هنر برای همه | سازندگی


کتاب‌های هنری بسیاری طی یک قرن اخیر به فارسی ترجمه شده‌اند؛ از تاریخ هنرِ گامبریج، جنسِن، هلن گاردنر تا هنر مدرنِ نوربرت لینتن و آرناسون؛ اما کتاب «۱۰٫۰۰۰ سال هنر» [10000‎ years of art] اثرِ گروه نویسندگان فایدن، که نشر نو در شکل و شمایلی زیبا آن را با ترجمه نرگس انتخابی منتشر کرده، ترکیبی است از همه این کتاب‌ها، البته با شیوه جدیدی در برخورد با هنر و آثار هنری؛ و همین ویژگی‌ها، این کتاب را نسبت به اسلافِ خود، متمایز و برجسته کرده است.

«۱۰٫۰۰۰ سال هنر» [10000‎ years of art]

«۱۰٫۰۰۰ سال هنر» راهنمایی مختصری است درباره کل تاریخ هنر از هشت‌هزار سال پیش از میلاد تا دوران حاضر. در این کتاب پانصد شاهکار هنری از فرهنگ‌های گوناگون به ترتیب تاریخی معرفی شده‌اند و این‌گونه مشخص می‌شود که در یک زمان خاص چه آثاری در نقاط مختلف جهان خلق شده‌اند. علتِ درجِ هر اثر در این کتاب جایگاه یگانه‌اش در تاریخ هنر بوده و اینکه نمونه‌ای است گویا از هنر یک فرهنگ خاص. هر اثر به‌ همراه متنی توصیفی آمده که موقعیت و شرایط خلق آن را بیان می‌کند، نقش آن را در تکوین هنر نشان می‌دهد. «۱۰٫۰۰۰ سال هنر» منبعی کارآمد و آموزنده است برای آشنایی با هنر جهان؛ به عبارتی دیگر، «ده هزار سال هنر» کتابی است برای همه تا تاکید بر شعار «هنر برای همه».

کتاب «۱۰٫۰۰۰ سال هنر» با نگاهی نامتعارف و جالب توجه به هنر و با ارائه متون تشریحی نشان می‌دهد که آثار ارائه‌شده به چه دلیلی اهمیت دارند و چه چیزی آنها را در فرهنگ خاص خود منحصربه‌فرد کرده و جایگاه آنها در تکوین تاریخ هنر چیست. به طور مثال، شما تنها در کتاب «۱۰٫۰۰۰ سال هنر» است که می‌توانید پی ببرید زمانی که «ونوس دو میلو» در یونان تراشیده می‌شد چه آثاری در ژاپن، عراق، پرو یا نیجریه خلق می‌شدند. تنها در کتاب «۱۰٫۰۰۰ سال هنر» که کشف می‌کنیم زمانی که «دیه‌گو وِلاسکس» پرتره جاودانه «لاس مِنیناس» را از خانواده سلطنتی می‌کشید، هنرمند ناشناسی در هندوستان جام شراب ظریفی از یشم برای پادشاهی می‌ساخت که تاج‌محل را بنا کرد.

اینها و بیشتر از اینها، گویای این است که کتاب «۱۰٫۰۰۰ سال هنر»، کتابی است خواندنی و جذاب، و البته ماندگار، برای هر خواننده‌ای که می‌خواهد تصویری جامع از جهانِ هنرِ انسان روی زمین داشته باشد؛ کتابی که با مطالب کوتاه و مختصر، اما مفید و کاملش، خواننده را به شگفت می‌آورد، هم از نوع چیدمان مطالب، هم از نوع روایت آثار هنری بشر؛ گویی وقتی هر یک از یادداشت‌ها را می‌خوانی، انگار گزین‌گویه‌هایی از شاعران و نویسندگان و فیلسوفان می‌خوانی، و همین شما را مشتاق‌تر می‌کند به خواندن و خواندنِ بیشتر و دانستن و دانستنِ بیشتر... البته این کتاب، از آن کتاب‌هایی نیست که یک‌بار خوانده شود و تمام! کتاب «۱۰٫۰۰۰ سال هنر» کتابی است برای همه عمر، همه نسل‌ها، از دیروز و امروز و فردا...

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

ما خانواده‌ای یهودی در رده بالای طبقه متوسط عراق بودیم که بر اثر ترکیبی از فشارهای ناشی از ناسیونالیسم عربی و یهودی، فشار بیگانه‌ستیزی عراقی‌ها و تحریکات دولت تازه ‌تأسیس‌شده‌ی اسرائیل جاکن و آواره شدیم... حیاتِ جاافتاده و عمدتاً رضایت‌بخش یهودیان در کنار مسلمانان عراق؛ دربه‌دری پراضطراب و دردآلود؛ مشکلات سازگار‌ شدن با حیاتی تازه در ارض موعود؛ و سه سال عمدتاً ناشاد در لندن: تبعید دوم ...
رومر در میان موج نویی‌ها فیلمساز خاصی‌ست. او سبک شخصی خود را در قالب فیلم‌های ارزان قیمت، صرفه‌جویانه و عمیق پیرامون روابط انسانی طی بیش از نیم قرن ادامه داده است... رومر حتی وقتی بازیگرانی کاملاً حرفه‌ای انتخاب می‌کند، جنس بازیگری را معمولاً از شیوه‌ی رفتار مردم معمولی می‌گیرد که در دوره‌ای هدف روسلینی هم بود و وضعیتی معمولی و ظاهراً کم‌حادثه، اما با گفت‌وگوهایی سرشار از بارِ معنایی می‌سازد... رومر در جست‌وجوی نوعی «زندگی‌سازی» است ...
درباریان مخالف، هر یک به بهانه‌ای کشته و نابود می‌شوند؛ ازجمله هستینگز که به او اتهام رابطه پنهانی با همسر پادشاه و نیز نیت قتل ریچارد و باکینگهم را می‌زنند. با این اتهام دو پسر ملکه را که قائم‌مقام جانشینی پادشاه هستند، متهم به حرامزاده بودن می‌کنند... ریچارد گلاستر که در نمایشی در قامت انسانی متدین و خداترس در کلیسا به همراه کشیشان به دعا و مناجات مشغول است، در ابتدا به‌ظاهر از پذیرفتن سلطنت سرباز می‌زند، اما با اصرار فراوان باکینگهم، بالاخره قبول می‌کند ...
مردم ایران را به سه دسته‌ی شیخی، متشرعه و کریم‌خانی تقسیم می‌کند و پس از آن تا انتهای کتاب مردم ایران را به دو دسته‌ی «ترک» و «فارس» تقسیم می‌کند؛ تقسیم مردمان ایرانی در میانه‌های کتاب حتی به مورد «شمالی‌ها» و «جنوبی‌ها» می‌رسد... اصرار بیش‌از اندازه‌ی نویسنده به مطالبات قومیت‌ها همچون آموزش به زبان مادری گاهی اوقات خسته‌کننده و ملال‌آور می‌شود و به نظر چنین می‌آید که خواسته‌ی شخصی خود اوست ...
بی‌فایده است!/ باد قرن‌هاست/ در کوچه‌ها/ خیابان‌ها/ می‌چرخد/ زوزه می‌کشد/ و رمه‌های شادی را می‌درد./ می‌چرخم بر این خاک/ و هرچه خون ماسیده بر تاریخ را/ با اشک‌هایم می‌شویم/ پاک نمی‌شود... مانی، وزن و قافیه تنها اصولی بودند که شعر به وسیلهء آنها تعریف می‌شد؛ اما امروزه، توجه به فرم ذهنی، قدرت تخیل، توجه به موسیقی درونی کلمات و عمق نگاه شاعر به جهان و پدیده‌های آن، ورای نظام موسیقایی، لازمه‌های شعری فاخرند ...