کتاب «دیوان دیو» نوشته مهرک‌علی صابونچی برای پنجمین بار منتشر شد. این کتاب یک اثر پژوهشی و مستند درباره موجودات اسطوره‌ای و افسانه‌ای در فرهنگ ایران است.

دیوان دیو» نوشته مهرک‌علی صابونچی

به گزارش کتاب نیوز به نقل از مهر، کتاب «دیوان دیو» یک اثر پژوهشی و مستند درباره موجودات اسطورهای و افسانه‌ای در فرهنگ ایران است. این کتاب به عنوان یک فرهنگ‌نامه تخصصی، موجودات فراطبیعی مانند دیوان، پریان، جنیان، شیاطین، غول‌ها و اژدهایان را بر اساس متون اساطیری، دینی زردشتی و مانوی، متون حماسی، و نیز اثراتی از دوران اسلامی بررسی و تحلیل می‌کند.

مهرک علی صابونچی که دکترای فرهنگ و زبان‌های باستانی دارد، در این کتاب با استفاده از منابع متعدد مانند متون پهلوی، فارسی میانه، اوستا، و همچنین پژوهش‌های میدانی به گردآوری و تحلیل جامع این موجودات پرداخته است. او سعی کرده تا حد امکان مستقیماً به متن‌های اصلی مراجعه کند و اطلاعات پراکنده را در قالبی منسجم و نظام‌مند ارائه دهد. کتاب بر اساس دوره‌های متنی مختلف (زرتشتی، مانوی، حماسی و اسلامی) نوشته شده و برای هر موجود، ریشه شناسی، ویژگی‌های ظاهری و رفتاری، و داستان‌های مربوط آورده شده است.

ساختار کتاب منظم است و فصل‌های آن به هر یک از این موجودات اختصاص یافته اند. علاوه بر شرح داستان‌ها و روایات، تحلیل‌های متنی و تاریخی هم ارائه شده تا خواننده بهتر با معانی و ارزش‌های فرهنگی پنهان در این باورها آشنا شود. سبک نگارش کتاب هنرمندانه و پژوهشی است که اصالت متون قدیمی را حفظ کرده و آنها را برای خواننده معاصر قابل فهم می‌کند.

در بخشی از کتاب و در تعریف دیو می‌خوانیم:

«دیو: موجود شرور زیان کار ترسناکی است که دشمن جهان نیکی و روشنی و نیروهای آن به شمار می‌رود. کار دیوان آسیب و تباهی رساندن به آفرینش و مردمان و جهان است. آنها وارونه کار و بدکردارند و همه گونه بدی و پلیدی در آنها نمود یافته است. دیوان در آغاز و دیو، یعنی موجود زبان کار و شرور نبودند، بلکه طبقه‌ای از خدایان به شمار می‌رفتند و از اعتبار و ارزش خدایگانی برخوردار بودند، ولی رفته رفته ویژگی‌ها و خویش کاری‌هایشان دگرگون شد و به نیروهای تاریکی و شر تبدیل شدند.
نزد اقوام هندی و ایرانی گروهی از خدایان جنگجو و ترسناک به نام دیوها (دَیوَها) وجود داشتند. هنگامی که ایرانیان از هندیان جدا می‌شدند، دیوها هنوز نزد آنان اعتبار و مقام خدایی داشتند براساس متون ودایی که از کهن‌ترین اسناد هندی و ایرانی است خدایان به سه دسته‌ی «اَسُورَها، دَیوَها (دیوها) و خدایان مظهر طبیعت تقسیم می‌شدند. اَسورَها که بعداً در ایران از آنان با نام آهورها یاد می‌شود، خدایانی بزرگ و مقتدر بودند، اما دیوها خدایانی جنگجو و خشن به شمار می‌آمدند. «مهر» و «ورونه» در شمار اَسورَها قرار داشتند و «ایندرَ» (بنگرید به اندر) و وایو (بنگرید به وای بد) در شمار دیوها بودند.»

صابونچی علاوه بر کتاب «دیوان دیو»، آثار دیگری نیز نوشته که به موضوعات فرهنگ، اسطوره‌شناسی، و ادبیات فارسی می‌پردازند. برخی از کتابهای مهم او عبارتند از رساله صد دیو، رساله موش و گربه، هرمزد بود و اهریمن نبود، هفت خان رستم (با همکاری علی اکبر صادقی)، رساله عشق و عاشقی، هستی ایزدان و نیستی دیوان.

چاپ پنجم دیوان دیو با قیمت ۹۵۰ هزار تومان در ۶۸۸ صفحه و قطع رقعی توسط نشر چرخ از خانواده انتشارات چشمه منتشر شده است.

................ هر روز با کتاب ................

می‌خواستم این امکان را از خواننده سلب کنم؛ اینکه نتواند نقطه‌ای بیابد و بگوید‌ «اینجا پایانی خوش برای خودم می‌سازم». مقصودم این بود که خواننده، ترس را در تمامی عمق واقعی‌اش تجربه کند... مفهوم «شرف» درحقیقت نام و عنوانی تقلیل‌یافته برای مجموعه‌ای از مسائل بنیادین است که در هم تنیده‌اند؛ مسائلی همچون رابطه‌ فرد و جامعه، تجدد، سیاست و تبعیض جنسیتی. به بیان دیگر، شرف، نقطه‌ تلاقی ده‌ها مسئله‌ ژرف و تأثیرگذار است ...
در شوخی، خود اثر مایه خنده قرار می‌گیرد، اما در بازآفرینی طنز -با احترام به اثر- محتوای آن را با زبان تازه ای، یا حتی با وجوه تازه ای، ارائه می‌دهی... روان شناسی رشد به ما کمک می‌کند بفهمیم کودک در چه سطحی از استدلال است، چه زمانی به تفکر عینی می‌رسد، چه زمانی به تفکر انتزاعی می‌رسد... انسان ایرانی با انسان اروپایی تفاوت دارد. همین طور انسان ایرانیِ امروز تفاوت بارزی با انسان هم عصر «شاهنامه» دارد ...
مشاوران رسانه‌ای با شعار «محصول ما شک است» می‌کوشند ابهام بسازند تا واقعیت‌هایی چون تغییرات اقلیمی یا زیان دخانیات را زیر سؤال ببرند. ویلیامسن در اینجا فلسفه را درگیر با اخلاق و سیاست می‌بیند: «شک، اگر از تعهد به حقیقت جدا شود، نه ابزار آزادی بلکه وسیله گمراهی است»...تفاوت فلسفه با گفت‌وگوی عادی در این است که فیلسوف، همان پرسش‌ها را با نظام‌مندی، دقت و منطق پی می‌گیرد ...
عوامل روان‌شناختی مانند اطمینان بیش‌ازحد، ترس از شکست، حس عدالت‌طلبی، توهم پولی و تاثیر داستان‌ها، نقشی کلیدی در شکل‌گیری تحولات اقتصادی ایفا می‌کنند. این عوامل، که اغلب در مدل‌های سنتی اقتصاد نادیده گرفته می‌شوند، می‌توانند توضیح دهند که چرا اقتصادها دچار رونق‌های غیرمنتظره یا رکودهای عمیق می‌شوند ...
جامعیت علمی همایی در بخش‌های مختلف مشخص است؛ حتی در شرح داستان‌های مثنوی، او معانی لغات را باز می‌کند و به اصطلاحات فلسفی و عرفانی می‌پردازد... نخستین ضعف کتاب، شیفتگی بیش از اندازه همایی به مولانا است که گاه به گزاره‌های غیر قابل اثبات انجامیده است... بر اساس تقسیم‌بندی سه‌گانه «خام، پخته و سوخته» زندگی او را در سه دوره بررسی می‌کند ...