به گزارش تسنیم، جلد دوم و سوم از مجموعه «تاریخ ادبیات ایران و قلمرو زبان فارسی» به کوشش سیدمهدی زرقانی از سوی انتشارات فاطمی منتشر شد. مجموعه حاضر تلاش دارد تا با نگاهی ژانری، متفاوت با جریان و شیوه‌های سنتی رایج، تاریخ ادبیات در دوره‌های مختلف را مورد بررسی قرار دهد.

تاریخ ادبیات ایران و قلمرو زبان فارسی سید مهدی زرقانی

در توضیح چرایی نگارش این اثر آمده است: تدریس تاریخ ادبیات به شیوه‌های سنتی برای دانشجویان جاذبه‌ای ندارد و غفلت از «رویکرد ژانری» در میان محققان کشورمان امری آشکار است. کتاب حاضر در پاسخ به این دو نیاز نوشته شده است؛ از یک طرف سعی دارد با تدوین طرحی تازه در مطالعات تاریخ ادبی بر جاذبه‌های این درس بیفزاید و از طرف دیگر با رویکرد ژانری به تاریخ ادبیات ایران بپردازد.

جلد نخست از مجموعه چهار جلدی این کتاب، به بررسی وضعیت ژانرها از دوره باستان تا میانه قرن پنجم اختصاصی دارد و در جلدهای بعدی، بررسی خود را تا دوره مشروطه ادامه خواهیم داد. کتاب بر اساس سر فصل‌های «درس تاریخ ادبیات ایران» تدوین شده است و مخاطبان اولیه آن دانشجویان دوره کارشناسی زبان و ادبیات فارسی هستند، اما شیوه طرح مباحث به گونه‌ای است که دیگر علاقه‌مندان به مطالعات تاریخ ادبی نیز می‌توانند از آن بهره برند. کتاب با هدف ارائه تصویری عمومی از وضعیت ژانرهای ادبی در بازه زمانی مذکور، در 15 فصل تدوین شده و هر فصل ضمن ارتباط با دیگر فصل ها استقلال نسبی خود را حفظ کرده است. همچنین در پایان هر فصل پرسش‌هایی تعبیه شده تا هم دانشجویان بتوانند محورهای اصلی فصل را بهتر بیاموزند و هم راه برای تحقیقات دانشجویی باز باشد.

جلد دوم این مجموعه به بررسی وضعیت ژانرها در فاصله زمانی میانه قرن پنجم تا پایان قرن هشتم اختصاص دارد. این جلد، در دو بخش و 13 فصل تنظیم شده است. مبنای بخش‌بندی کتاب، نظم گفتمانی حاکم بر قلمرو زبان فارسی و تحولات ادبی است. در بخش نخست، به سراغ «دوره گذار» (از میانه قرن پنجم تا پایان قرن ششم) رفته است و نشان می‌دهد که ژانرها در هر یک از کانون‌های ادبی چه وضعیتی دارند و در فصل پایانی نیز بررسی مقایسه‌ای کانون‌های ادبی در دوره گذار پرداخته شده‌اند. بخش دوم، وضعیت ژانرها را در «عصر تثبیت گفتمان تصوف» (سده‌های هفتم و هشتم) را بازنمایی می‌کند. در این بخش نیز بررسی وضعیت ژانرها در کانون‌های ادبی سرتاسر قلمرو زبان فارسی، محور گفتارها را تشکیل می‌دهد. بررسی مقایسه‌ای کانون‌های ادبی در بازه زمانی مورد بحث، پایان‌بخش گفتارها در جلد دوم است.

جلد سوم این مجموعه نیز به یکی از پرمسئله‌ترین دوره‌های تاریخ ادبی، یعنی فاصله زمانی قرن نهم تا دوازدهم می‌پردازد. در بخش نخست، به سراغ وضعیت ژانرها و کانون‌های ادبی سده نهم رفته است تا نشان دهد چطور «مقدمات تحول ادبی» در این سده فراهم شد و تحولات ادبی قرن دهم و پس از آن، چیزی نیست جز دنباله جریان‌ها و ماجراهایی که در کانون‌های ادب قرن نهم شکل گرفت.

بخش دوم کتاب، به بررسی نظم گفتمانی و تحولات ادبی سده‌های دهم تا دوازدهم اختصاص دارد. نویسنده در توضیحی بیشتر در این‌باره می‌نویسد: در این بخش، بر مسیر «جاده ابریشم ادبی» از اصفهان به کاشان، قم و مشهد سفر می‌کنیم و از آنجا روی به جانب شرقی قلمرو زبان فارسی آورده، تا دهلی و دکن پیش می‌رویم. در بازگشت، از مسیر خطه شمالی به سمرقند و بخارا سری می‌زنیم و از آنجا به سوی مقصد نهایی خویش حرکت می‌کنیم: قسطنطنیه. در تمام این سیر و سفر ذهنی، پرسش‌های محوری ما معطوف است به ترسیم اطلس کانون‌های ادبی، تبیین وضعیت ژانرها در هر کانون و در نهایت مقایسه کانون‌های ادبی با یکدیگر.

انتشارات فاطمی جلد دوم این مجموعه را در 328 صفحه و به قیمت 55 هزار تومان و جلد سوم آن را نیز در 296 صفحه و به قیمت 50 هزار تومان در دسترس علاقه‌مندان قرار داده است.

................ هر روز با کتاب ...............

هنرمندی خوش‌تیپ به‌نام جد مارتین به موفقیت‌های حرفه‌ای غیرمعمولی دست می‌یابد. عشقِ اُلگا، روزنامه‌نگاری روسی را به دست می‌آورد که «کاملا با تصویر زیبایی اسلاوی که به‌دست آژانس‌های مدلینگ از زمان سقوط اتحاد جماهیر شوروی رایج شده است، مطابقت دارد» و به جمع نخبگان جهانی هنر می‌پیوندد... هنرمندی ناامید است که قبلا به‌عنوان یک دانشجوی جوان معماری، کمال‌گرایی پرشور بوده است... آگاهیِ بیشتر از بدترشدنِ زندگی روزمره و چشم‌انداز آن ...
آیا مواجهه ما با مفهوم عدالت مثل مواجهه با مشروطه بوده است؟... «عدالت به مثابه انصاف» یا «عدالت به عنوان توازن و تناسب» هر دو از تعاریف عدالت هستند، اما عدالت و زمینه‌های اجتماعی از تعاریف عدالت نیستند... تولیدات فکری در حوزه سیاست و مسائل اجتماعی در دوره مشروطه قوی‌تر و بیشتر بوده یا بعد از انقلاب؟... مشروطه تبریز و گیلان و تاحدی مشهد تاحدی متفاوت بود و به سمت اندیشه‌ای که از قفقاز می‌آمد، گرایش داشت... اصرارمان بر بی‌نیازی به مشروطه و اینکه نسبتی با آن نداریم، بخشی از مشکلات است ...
وقتی با یک مستبد بی‌رحم که دشمنانش را شکنجه کرده است، صبحانه می‌خورید، شگفت‌آور است که چقدر به ندرت احساس می‌کنید روبه‌روی یک شیطان نشسته یا ایستاده‌اید. آنها اغلب جذاب هستند، شوخی می‌کنند و لبخند می‌زنند... در شرایط مناسب، هر کسی می‌تواند تبدیل به یک هیولا شود... سیستم‌های خوب رهبران بهتر را جذب می‌کنند و سیستم‌های بد رهبران فاسد را جذب می‌کنند... به جای نتیجه، روی تصمیم‌گیری‌ها تمرکز کنیم ...
دی ماهی که گذشت، عمر وبلاگ نویسی من ۲۰ سال تمام شد... مهر سال ۸۸ وبلاگم برای اولین بار فیلتر شد... دی ماه سال ۹۱ دو یا سه هفته مانده به امتحانات پایان ترم اول مقطع کارشناسی ارشد از دانشگاه اخراج شدم... نه عضو دسته و گروهی بودم و هستم، نه بیانیه‌ای امضا کرده بودم، نه در تجمعی بودم. تنها آزارم! وبلاگ نویسی و فعالیت مدنی با اسم خودم و نه اسم مستعار بود... به اعتبار حافظه کوتاه مدتی که جامعه‌ی ایرانی از عوارض آن در طول تاریخ رنج برده است، باید همیشه خود را در معرض مرور گذشته قرار دهیم ...
هنگام خواندن، با نویسنده‌ای روبه رو می‌شوید که به آنچه می‌گوید عمل می‌کند و مصداق «عالِمِ عامل» است نه زنبور بی‌عسل... پس از ارائه تعریفی جذاب از نویسنده، به عنوان «کسی که نوشتن برای او آسان است (ص17)»، پنج پایه نویسندگی، به زعم نویسنده کتاب، این گونه تعریف و تشریح می‌شوند: 1. ذوق و استعداد درونی 2. تجربه 3. مطالعات روزآمد و پراکنده 4. دانش و تخصص و 5. مخاطب شناسی. ...