دومین چاپ کتاب «ماتریس زیبایی» اثر بهمن بازرگانی پس از گذشت ۱۷ سال از چاپ نخست، منتشر شد. طرح ایده هیپنوتیزم شدگی در مواجهه با زیبایی از ابداعات مطرح شده در این کتاب است.

ماتریس زیبایی» اثر بهمن بازرگانی

به گزارش مهر، نشر اختران دومین چاپ کتاب «ماتریس زیبایی؛ پست مدرنیسم و زیبایی: رساله‌ای در رابطه بین حالات وجود آدمی و کانون‌های جاذبه زیبایی شناختی» اثر بهمن بازرگانی را با شمارگان ۶۰۰ نسخه، ۲۳۲ صفحه و بهای ۳۰ هزار تومان منتشر کرد.

این کتاب مدت‌ها نایاب بود و علاقه‌مندان و دانشجویان فلسفه هنر از چاپ‌های غیرقانونی و افست آن استفاده می‌کردند. چاپ نخست این کتاب در سال ۱۳۸۱ (۱۷ سال پیش) با شمارگان سه هزار و ۳۰۰ نسخه و بهای ۱۹۰۰ تومان منتشر شده بود.

«ماتریس زیبایی» یکی از نخستین منابعی است که به قلم پژوهشگران ایرانی درباره مطالعات زیبایی شناختی در اندیشه پسامدرن نوشته است. این کتاب رساله‌ای است درباره حالات وجودی آدمی و کانون‌های جاذبه زیباشناختی. بازرگانی در این کتاب فارغ از نگاه اهالی آکادمی به موضوع و مساله «پست مدرن» سعی در طراحی لگویی کرده تا بر اساس آن بتواند تحولات زیبایی را درک و پیشبینی کند.

بازرگانی با بحث پیرامون انواع فضاهای جدید در وضعیت پست مدرن، هر فضا را دارای یک منطقه کانونی می‌داند که برخی از حالات وجودی آدمی در آن رویت می‌شوند و هرچه آدمی از این کانون دور و به کرانه‌های آن نزدیک شود در وجودش دگرگونی‌هایی حاصل می‌شود. بحث درباره نحوه پیدایش این فضاهای نوین از جمله کارهای ویژه نویسنده در این کتاب است.

منظور از فضا در این کتاب یک میدان جاذبه است که به سان یک فضا در پیرامون یک کانون جاذبه زیبایی شناختی تشکیل می‌شود. در کرانه‌های فضاها قدرت جاذبه کانونی، زیبایی ضعیف می‌شود. بازرگانی در این پارادایم منطقه خالی بین دو فضا را که فاقد نیروی جاذبه است، منطقه بین الفضایی نامیده که از آن تعبیر به «وضعیت پست مدرن» شده است.

به طور کل می‌توان گفت که دغدغه اصلی بازرگانی در این کتاب مساله «شیفتگی» است و نه خود زیبایی و این شیفتگی بر اثر زیبایی بوجود می‌آید و مفهومی مهم در حوزه دانش استتیک یا فلسفه هنر است. وقتی محسور یک ایده زیبا می‌شود انگار ذهنش هیپنوتیزم شده و دیگر به چیزی فکر نمی‌کند. طرح ایده هیپنوتیزم شدگی در مواجهه با زیبایی از ابداعات بهمن بازرگانی است.

کتاب ۶ فصل دارد که عناوین آنها به ترتیب از این قرار است: «اصطلاحات، تعاریف، کلیات»، «فضای پست هدونی[شهوت انگیز]»، «فضای فروکاهنده»، «فضای حلقوی»، «فضای جاودانگی» و «جاودانگی میرا».

................ هر روز با کتاب ...............

بابا که رفت هوای سیگارکشیدن توی بالکن داشتم. یواشکی خودم را رساندم و روشن کردم. یکی‌دو تا کام گرفته بودم که صدای مامانجی را شنیدم: «صدف؟» تکان خوردم. جلو در بالکن ایستاده بود. تا آمدم سیگار را بیندازم، گفت: «خاموش نکنْ‌نه، داری؟ یکی به من بده... نویسنده شاید خواسته است داستانی «پسامدرن» بنویسد، اما به یک پریشانی نسبی رسیده است... شهر رشت این وقت روز، شیک و ناهارخورده، کاری جز خواب نداشت ...
فرض کنید یک انسان 500، 600سال پیش به خاطر پتکی که به سرش خورده و بیهوش شده؛ این ایران خانم ماست... منبرها نابود می‌شوند و صدای اذان دیگر شنیده نمی‌شود. این درواقع دید او از مدرنیته است و بخشی از جامعه این دید را دارد... می‌گویند جامعه مدنی در ایران وجود ندارد. پس چطور کورش در سه هزار سال قبل می‌گوید کشورها باید آزادی خودشان را داشته باشند، خودمختار باشند و دین و اعتقادات‌شان سر جایش باشد ...
«خرد»، نگهبانی از تجربه‌هاست. ما به ویران‌سازی تجربه‌ها پرداختیم. هم نهاد مطبوعات را با توقیف و تعطیل آسیب زدیم و هم روزنامه‌نگاران باتجربه و مستعد را از عرصه کار در وطن و یا از وطن راندیم... کشور و ملتی که نتواند علم و فن و هنر تولید کند، ناگزیر در حیاط‌خلوت منتظر می‌ماند تا از کالای مادی و معنوی دیگران استفاده کند... یک روزی چنگیز ایتماتوف در قرقیزستان به من توصیه کرد که «اسب پشت درشکه سیاست نباش. عمرت را در سیاست تلف نکن!‌» ...
هدف اولیه آموزش عمومی هرگز آموزش «مهارت‌ها» نبود... سیستم آموزشی دولت‌های مرکزی تمام تلاش خود را به کار گرفتند تا توده‌ها را در مدارس ابتدایی زیر کنترل خود قرار دهند، زیرا نگران این بودند که توده‌های «سرکش»، «وحشی» و «از لحاظ اخلاقی معیوب» خطری جدی برای نظم اجتماعی و به‌علاوه برای نخبگان حاکم به شمار روند... اما هدف آنها همان است که همیشه بوده است: اطمینان از اینکه شهروندان از حاکمان خود اطاعت می‌کنند ...
کتاب جدید کانمن به مقایسه موارد زیادی در تجارت، پزشکی و دادرسی جنایی می‌پردازد که در آنها قضاوت‌ها بدون هیچ دلیل خاصی بسیار متفاوت از هم بوده است... عواملی نظیر احساسات شخص، خستگی، محیط فیزیکی و حتی فعالیت‌های قبل از فرآیند تصمیم‌گیری حتی اگر کاملاً بی‌ربط باشند، می‌توانند در صحت تصمیمات بسیار تاثیر‌گذار باشند... یکی از راه‌حل‌های اصلی مقابله با نویز جایگزین کردن قضاوت‌های انسانی با قوانین یا همان الگوریتم‌هاست ...