پژوهشی تاریخی درباره کارکرد‌های عترت در مرزبانی از قرآن در کتابی با عنوان «کارنامه اهل بیت(ع) در قرآن‌شناسی» منتشر شد.

به گزارش ایکنا، کتاب «کارنامه اهل بیت(ع) در قرآن‌شناسی» به قلم محمدهادی یعقوب‌نژاد و به همت انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و معارف قرآن منتشر شد. این اثر پرداختی جست‌وجوگرانه به آن بوده و به مباحثی مانند اقدام برای جمع و حفظ قرآن موجود؛ درست‌خوانی و ارجاع به قرآن متداول؛ احیای مفاهیم، محتوا معارف؛ فهم و تفسیر، شرح و بسط جزئیات و تحکیم گزاره‌ها و ارائه آموزه‌های نوپدید و پاسداشت حریم ارزش‌های قرآنی در نظر و عمل؛ کارویژه‌های عترت در ترویج و نشر قرآن و اجرای ارزش‌های وحیانی به عنوان الگوی عملی در جامعه اسلامی و نیز نقش بی‌مانند عترت در قرآن‌پژوهی و ماندگاری معارف آن، پی‌ریزی بنیان‌های قرآن‌شناسی با موقعیت‌های ویژه و حضور علمی ایشان به اقتضای زمان، مکان و تحلیلی اختصاص یافته است.

نویسنده در مقدمه کتاب نوشته است: قرآن بدون عترت و عترت بدون قرآن، مورد تأیید قرآن و عترت نیست. ارتباط میان این دو ارتباطی دوسویه است. از طرفی قرآن اهل بیت(ع) را والاترین و برترین انسان‌ها معرفی می‌کند و از سوی دیگر آگاه‌ترین انسان‌ها به حقایق وحی قرآنی، اهل بیت پیامبر(ع) هستند؛ به گونه‌ای که تمسک به هر یک از این دو رکن اساسی، بدون دیگری ناتمام است. خداوند در قرآن، اهل بیت(ع) را با بهترین فضایل یاد کرده و صد‌ها آیه در شأن آن‌ها نازل شده است که مفسران و مؤلفان مسلمان در شرح و تفسیر آن‌ها کتاب‌های بسیاری نگاشته‌اند.

آثار بی‌شماری که درباره ارتباط اهل بیت(ع) و قرآن نگاشته‌اند، درباره تاریخ و سیره، فضایل، اوصاف، خصایص و آیاتی است که در شأن آنان نازل شده است، اما درباره موضوع موردنظر که بحث از کارنامه عترت در قرآن‌شناسی است و به کارکرد‌های آن‌ها در مرزبانی از حریم قرآن می‌پردازد، کمتر واکاوی و بررسی مستقلی شده است؛ از این رو بررسی و پژوهش همه‌جانبه‌تری را می‌طلبد.

با مراجعه به شماری کتاب‌شناسی‌ها و مشورت‌ها با برخی کارشناسان و پرس‌وجو از صاحب‌نظرانی که با کتاب در حوزه علوم و معارف قرآنی آگاهند، چنین برآمد که درباره این موضوع، کار مستقل و جامعی تدوین نشده است؛ هر چند اگر هم باشد، مانع کار نیست.

نویسنده برای تنظیم بهتر این اثر، مباحث کلی و نظری یعنی بخش‌های اول و دوم را در زیرمجموعه دفتر اول و راهبردها، اقدامات و راهکار‌های عملی اهل بیت(ع) را نیز در چهار بخش در دفتر دوم سامانه داده و علاوه بر این مقدمه هر یک از بخش‌ها را در چند فصل به هم پیوسته، تدوین کرده است.

دفتر اول، بخش اول با عنوان «طرح رسالت برای بقای اسلام» دوراندیشی پیامبر(ص) را برای حفظ و بقای اسلام، پیوند میان قرآن و عترت دانسته و در بخش دوم با بازنمودی از قرآن و عترت، ثبات حتمی قرآن را در مقایسه با کتاب‌های آسمانی دیگر گوشزد کرده و با واژه‌شناسی اهل بیت(ع) و ویژگی‌های آن‌ها در قرآن‌شناخت، هم‌آوایی قرآن و عترت را اثبات کرده است.

دفتر دوم، بخش اول با عنوان «اهتمام عترت به نگاهداشت قرآن» توجه ویژه اهل بیت(ع) به قرآن متداول در میان مسلمانان و برنامه‌ریزی کاربردی برای پاسداری از آن را با فعالیت‌های اثربخشی مانند اهتمام به گردآوری و حفظ قرآن موجود و درست‌خوانی آن نیز ارجاع مردم به قرآن یادآور شده است و در بخش دوم با عنوان «احیای مفاهیم و محتوای قرآن» اثرگذاری اهل بیت(ع) در احیای معارف قرآن را در چند فصل بررسی کرده است.

در بخش سوم با عنوان «پاسداشت حریم ارزش‌های قرآنی در نظر و عمل» کارکرد‌های ویژه عترت در ترویج و نشر قرآن و همچنین اجرای ارزش‌های وحیانی به عنوان الگوی عملی در جامعه اسلامی را به بحث گذاشته است. چهارمین بخش نیز به نقش عترت در قرآن‌پژوهی و ماندگاری فرهنگ آن اختصاص یافته و اثربخشی اهل بیت(ع) را در این مسیر اثبات کرده است.

در سخن پایانی نیز با تأکید بر پیامد‌های ناگوار جدایی ساحت قرآن از آموزه‌های عترت، توجه کامل به قرآن و عترت را تنها راه حرکت درست امت اسلامی به سوی تمدن بزرگ اسلامی دانسته و بحث را پایان داده است.

................ هر روز با کتاب ...............

می‌خواستم این امکان را از خواننده سلب کنم؛ اینکه نتواند نقطه‌ای بیابد و بگوید‌ «اینجا پایانی خوش برای خودم می‌سازم». مقصودم این بود که خواننده، ترس را در تمامی عمق واقعی‌اش تجربه کند... مفهوم «شرف» درحقیقت نام و عنوانی تقلیل‌یافته برای مجموعه‌ای از مسائل بنیادین است که در هم تنیده‌اند؛ مسائلی همچون رابطه‌ فرد و جامعه، تجدد، سیاست و تبعیض جنسیتی. به بیان دیگر، شرف، نقطه‌ تلاقی ده‌ها مسئله‌ ژرف و تأثیرگذار است ...
در شوخی، خود اثر مایه خنده قرار می‌گیرد، اما در بازآفرینی طنز -با احترام به اثر- محتوای آن را با زبان تازه ای، یا حتی با وجوه تازه ای، ارائه می‌دهی... روان شناسی رشد به ما کمک می‌کند بفهمیم کودک در چه سطحی از استدلال است، چه زمانی به تفکر عینی می‌رسد، چه زمانی به تفکر انتزاعی می‌رسد... انسان ایرانی با انسان اروپایی تفاوت دارد. همین طور انسان ایرانیِ امروز تفاوت بارزی با انسان هم عصر «شاهنامه» دارد ...
مشاوران رسانه‌ای با شعار «محصول ما شک است» می‌کوشند ابهام بسازند تا واقعیت‌هایی چون تغییرات اقلیمی یا زیان دخانیات را زیر سؤال ببرند. ویلیامسن در اینجا فلسفه را درگیر با اخلاق و سیاست می‌بیند: «شک، اگر از تعهد به حقیقت جدا شود، نه ابزار آزادی بلکه وسیله گمراهی است»...تفاوت فلسفه با گفت‌وگوی عادی در این است که فیلسوف، همان پرسش‌ها را با نظام‌مندی، دقت و منطق پی می‌گیرد ...
عوامل روان‌شناختی مانند اطمینان بیش‌ازحد، ترس از شکست، حس عدالت‌طلبی، توهم پولی و تاثیر داستان‌ها، نقشی کلیدی در شکل‌گیری تحولات اقتصادی ایفا می‌کنند. این عوامل، که اغلب در مدل‌های سنتی اقتصاد نادیده گرفته می‌شوند، می‌توانند توضیح دهند که چرا اقتصادها دچار رونق‌های غیرمنتظره یا رکودهای عمیق می‌شوند ...
جامعیت علمی همایی در بخش‌های مختلف مشخص است؛ حتی در شرح داستان‌های مثنوی، او معانی لغات را باز می‌کند و به اصطلاحات فلسفی و عرفانی می‌پردازد... نخستین ضعف کتاب، شیفتگی بیش از اندازه همایی به مولانا است که گاه به گزاره‌های غیر قابل اثبات انجامیده است... بر اساس تقسیم‌بندی سه‌گانه «خام، پخته و سوخته» زندگی او را در سه دوره بررسی می‌کند ...