کتاب «بام بلند هم‌چراغی» که گفت‌وگویی با آیدا سرکیسیان درباره زنده‌یاد احمد شاملوست با کوشش سعید پورعظیمی از سوی نشرنو بازنشر شد.

آیدا و شاملو در بام بلند هم چراغی

به گزارش کتاب نیوز به نقل از ایبنا، آیدا سرکیسیان در کتاب «بام بلند هم‌چراغی» گفت‌وگوی مفصلی درباره وجوه مختلف زندگی شخصی شاملو انجام داده است. صداقت و صراحت کم‌نظیر آیدا، از وجوه اهمیت این کتاب است.

این کتاب پیش از این در انتشارات هرمس منتشر شده بود و سعید پورعظیمی در توضیح مختصری در ابتدای کتاب درباره تغییر ناشر اثر آورده است: «موجب خوش وقتی است که این کتاب با استقبال دوستداران شعر و ادبیات ایران و نوازش‌های قلمی شاعران و نویسندگان و ناقدان ادبی روبه‌رو شد. چاپ نخست آن در کمتر از دو هفته به فروش رفت و به‌رغم پخش نامناسب، در اندک زمانی به چاپ سوم رسید. مدتی بعد نسخه‌های این کتاب و «من بامدادم سرانجام» نایاب شد؛ اما به دلایلی کار تجدید چاپ به تعویق افتاد، وعده‌ها بر باد آمد و سپس در فرصت از کف رفته ناشر هرچه جهد کرد «آن آب رفته باز نیامد به جوی خویش.» چاپ کنونی کتاب تمایز چندانی با چاپ‌های پیشین ندارد؛ جز آنکه به یاری آیدا جان ویراسته‌تر شده است. پاره‌ای پرسش‌ها و پاسخ‌ها و توضیح تعداد اندکی از تصاویر اصلاح یا دقیق‌تر شده‌اند و نیز برخی خطاهای مطبعی متن و نمایگان که حتی پس از بازبینی‌های چندباره از چشم ما پنهان مانده بودند تصحیح شده‌اند؛ همچنین با تفکیک نمایگان، آسان‌تر می‌توان نام‌ها را جست و یافت.»

همچنین پورعظیمی در توضیح تغییر تصویر جلد اثر نیز گفته است: «نقاشی روی جلد چاپ‌های پیشین، اثر «حریف خانه و گرما و گلستان» شاملو بود، نقاش کابوس‌های رعشه‌آور: علیرضا اسپهبد که مرگ در میان سالی بلعیدش. در این چاپ طرحی هنرمندانه از دوست گرامی‌ام آقای امیرمحمد قاسمی‌زاده بر جلد نقش بسته است.»

در مقدمه این کتاب می‌خوانیم: «در کنار حافظه قدرتمند باید از هوشمندی و مسئولیت‌شناسی آیدا یاد کرد، از حفظ برگه‌ای کوچک که شاملو یک کلمه روی آن نوشته، تا ثبت رویداد‌های زندگی‌شان در یادداشت‌های ریز و درشت، با ذکر جای و روز و ساعت و حاضران و مسائل دیگر و حتی واپسین کلمات شاملو پیش از مرگ؛ بنابراین، آنچه روایت می‌کند اغلب از گزند فراموشی‌های ناگزیر حافظه در امان مانده است. خوانندگان در سراسر متن کتاب، شاهد این دقت‌های تحسین برانگیز خواهند بود و می‌توانند شاعر را از آستان هم‌نفس او نظاره کنند و دریابند که شعر فارسی، وجود شاملو را بیش از هر چیز دیگر مدیون زندگانی ایثارگرانه‌ی آیداست. بیهوده نبود که شاملوی رند مرزشکن، آیدایش را «صبور و پرستار و مؤمن» خواند و او را در صف معشوقان شعر فارسی، هم‌ردیف منیژه و لیلی و شیرین نشاند.»

بام بلند هم‌چراغی آیدا سرکیسیان

در بخشی از کتاب و در سوال و جواب درباره فروغ می‌خوانید:
«در میان شاعران معاصر، شاملو از شعر فروغ تجلیل فراوان کرد. گفت: «بسیاری از شاعران بلند‌آوازه‌ی جهان که به اصطلاح نام بزرگ‌ترین را یدک می‌کشند، به عقیده‌ی من هنوز خیلی مانده است تا به فروغ برسند.» همچنین مقالاتی با عنوان‌های «اعجاز»، «شاعره‌ای جست و جوگر» و «تجدید عهد با دریغی بزرگ» نوشت که از علاقه‌اش به فروغ خبر می‌داد؛ اما عده‌ای این مقالات را تعارف قلمداد کردند، واقعاً درباره‌ی شعر فروغ چه دیدگاهی داشت؟
شاملو سطح شعر فروغ را خیلی بالا می‌دانست، در حد بهترین شاعران معاصر دنیا. می‌گفت شعر فروغ معجزه است، غیرقابل تقلید است و البته زنانه. حیف این آدم که زود از دست رفت! خیلی از این بابت افسوس می‌خورد. می‌گفت مرگ نابهنگام فروغ شعر فارسی را برای همیشه از فرصتی عظیم محروم کرد. در شب پایانی شب‌های شعر خوشه شاملو چند شعر برای فروغ خواند. همیشه برای فروغ احترام قائل بود. کدام تعارف؟ شاملو در این موارد خیلی جدی و صریح بود.
روابط‌تان با فروغ چطور بود؟
فروغ خیلی زود فوت کرد. یکی دو بار هم آمد خانه‌ ما و یکی دو بار هم به مناسبت‌هایی رفتیم خانه‌ فروغ. سال 1344 زمانی که گرداری لعل تیکو برای مصاحبه با شاملو و اخوان و سپهری و فروغ و محمود آزاد به ایران آمده بود، جلسه‌ اول در خانه فروغ و جلسه‌ دوم در خانه‌ ما تشکیل شد. سیروس طاهباز و حسن کامشاد و امین بنانی هم حاضر بودند.»

در این کتاب نامه‌های منتشر نشده از احمد شاملو به احسان یارشاطر، حسن فیاد، حسین قاضیان، علیرضا اسپهبد و کلارا خانس آمده است. همچنین متن سخنرانی در کنفرانس مشترک دانشگاه پریینسنون و انجمن قلم امریکا، گزارش هیئت ژوری جایزه واژه‌ی آزاد، نامه یدالله رویایی به سعید پورعظیمی و نامه احمد کریمی حکاک به سعید پورعظیمی، یادداشت‌ها و توضیحات جا افتاده در مجموعه اشعار شاملو و یک ترانه آمده است.

در انتهای این کتاب تحت عنوان «نظر در تو می‌کنم ای بامداد...» عکس‌های رنگی منتشر نشده از احمد شاملو آمده است که در نوع خود جالب است و سیری از کودکی تا درگذشت شاملو را نشان می‌دهد.

کتاب «بام بلند هم‌چراغی»، اثر سعیدپور عظیمی در 544 صفحه در شمارگان 1100 نسخه به‌بهای 104 هزار تومان از سوی نشرنو راهی بازار نشر شده است.

................ هر روز با کتاب ...............

بی‌فایده است!/ باد قرن‌هاست/ در کوچه‌ها/ خیابان‌ها/ می‌چرخد/ زوزه می‌کشد/ و رمه‌های شادی را می‌درد./ می‌چرخم بر این خاک/ و هرچه خون ماسیده بر تاریخ را/ با اشک‌هایم می‌شویم/ پاک نمی‌شود... مانی، وزن و قافیه تنها اصولی بودند که شعر به وسیلهء آنها تعریف می‌شد؛ اما امروزه، توجه به فرم ذهنی، قدرت تخیل، توجه به موسیقی درونی کلمات و عمق نگاه شاعر به جهان و پدیده‌های آن، ورای نظام موسیقایی، لازمه‌های شعری فاخرند ...
صدای من یک خیشِ کج بود، معوج، که به درون خاک فرومی‌رفت فقط تا آن را عقیم، ویران، و نابود کند... هرگاه پدرم با مشکلی در زمین روبه‌رو می‌شد، روی زمین دراز می‌کشید و گوشش را به آنچه در عمق خاک بود می‌سپرد... مثل پزشکی که به ضربان قلب گوش می‌دهد... دو خواهر در دل سرزمین‌های دورافتاده باهیا، آنها دنیایی از قحطی و استثمار، قدرت و خشونت‌های وحشتناک را تجربه می‌کنند ...
احمد کسروی به‌عنوان روشنفکری مدافع مشروطه و منتقد سرسخت باورهای سنتی ازجمله مخالفان رمان و نشر و ترجمه آن در ایران بود. او رمان را باعث انحطاط اخلاقی و اعتیاد جامعه به سرگرمی و مایه سوق به آزادی‌های مذموم می‌پنداشت... فاطمه سیاح در همان زمان در یادداشتی با عنوان «کیفیت رمان» به نقد او پرداخت: ... آثار کسانی چون چارلز دیکنز، ویکتور هوگو و آناتول فرانس از ارزش‌های والای اخلاقی دفاع می‌کنند و در بروز اصلاحات اجتماعی نیز موثر بوده‌اند ...
داستان در زاگرب آغاز می‌شود؛ جایی که وکیل قهرمان داستان، در یک مهمانی شام که در خانه یک سرمایه‌دار برجسته و بانفوذ، یعنی «مدیرکل»، برگزار شده است... مدیرکل از کشتن چهار مرد که به زمینش تجاوز کرده بودند، صحبت می‌کند... دیگر مهمانان سکوت می‌کنند، اما وکیل که دیگر قادر به تحمل بی‌اخلاقی و جنایت نیست، این اقدام را «جنایت» و «جنون اخلاقی» می‌نامد؛ مدیرکل که از این انتقاد خشمگین شده، تهدید می‌کند که وکیل باید مانند همان چهار مرد «مثل یک سگ» کشته شود ...
معلمی بازنشسته که سال‌های‌سال از مرگ همسرش جانکارلو می‌گذرد. او در غیاب دو فرزندش، ماسیمیلیانو و جولیا، روزگارش را به تنهایی می‌گذراند... این روزگار خاکستری و ملا‌ل‌آور اما با تلألو نور یک الماس در هم شکسته می‌شود، الماسی که آنسلما آن را در میان زباله‌ها پیدا می‌کند؛ یک طوطی از نژاد آمازون... نامی که آنسلما بر طوطی خود می‌گذارد، نام بهترین دوست و همرازش در دوران معلمی است. دوستی درگذشته که خاطره‌اش نه محو می‌شود، نه با چیزی جایگزین... ...