کتاب «صوفی ستیزی از صفویه تا قاجاریه» نوشته دکتر ایمان امینی در پنج فصل و در 388 صفحه از سوی انتشارات کویر منتشر شد. نویسنده متولد ۱۳۶۰‏بوده و دانش آموخته دکتری تصوف و عرفان، دانشگاه ادیان و مذاهب است.

صوفی ستیزی از صفویه تا قاجاریه» نوشته دکتر ایمان امینی

پس از بررسی مکتوباتی که در طی تاریخ و به عنوان ردیه بر تصوف (به مثابه مستندات قابل بررسی و پایش رویکرد مخالفان تصوف) نگاشته شده است، سئوالات بسیاری به ذهن متبادر می‎شود که اتفافا از جنس پرداختن مستقیم به موضوع محل مناقشه نیست. بلکه حول مسائل جانبی منازعات سیر می‎کند که بر خلاف تصور اولیه، از اهمیت شایانی در رمزگشایی منازعات رخ داده و تقابلات در حال رخ دادن برخوردار است.

به دیگر بیان این سئوالات نه از مقوله پرداختن به متن که در پی بررسی زمینه‌‎ها، حواشی، فراز و فرودها، سیر تطور و نمایش شدت و ضعف یافتن مکتوبات ردیه‎ای و بررسی علل و انگیزه‎های احتمالی نگارش آنهاست.

بررسی‎ها نشان می‎دهد که در تغییر رویکرد برخی فقها و علمای امامیه به تصوف بعد از صفویه، علاوه بر دغدغه‎های دینی – مذهبی، عوامل سیاسی و مشروعیت خواهی حاکمان صوفی و همچنین دغدغه‎های غیر دینی عده‎ای از فقها نیز موثر بوده است. کتاب حاضر در مقام کننده این رخدادها به سه رویکرد به بررسی این موضوع پرداخته است.

در رویکرد اول با بهره‎جویی از روش «مطالعات تاریخی درزمانی» به بررسی‎های تاریخی پیشاصفوی و پساصفوی دست یازیده شد. نشانه‎های تاریخی حاکی است در حالی که تا قبل از شکل گیری صفویه به دلیل حمایت نسبی حاکمان از تصوف و همچنسن پسوند ماهوی شیعیان با دیگر فرق کلامی و اعتقادی نظیر اشاعره و معتزله و ...، کمترین نزاع میان علمای شیعی و صوفیان رخ می‎داد و حداکثر انتقادات آنان به بعضی اعتقادی اتحادی و حلولی برخی صوفیان بود و لاغیر. بعد از تاسیس صفویه اما، شاهان صفوی جهت تعدیل قدرت رو به افزایش صوفیان عمدتا بی شرع صفوی- قزلباش، وزن مولفه‎های قدرت را به سمت فقاهت شیعه که مذهب تازه به سمت شناختن شده حکومت بود، گسیل داشته و با شیب نسبتا تندی به مقابله با تصوف برآمدند.

در گام دوم با رویکرد «بررسی موردی»، به فحوا و محتوای ستیز تبدیل به مقابله با کلیت تصوف شده بود، پرداخته شد. جوابیه‎هایی که از سوی صوفیان به آنها داده شده، علاوه بر بدفهمی سطحی‎نگری منطبق بر نگاه ظاهری و اخباری برخی متشرعین، ردپای عصبیت‎ها، مقابله با تصوف به مثابه نمادی از تسنن، دغدغه‎هایی دنیایی و نه الزما درد دین و همچنین رفتارهایی نظیر جعل احادیث، تهمت و افترا و کتاب سازی را مشهود می‎سازد.

این تحقیق در واپسین رویکردش با روش تحلیل انتقادی گفتمان و با دقت در ادبیات و زبان ردیه نویسی نشان می‎دهد که در این گفتمان بیش از آنکه مناظراتی علمی و منطقی در راستای اصلاح امر دینی صورت گرفته باشد، صوفی ستیزان با هدف تخریب به هر قیمت تصوف، فضای گفتمانی را برای مداخلات هژمونیک در دوران بعد از صفویان مهیا ساخته‎اند.

کتاب «صوفی ستیزی از صفویه تا قاجاریه» شامل پنج فصل «بررسی‎های تاریخی (پیش از صفویان)، بررسی های تاریخی (از ابتدای صوفیان)، کنکاش در ابعاد تعامل و ستیزه، بررسی‎های موردی، بررسی‎های گفتمانی» است. پایان بخش این کتاب پیوست‎ها، پی نوشت‎ها و فهرست منابع است.

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

ما خانواده‌ای یهودی در رده بالای طبقه متوسط عراق بودیم که بر اثر ترکیبی از فشارهای ناشی از ناسیونالیسم عربی و یهودی، فشار بیگانه‌ستیزی عراقی‌ها و تحریکات دولت تازه ‌تأسیس‌شده‌ی اسرائیل جاکن و آواره شدیم... حیاتِ جاافتاده و عمدتاً رضایت‌بخش یهودیان در کنار مسلمانان عراق؛ دربه‌دری پراضطراب و دردآلود؛ مشکلات سازگار‌ شدن با حیاتی تازه در ارض موعود؛ و سه سال عمدتاً ناشاد در لندن: تبعید دوم ...
رومر در میان موج نویی‌ها فیلمساز خاصی‌ست. او سبک شخصی خود را در قالب فیلم‌های ارزان قیمت، صرفه‌جویانه و عمیق پیرامون روابط انسانی طی بیش از نیم قرن ادامه داده است... رومر حتی وقتی بازیگرانی کاملاً حرفه‌ای انتخاب می‌کند، جنس بازیگری را معمولاً از شیوه‌ی رفتار مردم معمولی می‌گیرد که در دوره‌ای هدف روسلینی هم بود و وضعیتی معمولی و ظاهراً کم‌حادثه، اما با گفت‌وگوهایی سرشار از بارِ معنایی می‌سازد... رومر در جست‌وجوی نوعی «زندگی‌سازی» است ...
درباریان مخالف، هر یک به بهانه‌ای کشته و نابود می‌شوند؛ ازجمله هستینگز که به او اتهام رابطه پنهانی با همسر پادشاه و نیز نیت قتل ریچارد و باکینگهم را می‌زنند. با این اتهام دو پسر ملکه را که قائم‌مقام جانشینی پادشاه هستند، متهم به حرامزاده بودن می‌کنند... ریچارد گلاستر که در نمایشی در قامت انسانی متدین و خداترس در کلیسا به همراه کشیشان به دعا و مناجات مشغول است، در ابتدا به‌ظاهر از پذیرفتن سلطنت سرباز می‌زند، اما با اصرار فراوان باکینگهم، بالاخره قبول می‌کند ...
مردم ایران را به سه دسته‌ی شیخی، متشرعه و کریم‌خانی تقسیم می‌کند و پس از آن تا انتهای کتاب مردم ایران را به دو دسته‌ی «ترک» و «فارس» تقسیم می‌کند؛ تقسیم مردمان ایرانی در میانه‌های کتاب حتی به مورد «شمالی‌ها» و «جنوبی‌ها» می‌رسد... اصرار بیش‌از اندازه‌ی نویسنده به مطالبات قومیت‌ها همچون آموزش به زبان مادری گاهی اوقات خسته‌کننده و ملال‌آور می‌شود و به نظر چنین می‌آید که خواسته‌ی شخصی خود اوست ...
بی‌فایده است!/ باد قرن‌هاست/ در کوچه‌ها/ خیابان‌ها/ می‌چرخد/ زوزه می‌کشد/ و رمه‌های شادی را می‌درد./ می‌چرخم بر این خاک/ و هرچه خون ماسیده بر تاریخ را/ با اشک‌هایم می‌شویم/ پاک نمی‌شود... مانی، وزن و قافیه تنها اصولی بودند که شعر به وسیلهء آنها تعریف می‌شد؛ اما امروزه، توجه به فرم ذهنی، قدرت تخیل، توجه به موسیقی درونی کلمات و عمق نگاه شاعر به جهان و پدیده‌های آن، ورای نظام موسیقایی، لازمه‌های شعری فاخرند ...