دان دلیلو [Don DeLillo] متولد نیویورک است. والدین‌اش از مهاجران ایتالیایی بوده‌اند. در نوجوانی مرتب به دیدن فیلم‌های کارگردانان اروپایی می‌رفته است: برگمان، آنتونیونی، گودار، تروفو و دیگران. در جوانی مدتی مأمور پارکینگ بوده و از آنجا که کار زیادی نداشته مرتب آثار ادبی می‌خوانده و از همین طریق به نوشتن علاقه پیدا کرده است. آن اوایل، جیمز جویس، ویلیام فاکنر، فلانری اوکانر و ارنست همینگوی الهام‌بخش نوشته‌هایش بوده‌اند. از سال 1966 به کار روی اولین رمانش می‌پردازد و در فاصله‌ی سال‌های 1971 تا 1978 شش رمان به چاپ می‌رساند. از رمان‌هایش می‌توان به دنیای زیرزمینی، نام‌ها، مائوی دوم، بادی آرتیست، برفک، جهان‌شهر، نقطه‌ی امگا و صفر کی اشاره کرد.
به تازگی رمان «جهانشهر» [Cosmopolis] نوشته دان دلیلو از سوی نشر ورا منتشر شده است. ایبنا گفت‌وگویی داشته است با مجتبی ویسی، مترجم این رمان که در ادامه می‌خوانید:

جهانشهر» [Cosmopolis] نوشته دان دلیلو

رمان «جهانشهر» درباره چیست؟
«جهان‌شهر» به‌طور خلاصه درباره‌ مدیری است که توی لیموزین‌اش داخل شهر نیویورک می‌گردد و به رتق و فتق امور اقتصادی‌اش می‌پردازد؛ اما تفاوت این مدیر با همقطارانش در این است که اسیر جهان کار و روابط روزمره و منفعت‌طلبی صرف نیست. ذهن‌اش درگیر مسائل هستی‌شناسانه هم هست. با خرد و کلان عالم سر و کار دارد. یک دیالوگ درونی روان‌شناسانه و جامعه‌شناسانه و فلسفی با خود دارد. بی‌خود نیست که مکان داستان در نیویورک واقع شده. آنجا شهر اقتصاد جهان است. مرکز کنترل و نیز بحران جامعه‌ی سرمایه است؛ بحرانی که دلیلو در این اثر با تیزبینی نقطه‌ی اوجش را در ترسیم آشوب و شورشی در وال‌استریت پیش‌بینی می‌کند، اتقاقی که چند سال بعد تحقق پیدا می‌کند.

درباره ویژگی‌های شاخص نثر دان دلیلو بگوئید.
به زعم من، نثر دلیلو رشک‌برانگیز است. مثل یک شاعر نثر می‌نویسد. سرشار از کلمه و ضرباهنگ و ترکیب‌سازی و غریب‌گردانی عبارت‌ها است. نثرش به قولی انگار می‌رقصد. خوانندگان دوستدار زبان را با خود می‌برد. دایره‌ی واژگانی‌اش بسیار فراخ است. اطلاعات زبانی گسترده‌ای دارد. زبان برایش دغدغه است و صرفاً به عنوان ابزار آن را به خدمت نمی‌گیرد. به زبان جان و هستی می‌بخشد. تازه و باطراوتش می‌کند. معنایی دیگر از کلمات بیرون می‌کشد.

در یادداشت مترجم به جهان‌بینی خاص دلیلو اشاره کرده‌اید...
حُسن دلیلو این است که به یک محیط جغرافیایی خاص محدود نمی‌ماند. نگاهی کلان‌نگر دارد. سعی می‌کند جهان را با تمامی ابعادش ببیند، فارغ از ایدئولوژی‌ها و محدودیت‌ها و تنگ‌نظری‌ها. سعی می‌کند روایتگر صاف و صادق رخدادها باشد. ریزبینی و جزء‌پردازی حیرت‌انگیزی دارد. وارد بافت و تاروپود پدیده‌ها می‌شود. توصیف و تصویرش ما را به پشت پرده‌ی وقایع و اتفاقات می‌برد. موضعی که دارد، انگار در هیچ قالب آشنا و پیش‌گفته‌ای قرار نمی‌گیرد. نگاه سیاسی و اجتماعی‌اش منحصر به خودش است. از راه تجربه و تدقیق در کاروبار جهان به منظری خاص رسیده است. به‌راحتی نمی‌توان او را تحت لوای یک گرایش فکری خاص تعریف کرد. سیال است و رونده. منتقدی است گریزان که دم به تله نمی‌دهد.

این کتاب به «پل استر» تقدیم شده. فکر می‌کنید او چه ویژگی خاصی داشته که از میان این همه نویسنده، دلیلو اثر خود را به او تقدیم کرده؟ آیا نثر دلیلو از او متاثر است؟
می‌دانم که این دو با هم دوست هستند؛ اما گمان نمی‌کنم که نثر دلیلو ربطی به کار پل استر داشته باشد. شاید علائق‌شان قدری مشترک باشد، به موضوع‌های همسانی نظر داشته باشند و دلمشغولی‌هایشان همگرا باشد. شاید بستر فکری مشابهی دارند. شاید تنهایی مشترکی داشته باشند؛ چون هردو از انسان‌هایی تنها می‌نویسند که در جست‌وجوی یافتن معنایی در دل پیشامدها هستند. از آن‌طرف، اصولاً نویسندگان بزرگ، و به‌ویژه هم‌عصر، تلاش می‌کنند به سبکی منحصر برسند، یا به بیانی ساده از روی دست هم کپی نکنند؛ چون می‌دانند در آن صورت دیر یا زود لو می‌روند. اگر این هم نباشد دست‌کم برای خود آن‌قدر ارج و قرب قائل‌اند که زیرمجموعه‌ کسی نباشند و با تلاشی فردی و عرق‌ریزی به بیانی ویژه برسند.

رمان «جهانشهر» از سوی نشر ورا با 220صفحه و قیمت 35000 تومان منتشر شده است.

................ هر روز با کتاب ...............

ما خانواده‌ای یهودی در رده بالای طبقه متوسط عراق بودیم که بر اثر ترکیبی از فشارهای ناشی از ناسیونالیسم عربی و یهودی، فشار بیگانه‌ستیزی عراقی‌ها و تحریکات دولت تازه ‌تأسیس‌شده‌ی اسرائیل جاکن و آواره شدیم... حیاتِ جاافتاده و عمدتاً رضایت‌بخش یهودیان در کنار مسلمانان عراق؛ دربه‌دری پراضطراب و دردآلود؛ مشکلات سازگار‌ شدن با حیاتی تازه در ارض موعود؛ و سه سال عمدتاً ناشاد در لندن: تبعید دوم ...
رومر در میان موج نویی‌ها فیلمساز خاصی‌ست. او سبک شخصی خود را در قالب فیلم‌های ارزان قیمت، صرفه‌جویانه و عمیق پیرامون روابط انسانی طی بیش از نیم قرن ادامه داده است... رومر حتی وقتی بازیگرانی کاملاً حرفه‌ای انتخاب می‌کند، جنس بازیگری را معمولاً از شیوه‌ی رفتار مردم معمولی می‌گیرد که در دوره‌ای هدف روسلینی هم بود و وضعیتی معمولی و ظاهراً کم‌حادثه، اما با گفت‌وگوهایی سرشار از بارِ معنایی می‌سازد... رومر در جست‌وجوی نوعی «زندگی‌سازی» است ...
درباریان مخالف، هر یک به بهانه‌ای کشته و نابود می‌شوند؛ ازجمله هستینگز که به او اتهام رابطه پنهانی با همسر پادشاه و نیز نیت قتل ریچارد و باکینگهم را می‌زنند. با این اتهام دو پسر ملکه را که قائم‌مقام جانشینی پادشاه هستند، متهم به حرامزاده بودن می‌کنند... ریچارد گلاستر که در نمایشی در قامت انسانی متدین و خداترس در کلیسا به همراه کشیشان به دعا و مناجات مشغول است، در ابتدا به‌ظاهر از پذیرفتن سلطنت سرباز می‌زند، اما با اصرار فراوان باکینگهم، بالاخره قبول می‌کند ...
مردم ایران را به سه دسته‌ی شیخی، متشرعه و کریم‌خانی تقسیم می‌کند و پس از آن تا انتهای کتاب مردم ایران را به دو دسته‌ی «ترک» و «فارس» تقسیم می‌کند؛ تقسیم مردمان ایرانی در میانه‌های کتاب حتی به مورد «شمالی‌ها» و «جنوبی‌ها» می‌رسد... اصرار بیش‌از اندازه‌ی نویسنده به مطالبات قومیت‌ها همچون آموزش به زبان مادری گاهی اوقات خسته‌کننده و ملال‌آور می‌شود و به نظر چنین می‌آید که خواسته‌ی شخصی خود اوست ...
بی‌فایده است!/ باد قرن‌هاست/ در کوچه‌ها/ خیابان‌ها/ می‌چرخد/ زوزه می‌کشد/ و رمه‌های شادی را می‌درد./ می‌چرخم بر این خاک/ و هرچه خون ماسیده بر تاریخ را/ با اشک‌هایم می‌شویم/ پاک نمی‌شود... مانی، وزن و قافیه تنها اصولی بودند که شعر به وسیلهء آنها تعریف می‌شد؛ اما امروزه، توجه به فرم ذهنی، قدرت تخیل، توجه به موسیقی درونی کلمات و عمق نگاه شاعر به جهان و پدیده‌های آن، ورای نظام موسیقایی، لازمه‌های شعری فاخرند ...