محمود فاضلی | اعتماد


هنگامی که نام جاده ابریشم به میان می‌آید، ارتباط میان شرق و غرب مطرح می‌شود. مشرق زمین در تاریخ طولانی خود زادگاه تمدن بشری، گهواره بالندگی و توسعه تمدن‌های تاثیرگذار و آیین‌های شرقی گوناگون بوده است. این آیین‌ها بیشتر به جنبه‌های معنوی زندگی انسان توجه داشته‌اند. در برابر این دیدگاه شرقی به جهان، غرب قرار دارد که به جهان مادی توجه داشته است. تکاپوهای دیرپای انسان‌ها، همیشه تسلط بر جهان و درک بهتر و بیشتر معنای زندگی را پی‌گرفته است. انسان سیطره بر جهان هستی و فزاینده آن را همواره دنبال کرده است. در متن ارتباط میان شرق و غرب، ایران به دلیل موقعیت ویژه جفرافیایی خود، در دوره‌ای طولانی در مسیر جاده ابریشم، در میان سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا قرار داشته است. ایران عامل مهم شرق و غرب در راه خاکی و آبی بوده است.

دانشنامه راه ابریشم» [The Silk Road encyclopedia] دکتر سو ایل جانگ [Jeong Su-il]

این تعامل برای ایران پیامدهای گوناگون سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی داشته است. جاده ابریشم باستانی، نه تنها مسر دادوستد کالاهای مادی، که راهی برای دانش و فنون و اندیشه‌های فلسفی و دینی نیز بود. عرصه‌های گسترده‌ای از اوراسیا و فلات ایران مسیر داد و ستد کالاها و تولیدات گوناگون در میان شرق و غرب جهان است. کالاهای چینی از مسیر ایران و مناطق پیرامومی آن، از خشکی و آب به سوی سرزمین‌های اروپایی انتقال پیدا می‌کرد. تولیداتی از اروپا نیز در مسیری برعکس، از اروپا به سوی سرزمین‌های شرقی تا چین منتقل می‌شد. براین اساس اندیشه‌های بودایی و آیین‌های گوناگون شرقی نیز به سوی غرب گسترش پیدا می‌کرد. تاخت و تازهای اسکندر مقدونی راه را برای انتقال ایده‌های یونانیان به شرق هموار ساخت. از قرن شانزدهم میلادی، با ارتقای فنون دریانوردی این راه به تدریج در مسیر انزوا و انحطاط قرار گرفت.

پس از گذشت بیش از چهار قرن در دومین دهه قرن بیست و یکم، شی جین پینگ رئیس جمهوری چین در سفر به قزاقستان در سال 2013 میلادی با اعلام طرح «یک کمر بند، یک راه» ساخت راه ابریشم جدید را ارائه کرد، تا زیربنای لازم را برای سیاست خارجی اقتصادی این کشور فراهم کند. سپس در سال 2015 چشم انداز و اقدام‌ها برای ساخت «کمربند اقتصادی راه ابریشم» و «راه ابریشم دریایی» از سوی شورای دولتی چین منتشر شد. رئیس جمهوری چین در سفر خود به قزاقستان اصول کلی این برنامه را مطرح کرده بود. او برای اجرایی کردن ایده خود توسط کشورهای مسیر این کمربند، این نکته‌ها را ارائه کرد:

نخست، تقویت ارتباطات در محور، کمربند اقتصادی جاده ابریشم و رایزنی در میان کشورهای مسیر در مورد سیاست گذاری و برنامه‌های مناسب برای فراهم شدن امکانات لازم برای همکاری این کشورها. دوم تقویت پیوندها در زمینه حمل و نقل به شکلی که یک راهروی بزرگ از اقیانوس آرام تا دریای بالتیک و از آسیای مرکزی تا اقیانوس هند ایجاد شود. سپس به تدریج شبکه حمل و نقل میان شرق و جنوب آسیا شکل گیرد. سوم، تسهیل تجارت در میان کشورهای مسیر با تمرکز بر حذف موانع تجاری و کاهش هزینه‌های تجارت و سرمایه گذاری. چهارم، تقویت همکاری مالی با تمرکز بر تسویه ارزی، به گونه‌ای که از یک سو به کاهش هزینه مبادلات و پنجم، تقویت پیوندهای مردم با مردم در کشورهای مسیر «یک کمربند، یک راه.»

در سراسر جهان مراکز مطالعاتی - پژوهش بسیاری به بررسی این تجربه‌ها پرداخته‌اند. ولی در ایران با وجود روابط گسترده سیاسی، نظامی و اقتصادی، دانشگاه‌ها، و مراکز علمی – پژوهشی سهم خود را به درستی ادا نکرده‌اند. در جریان برگزاری همایش بین‌المللی دیپلماسی اقتصادی در چابهار و دیدار با استادانی از کشور کره، کتاب «دانشنامه راه ابریشم» [The Silk Road encyclopedia] دکتر سو ایل جانگ [Jeong Su-il] به دست ترجمه کنندگان کتاب رسید که آنان ترجمه این کتاب را برای شناخت راه ابریشم، مسیر آن، تاریخ و جغرافیا، مردمان و فرهنگ آنان بسیار سومند یافته و امیدوارند ترجمه این کتاب در مسیر ارتقا و گسترش مطالعات آسیا و مسیر راه ابریشم کارساز باشد.

نویسنده کتاب معتقد است دانش باید به اشتراک گذاشته شود، چرا که هیچ گاه به یک فرد تعلق ندارد و با به اشتراک گذاشته شدن بر گستره و ژرفای آن افزوده خواهد شد. همین سرشت همگانی دانش است که انتشار پیشرفت یک تمدن را تضمین می‌کند. این موضوع به ویژه در جامعه جهانی امروز درست است که تقریبا همه امور به هم وصل شده است. با این حال، دیوار بزرگی بر سر را این میل به اشتراک گذاشته شدن وجود دارد و آن محدودیت‌های زبانی است. محدودیت‌های زبانی مانعی برای انتشار دانش و ارتباط میان فرهنگ‌های گوناگون است. ترجمه، سازوکاریی است که این محدودیت را دور می‌زند.

کتاب «دانشنامه راه ابریشم» نوشته دکتر سو ایل جانگ با ترجمه مشترک دکتر الهه کولایی، دکتر شیوا علی‌زاده و دکتر محمدکاظم شجاعی از سوی انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی در 670 صفحه انتشار یافته و در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است.

................ هر روز با کتاب ...............

صدام حسین بعد از ۲۴۰ روز در ۱۴ دسامبر ۲۰۰۳ در مزرعه‌ای در تکریت با ۷۵۰ هزار دلار پول و دو اسلحه کمری دستگیر شد... جان نیکسون تحلیلگر ارشد سیا بود که سال‌های زیادی از زندگی خود را صرف مطالعه زندگی صدام کرده بود. او که تحصیلات خود را در زمینه تاریخ در دانشگاه جورج واشنگتن به پایان رسانده بود در دهه ۱۹۹۰ به استخدام آژانس اطلاعاتی آمریکا درآمد و علاقه‌اش به خاورمیانه باعث شد تا مسئول تحلیل اطلاعات مربوط به ایران و عراق شود... سه تریلیون دلار هزینه این جنگ شد ...
ما خانواده‌ای یهودی در رده بالای طبقه متوسط عراق بودیم که بر اثر ترکیبی از فشارهای ناشی از ناسیونالیسم عربی و یهودی، فشار بیگانه‌ستیزی عراقی‌ها و تحریکات دولت تازه ‌تأسیس‌شده‌ی اسرائیل جاکن و آواره شدیم... حیاتِ جاافتاده و عمدتاً رضایت‌بخش یهودیان در کنار مسلمانان عراق؛ دربه‌دری پراضطراب و دردآلود؛ مشکلات سازگار‌ شدن با حیاتی تازه در ارض موعود؛ و سه سال عمدتاً ناشاد در لندن: تبعید دوم ...
رومر در میان موج نویی‌ها فیلمساز خاصی‌ست. او سبک شخصی خود را در قالب فیلم‌های ارزان قیمت، صرفه‌جویانه و عمیق پیرامون روابط انسانی طی بیش از نیم قرن ادامه داده است... رومر حتی وقتی بازیگرانی کاملاً حرفه‌ای انتخاب می‌کند، جنس بازیگری را معمولاً از شیوه‌ی رفتار مردم معمولی می‌گیرد که در دوره‌ای هدف روسلینی هم بود و وضعیتی معمولی و ظاهراً کم‌حادثه، اما با گفت‌وگوهایی سرشار از بارِ معنایی می‌سازد... رومر در جست‌وجوی نوعی «زندگی‌سازی» است ...
درباریان مخالف، هر یک به بهانه‌ای کشته و نابود می‌شوند؛ ازجمله هستینگز که به او اتهام رابطه پنهانی با همسر پادشاه و نیز نیت قتل ریچارد و باکینگهم را می‌زنند. با این اتهام دو پسر ملکه را که قائم‌مقام جانشینی پادشاه هستند، متهم به حرامزاده بودن می‌کنند... ریچارد گلاستر که در نمایشی در قامت انسانی متدین و خداترس در کلیسا به همراه کشیشان به دعا و مناجات مشغول است، در ابتدا به‌ظاهر از پذیرفتن سلطنت سرباز می‌زند، اما با اصرار فراوان باکینگهم، بالاخره قبول می‌کند ...
مردم ایران را به سه دسته‌ی شیخی، متشرعه و کریم‌خانی تقسیم می‌کند و پس از آن تا انتهای کتاب مردم ایران را به دو دسته‌ی «ترک» و «فارس» تقسیم می‌کند؛ تقسیم مردمان ایرانی در میانه‌های کتاب حتی به مورد «شمالی‌ها» و «جنوبی‌ها» می‌رسد... اصرار بیش‌از اندازه‌ی نویسنده به مطالبات قومیت‌ها همچون آموزش به زبان مادری گاهی اوقات خسته‌کننده و ملال‌آور می‌شود و به نظر چنین می‌آید که خواسته‌ی شخصی خود اوست ...