تکان‌دهنده‌ترین ویژگی در سراسر این رمان کوتاه زاویه دیدش باشد که به اثر شکل می‌بخشد.»

مکالرز در این اثر از عشق، انزوای بشر و تقدیر سخن می‌گوید. اما شاید نکته‌ای که در پایان کتاب می‌خواهد یادآوری کند، این است که عشق، انسان را ضعیف می‌کند، همان ضعفی که در انتها چنان میس آملیا را فرامی‌گیرد که مدام دست به گرفتن تصمیمات اشتباه می‌زند و در پایان هم این مثلث عشقی، او را دچار فروپاشی می‌کند. در بخشی از داستان درباره عشق می‌خوانیم: «و اما معشوق هم ممکن است از هر سنخی باشد. عجیب و غریب‌ترین آدم‌ها هم می‌توانند محرکی برای عشق باشند. پیرمردی که دست و پایش می‌لرزد، می‌تواند هنوز هم عاشق دختر غریبه‌ای باشد که بیست سال پیش در بعدازظهری توی کوچه‌های چیهاو دیده بود. کشیش ممکن است عاشق زنی گمراه شود. معشوق می‌تواند حقه‌بازی با سرووضعی ژولیده باشد و دست به هر کار بدی زده باشد. آدمی خیلی معمولی می‌تواند محرک عشقی دیوانه‌وار و پرشور شود، عشقی به زیبایی زنبق‌های سمی مرداب...»مکالرز که از نوجوانی همواره با بیماری‌های مختلف دست و پنجه نرم کرده و پس از دوبار خودکشی ناموفق، بر اثر خونریزی مغزی درگذشته، نویسنده‌ای چیره‌دست است که متاسفانه چنانکه باید در ایران شناخته شده نیست. مکالرز اولین رمان خود را با نام «قلب، شکارچی تنها» در بیست و سه سالگی منتشر کرد و با این اثر، خود را به یکی از چهره‌های مهم تاریخ ادبیات امریکا بدل کرد اما «آواز کافه غم بار» که دومین اثر این نویسنده است، منتقدان را به وجد آورد و جایگاه او را در ادبیات این کشور تثبیت کرد. ادوار آلبی نمایشی بیش از صدبار، اجرایی از این اثر را در برادوی روی صحنه برد. بعدها سیمون کالو، از این اثر فیلم سینمایی موفقی ساخت.
رمان کوتاه «آواز کافه غم‌ بار»، اثر ارزشمندی است و نشر بیدگل آن را در قطع پالتویی با قیمت پشت جلد بیست و پنج هزارتومان و در صدوچهل و سه صفحه منتشر کرده است.

[این رمان برای نخستین بار با عنوان «ق‍ص‍ی‍ده‌ ک‍اف‍ه‌ غ‍م‌» با ترجمه اح‍م‍د اخ‍وت‌ توسط انتشارات فردا در سال ۱۳۸۰ منتشر شده است.]

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

نوشتن از دنیا، در عین حال نوعی تلاش است برای فهمیدن دنیا... برخی نویسنده‌ها به خود گوش می‌سپارند؛ اما وقتی مردم از رنج سر به طغیان برآورده‌اند، بدبختیِ شخصیِ نویسنده ناشایست و مبتذل می‌نماید... کسانی که شک به دل راه نمی‌دهند برای سلامت جامعه خطرناک‌اند. برای ادبیات هم... هرچند حقیقت، که تنها بر زبان کودکان و شاعران جاری می‌شود، تسلایمان می‌دهد، اما به هیچ وجه مانع تجارت، دزدی و انحطاط نمی‌شود... نوشتن برای ما بی‌کیفر نیست... این اوج سیه‌روزی‌ست که برخی رهبران با تحقیرکردنِ مردم‌شان حکومت کنند ...
کسی حق خروج از شهر را ندارد و پاسخ کنجکاوی افراد هم با این جمله که «آن بیرون هیچ چیز نیست» داده می‌شود... اشتیاق او برای تولید و ثروتمند شدن، سیری ناپذیر است و طولی نمی‌کشد که همه درختان جنگل قطع می‌شوند... وجود این گیاه، منافع کارخانه را به خطر می‌اندازد... در این شهر، هیچ عنصر طبیعی وجود ندارد و تمامی درختان و گل‌ها، بادکنک‌هایی پلاستیکی هستند... مهمترین مشکل لاس وگاس کمبود شدید منابع آب است ...
در پانزده سالگی به ازدواج حسین فاطمی درمی‌آید و کمتر از دو سال در میانه‌ی اوج بحران‌ ملی شدن نفت و کودتا با دکتر زندگی می‌کند... می‌خواستند با ایستادن کنار خانم سطوتی، با یک عکس یادگاری؛ خود را در نقش مرحوم فاطمی تصور کرده و راهی و میراث‌دار او بنمایانند... حتی خاطره چندانی هم در میان نیست؛ او حتی دقیق و درست نمی‌دانسته دعوی شویش با شاه بر سر چه بوده... بچه‌ی بازارچه‌ی آب منگل از پا نمی‌نشیند و رسم جوانمردی را از یاد نمی‌برد... نهایتا خانم سطوتی آزاد شده و به لندن باز می‌گردد ...
اباصلت هروی که برخی گمان می‌کنند غلام امام رضا(ع) بوده، فردی دانشمند و صاحب‌نظر بود که 30 سال شاگردی سفیان بن عیینه را در کارنامه دارد... امام مثل اباصلتی را جذب می‌کند... خطبه یک نهج‌البلاغه که خطبه توحیدیه است در دربار مامون توسط امام رضا(ع) ایراد شده؛ شاهدش این است که در متن خطبه اصطلاحاتی به کار رفته که پیش از ترجمه آثار یونانی در زبان عربی وجود نداشت... مامون حدیث و فقه و کلام می‌دانست و به فلسفه علاقه داشت... برخی از برادران امام رضا(ع) نه پیرو امام بودند؛ نه زیدی و نه اسماعیلی ...
شور جوانی در این اثر بیشتر از سایر آثارش وجود دارد و شاید بتوان گفت، آسیب‌شناسی دوران جوانی به معنای کلی کلمه را نیز در آن بشود دید... ابوالمشاغلی حیران از کار جهان، قهرمانی بی‌سروپا و حیف‌نانی لاف‌زن با شهوت بی‌پایانِ سخن‌پردازی... کتابِ زیستن در لحظه و تن‌زدن از آینده‌هایی است که فلاسفه اخلاق و خوشبختی، نسخه‌اش را برای مخاطبان می‌پیچند... مدام از کارگران حرف می‌زنند و استثمارشان از سوی کارفرما، ولی خودشان در طول عمر، کاری جدی نکرده‌اند یا وقتی کارفرما می‌شوند، به کل این اندرزها یادشان می‌رود ...