آیین رونمایی از کتاب «پژوهش سینمایی» تالیف محمد تهامی‌نژاد سه شنبه ۱۹ آذر با حضور محمد حمیدی‌مقدم دبیر جشنواره، علیرضا رضاداد مشاور ارشد سازمان سینمایی، محمدمهدی طباطبایی نژاد معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی، محمد تهامی‌نژاد، احمد ضابطی جهرمی، شهاب‌الدین عادل، مرتضی رزاق کریمی قائم مقام مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی و جمعی از اهالی سینمای مستند و علاقه‌مندان در سالن شماره دو پردیس سینمایی چارسو برگزار شد.
تلاش برای رسیدن کتاب به جشنواره سینماحقیقت
در ابتدای این مراسم محمد حمیدی‌مقدم و محمد تهامی‌نژاد برای رونمایی از کتاب «پژوهش سینمایی» روی صحنه حضور پیدا کردند و حمیدی مقدم، گفت: بسیار خوشبختم که در بدو ورود به مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی با پیشنهادی بسیار جذاب انتشار و رونمایی از این کتاب همزمان با جشنواره سینماحقیقت رو به رو شدم و این اتفاق آنقدر برای من مهم بود که تلاش کردم تا این اثر به جشنواره برسد و از این بابت از آقای تهامی‌نژاد ممنونم.
وی ادامه داد: معتقدم مسیر پیشرفت سینما نیازمند پژوهش و تحقیق است و کشورهای بزرگ به این حوزه بسیار توجه می‌کنند، آقای تهامی‌نژاد در این زمینه سال‌ها فعالیت کرده و چهره‌ای بسیار شاخص در حوزه پژوهش هستند.
دبیر جشنواره سینماحقیقت با اشاره به خصلت شاخص تهامی‌نژاد، بیان کرد: آنچه من در طی این سال‌ها از کارهای آقای تهامی‌نژاد دیده‌ام در دو کلمه خلاصه می‌شود، دقیق و عمیق بودن. همچنین از استاد تهامی نژاد قدردانی می‌کنم که با تمام مشغله خود در شورای سیاست‌گذاری جشنواره سینماحقیقت که برای نخستین بار شکل گرفت شرکت کردند و رهنمودهای بسیار دقیق و مهمی ارائه کردند که بسیار موشکافانه بود.
«پژوهش سینمایی»؛ تجمیع تجربیات جهانی و داخلی مستندسازان
سپس محمد تهامی‌نژاد درباره این اثر گفت: برای من باعث افتخار است که کتابم در جشنواره سینماحقیقت ارائه می‌شود و باید بعدها قضاوت شود کتاب ارزش دارد یا نه؟ این کتاب نتیجه سال‌ها کار من است که گاهی پیوسته و گاهی ناپیوسته بوده و به هر صورت اثر به نتایج مدنظر من رسیده است. ممکن است پژوهش گاهی ناکامل باشد ولی محقق تقریبا کوشش خود را انجام می‌دهد و اهداف و پرسش‌ها را بیان می‌کند. من در مقدمه نوشتم این کتاب آثار تجربیات جهانی و داخلی مستندسازان است چه نظری و چه عملی.
این پژوهشگر ادامه داد: امیدوارم کتاب خوانده و نقد شود تا بتوانم تغییرات مثبت را در آن اعمال کنم. آنچه در کتاب بیشتر مورد توجه من بوده است اجماعی از سینمای مستند ایران است که امیدوارم مورد توجه شما قرار بگیرد. از دوستان مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی بسیار بابت زحماتی که جهت انتشار کتاب به خرج دادند، سپاسگزارم.
سپس حمیدی‌مقدم و تهامی نژاد از کتاب «پژوهش سینمایی» رونمایی کردند.
بخش دیگر این مراسم به معرفی کتاب توسط احمد ضابطی جهرمی و شهاب الدین عادل اختصاص داشت . ابتدا ضابطی جهرمی درباره تازه‌ترین اثر تهامی‌نژاد بیان کرد: چه افتخاری بالاتر از اینکه من برای مراسم رونمایی و معرفی اثری فوق‌العاده ارزشمند به این جمع دعوت شدم، به هر حال من دانشجوی کوچکی در این رشته هستم و برای این مقوله هم گاهی ذوق و شوق نشان می‌دهم، حوزه‌ای که آقای تهامی‌نژاد در آن تبحر دارند و ما هم از دانش ایشان بهره می‌بریم.
وی ادامه داد: مرکز امسال از یک کتاب تولیدی خود رونمایی کرده است، البته می‌دانم مرکز در شرایط سختی است، سینمای مستند با دو بال پرواز می‌کند، دانش و پژوهش و تولید. این کتاب لاغر است و از این بابت غصه خوردم اما یک کار خارق العاده از آب درآمده است که کار ۲۰ کتاب را انجام می‌دهد و مرکز باید از این بابت خوشحال باشد، اینجا بحث کمیت نیست و کتاب به اندازه ۲۰ اثر آموزنده است.
این سینماگر تاکید کرد: باید به مولف یک کتاب عالمانه و آموزنده گفت دست مریزاد، با شوق وافر این کتاب را خواندم و بسیار آموختم، ما در این جلسه کتاب را معرفی می‌کنیم. من به سهم خودم مطالعه این کتاب را به علاقه‌مندان و دانشجویان حوزه سینمای مستند توصیه می‌کنم. کتاب در ۲۹۰ صفحه تالیف شده است، عنوان روی کتاب «پژوهش سینمایی، کشف سوالی درباره جهان، پرسشی درباره شکل برای فیلم مستند» است البته به عقیده من بیشتر از این عنوان در کتاب علم و دانش وجود دارد و هر فصلی خواندم یادداشت برداشتم.
جان کلام کتاب؛ در هر روش پژوهش در سینما زیبایی وجود دارد
ضابطی جهرمی با اشاره به ارزش والای کتاب «پژوهش سینمایی»، گفت: کتاب در ۱۲ فصل تصنیف شده است، یعنی مافوق تالیف است. آقای تهامی‌نژاد نگینی برای این انگشتر (کتاب) دارند، جان کلام اثر این است که در هر روش پژوهشی برای سینما یک زیبایی وجود دارد که باید کشف و معرفی شود. از ایشان اجازه می‌گیرم و می‌گویم سینما کشف روش پژوهشی را برای خود انجام داده است و از طریق سینمای مستند می‌تواند این زیبایی را با نگاه علمی به نمایش بگذارد.
او سپس یادداشت خود را درباره بخش اول کتاب برای حضار قرائت کرد.
سپس شهاب‌الدین عادل درباره رونمایی از کتاب «پژوهش سینمایی» در جشنواره سینماحقیقت بیان کرد: خیلی خوشحالم که خلاف آخرین باری که در این جشنواره کتابی رونمایی کردیم و استقبالی از آن صورت نگرفت، امروز برای رونمایی از این کتابی علاقه‌مندان حاضر شده‌اند. من فکر می‌کنم یکی از دلایل این مسئله نام آقای تهامی‌نژاد باشد، ایشان دوست دیرین من است، ما از یک محیط دانشگاهی آمده‌ایم و او انسانی وارسته و انتقادپذیر است. من افتخار این را داشتم که چند بار کتاب را بخوانم، ایشان به من ماموریت داد تا به کتاب نگاهی بیندازم و نظرات خود را بیان کنم.
وی ادامه داد: کتاب در حوزه آکادمیک و پژوهشی نوشته شده و شامل پژوهش‌هایی است که ایشان به عنوان یک استاد در مراکز آموزشی تدریس کردند و همانطور که ایشان گفتند کتاب ترکیبی از تجربیات داخل و خارج از کشور در زمینه سینمای مستند است. نام آقای تهامی‌نژاد نیازی به معرفی و توضیح من ندارد، ایشان در طی این سال‌ها نشان داده‌اند که روح و دانش مورد نیاز برای یک محقق را بیشتر از حد انتظار دارا هستند. ما سه نفر در حوزه پژوهش فعالیت کرده‌ایم و می‌دانیم که انتشار کتاب در این زمینه تا چه اندازه مهم و ارزشمند است.
نخستین کتاب سینمایی که دارای جنبه تئوریک و عملی است
عادل سپس با اشاره به بخش‌های مختلف کتاب، بیان کرد: در بخش اول کتاب به کلیه پژوهش‌هایی که برای زیرساخت سینمای مستند تجربه شده اختصاص دارد و بخش دوم درباره فرآیند ساخت فیلم مستند است. این کتاب آینه تمام عیاری از فرآیند پژوهش و تولید فیلم مستند را در اختیار مستندسازان قرار می‌دهد و برای نخستین بار کتابی در حوزه مستند نگاشته شده که دارای جنبه تئوریک توام با عملی است. آنچه در بخش اول کتاب ذکر می شود فقط به معنای پژوهش برای فیلم مستند نیست و در حوزه سینمای داستانی هم قابل ارجاع است.
این پژوهشگر با اشاره به شخصیت تهامی‌نژاد در حوزه پژوهش، گفت: ساختار روحیه پژوهشگری آقای تهامی‌نژاد در قلم شان تبلور پیدا کرده است و وقتی کتاب را می‌خوانیم فرصتی برای انتقاد به مخاطب دست نمی‌دهد. ما در نشستی که درباره کتاب داشتیم ایشان با تامل و آرامش خود بسیار راحت نکات را پذیرفتند و به من پاسخ دادند که بسیار لذت بردم. من تلاش می‌کنم تعدادی از این کتاب‌ها در اختیار دانشجویان حوزه سینمای مستند قرار بگیرد تا از این اثر درس و از آقای تهامی‌نژاد الگو بگیرند. من اصلا اهل تعارف نیستم و آقای تهامی نژاد در سال‌های گذشته تاکنون آنقدر فعالیت تحقیقاتی انجام داده است که نیازی به سخن گفتن ما ندارند.
نگاهی بینارشته‌ای به پژوهش در حوزه سینما
تهامی نژاد گفت: در بنیاد نهادن کتاب شاهنامه من متنی را از فردوسی خواندم که اشتیاق خود را درباره نگارش شاهنامه بیان می‌کند و یکی از نخستین متن‌ها و روش‌ها درباره پژوهش است. من در نگارش این کتاب تلاش کردم پژوهش برای سینما را بینارشته‌ای در نظر بگیرم، یعنی این پژوهش از سویی با علم در ارتباط است و از سوی دیگر با ذوق و هنر. به نظرم پژوهش درباره سینما نمی‌تواند از این دو حالت خارج باشد. من در کتاب درباره اینکه یک مستندساز برای بیان واقعیت چه روشی را باید اتخاد کند نوشتم، هنرمندان درک خود از واقعیت بیرونی را در قالب فیلم بیان می کنند و معنای پژوهش در حوزه سینما یک فعالیت مطلق علمی نیست.
در بخش پایانی تهامی‌نژاد گفت: من در تقسیم بندی کتاب به این نتیجه رسیدم که اغلب مستندسازان با پژوهش روش‌مند سر صحنه نمی‌روند اما ممکن است دستیابی ما به واقعیت هم نتایج خوب و زیبایی داشته باشد، گفتم در همین روش هم از شش گام ابوسعید ابوالخیر استفاده کنیم که ساده‌ترین روش پژوهش است. پژوهش سینمایی به عنوان یک روش بینارشته‌ای در کتاب مورد توجه من بود و به مطالعه بخش زیادی از آثار تئوریک امروز جهان پرداختم تا بتوانم از فضای جهان نظریه پردازی جهان آگاه شوم.
سیزدهمین جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت از ۱۸ تا ۲۵ آبان در پردیس سینمایی چارسو به دبیری محمد حمیدی‌مقدم برپاست. این جشنواره در بخش مسابقه ملی شامل ۶۲ فیلم است. از این تعداد ۲۷ فیلم به گونه مستند کوتاه، ۱۵ فیلم به گونه مستند نیمه‌بلند و ۲۰ فیلم به گونه مستند بلند اختصاص دارند که کامران شیردل، یونس شکرخواه، سیف‌الله صمدیان، پیروز کلانتری، حبیب احمدزاده، محمدحسین مهدویان و مونا زندی داوری برای انتخاب برترین مستندها را در این بخش به عهده دارند.
همچنین در بخش مسابقه بین‌الملل امسال که حدود شش هزار فیلم از بیش از ۱۰۰ کشور جهان متقاضی شرکت در آن بوده اند، ۵۴ فیلم در ۷ بخش مسابقه و غیررقابتی پذیرفته شده‌اند. در بخش مسابقه بین‌الملل به تفکیک ۸ مستند کوتاه، ۸ مستند نیمه‌بلند و ۸ مستند بلند نمایش با یکدیگر رقابت می‌کنند. همچنین نمایش‌های ویژه شامل ۸ فیلم و پرتره شامل ۸ فیلم است.
جایزه شهید آوینی ویژه نمایش و تقدیر از فیلم‌های مستند منتخب حوزه انقلاب اسلامی، دفاع مقدس و مقاومت در منطقه نیز برای ششمین سال متوالی، به عنوان بخش ویژه جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت برگزار می‌شود و امسال ۲۹ فیلم در آن شرکت دارند و داوری این بخش به عهده محمدمهدی طباطبایی نژاد، مسعود فراستی و مهدی قربان‌پور است.
