برهان جامع. لغتنامه‌ای به فارسی از محمد کریم شقاقی گرمرودی، معلم محمد میرزای ولیعهد که در اواخر سلطنت فتحعلی شاه و به فرمان بهمن میرزا فرزند عباس میرزا تألیف شده است.

گرمرودی ابتدا دو فرهنگ "برهان قاطع" و "جهانگیری" را اساس کار قرار داده و از آنجا که در آنها افزونی‌ها و کاستی‌هایی به نظرش رسیده، برهان قاطع را تلخیص کرده است و سپس برای تأیید و توضیح لغات شواهد شعری فرهنگ "جهانگیری" را در حاشیه کتاب آورده و کنایات و استعارات متعلق به هر لغت را ذیل همان واژه نقل کرده است. او در ترتیب لغات ترتیب فرهنگ جهانگیری را برگزیده بدین‌گونه که ابتدا حرف دوم سپس حرف اول و سوم را اساس قرار داده و حروف را به ترتیب الفبا رعایت کرده است.

این فرهنگ حدودا بین پنج تا شش هزار لغت دارد و شامل یک مقدمه و 29 باب است. مقدمه آن نیز یک "مدخل" و ده "طراز" دارد. در مدخل به فتحعلی شاه و ولیعهد او محمد میرزا و مشوق تألیف کتاب بهمن میرزا و کیفیت اقدام به تألیف اشاره شده است. طراز اول در باب اطلاق واژه "پارس" بر ایران و حدود آن، طراز دوم در تعداد حروف هجای عرب و عجم، طراز سوم در بیان ترتیب لغات برهان جامع، طراز چهارم در اقسام کلمه (اسم و فعل و حرف) با بحثی درباره هر یک از آنها، طراز پنجم در ضبط معانی حروف مفرده (در آغاز و میان و پایان) با اظهارنظرهایی درباره آن، طراز ششم درباره حروفی که جز به ترکیب معنایی ندارند (پسوندها و پیشوندها)، طراز هفتم در تجویز تبدیل حروف به یکدیگر، طراز هشتم در ضمایر طراز نهم در املاء (طرز نگارش کلمات) و طراز دهم در عقد انامل (رقم نویسی اعشاری).

برهان جامع با به سلطنت رسیدن محمدشاه قاجار فرزند عباس میرزا (1250) به پایان رسیده و در نیمه رجب 1260 به خط "میرزا رضاقلی تاریخ‌نویس سرابی تبریزی" (نایب وزارت خارجه و برادر مؤلف) تحریر شده است. مؤلف در هجدهم شعبان همان سال مقابله نسخه را به پایان رسانده و کتاب زیر نظر او در 456 صفحه و به قطع وزیری بزرگ در تبریز به چاپ سنگی رسیده است. در این لغتنامه ابیات شاهد در حواشی صفحات میان جدول‌ها نقل شده است. دو چاپ دیگر نیز در تبریز (سال 1307) و در تهران (بدون تاریخ ) از این اثر صورت گرفته است.

محمد دبیرسیاقی. دانشنامه جهان اسلام

در شوخی، خود اثر مایه خنده قرار می‌گیرد، اما در بازآفرینی طنز -با احترام به اثر- محتوای آن را با زبان تازه ای، یا حتی با وجوه تازه ای، ارائه می‌دهی... روان شناسی رشد به ما کمک می‌کند بفهمیم کودک در چه سطحی از استدلال است، چه زمانی به تفکر عینی می‌رسد، چه زمانی به تفکر انتزاعی می‌رسد... انسان ایرانی با انسان اروپایی تفاوت دارد. همین طور انسان ایرانیِ امروز تفاوت بارزی با انسان هم عصر «شاهنامه» دارد ...
مشاوران رسانه‌ای با شعار «محصول ما شک است» می‌کوشند ابهام بسازند تا واقعیت‌هایی چون تغییرات اقلیمی یا زیان دخانیات را زیر سؤال ببرند. ویلیامسن در اینجا فلسفه را درگیر با اخلاق و سیاست می‌بیند: «شک، اگر از تعهد به حقیقت جدا شود، نه ابزار آزادی بلکه وسیله گمراهی است»...تفاوت فلسفه با گفت‌وگوی عادی در این است که فیلسوف، همان پرسش‌ها را با نظام‌مندی، دقت و منطق پی می‌گیرد ...
عوامل روان‌شناختی مانند اطمینان بیش‌ازحد، ترس از شکست، حس عدالت‌طلبی، توهم پولی و تاثیر داستان‌ها، نقشی کلیدی در شکل‌گیری تحولات اقتصادی ایفا می‌کنند. این عوامل، که اغلب در مدل‌های سنتی اقتصاد نادیده گرفته می‌شوند، می‌توانند توضیح دهند که چرا اقتصادها دچار رونق‌های غیرمنتظره یا رکودهای عمیق می‌شوند ...
جامعیت علمی همایی در بخش‌های مختلف مشخص است؛ حتی در شرح داستان‌های مثنوی، او معانی لغات را باز می‌کند و به اصطلاحات فلسفی و عرفانی می‌پردازد... نخستین ضعف کتاب، شیفتگی بیش از اندازه همایی به مولانا است که گاه به گزاره‌های غیر قابل اثبات انجامیده است... بر اساس تقسیم‌بندی سه‌گانه «خام، پخته و سوخته» زندگی او را در سه دوره بررسی می‌کند ...
مهم نیست تا چه حد دور و برِ کسی شلوغ است و با آدم‌ها –و در بعضی موارد حیوان‌ها- در تماس است، بلکه مهم احساسی است که آن شخص از روابطش با دیگران تجربه می‌کند... طرفِ شما قبل از اینکه با هم آشنا شوید زندگی خودش را داشته، که نمی‌شود انتظار داشت در زندگی‌اش با شما چنان مستحیل شود که هیچ رد و اثر و خاطره‌ای از آن گذشته باقی نماند ...