در کتاب «سوژه انقلابی در اندیشه پسامارکسیستی» [Revolutionary subjectivity in post-Marxist thought : Laclau, Negri, Badiou] نوشته الیور هریسون [Oliver Harrison] استدلال می‌شود که در کانون نظریات هر یک از این متفکران، نظریه سوژه انقلابی مارکس همچنان حضور دارد و با این حال نظریه هریک از آنها به تدریج از ماركس دور شده و به قلمروی وارد شده که شاید بهتر باشد آن را پسامارکسیسم بنامیم.

«سوژه انقلابی در اندیشه پسامارکسیستی» [Revolutionary subjectivity in post-Marxist thought : Laclau, Negri, Badiou]  الیور هریسون [Oliver Harrison]

به گزارش کتاب نیوز به نقل از ایبنا، هدف این کتاب بررسی نظریه سوژه انقلابی در آثار ارنستو لاكلانو، آنتونیو نگری (هم آثاری که به تنهایی نوشته است و هم آثاری که با مایکل هارت مشترکا تأليف کرده‌اند) و آلن بدیو است.

در این کتاب استدلال می‌شود که در کانون نظریات هر یک از این متفکران، نظریه سوژه انقلابی مارکس همچنان حضور دارد و با این حال نظریه هریک از آنها به شیوه خاص خود به تدریج از ماركس دور شده و به قلمروی وارد شده است که شاید بهتر باشد آن را پسامارکسیسم بنامیم. ابتدا هر یک از این متفکران معرفی می‌شود، سپس دلیل برگزیدن این آثار برای مطالعه حاضر را بیان می‌کند؛ به این واسطه پیشاپیش استدلال محوری کتاب هم روشن می‌شود.

امروزه مسئله‌ سوژه‌ سیاسی همچنان یکی از اساسی‌ترین پرسش‌ها نزد فیلسوفان و نظریه‌پردازان سیاست است. به‌طور خاص، در اندیشه‌ مارکسیستی از آغاز با این پرسش مواجهیم که چه کسانی عاملان تغییرات اجتماعی‌اند و چگونه این سوژه‌ها پدیدار می‌شوند. اما پس از گسترش انتقادات به مارکسیسم و رونق گرایشات پسامدرن، نظریه‌ سوژه‌ انقلابی مارکسیسم نیز اعتبار و محوریت خود را از دست می‌دهد. با پروبلماتیک‌شدن سوژه‌ سیاسی در اندیشه‌ پسامارکسیستی، متفکران پسامارکسیست می‌کوشند در چارچوب هستی‌شناسی‌های غیرمارکسی به بازتعریف امر سیاسی و سوژه‌ سیاسی بپردازند. اما فلسفه‌های سیاسی پسامارکسیستی و مواجهه‌ انتقادی آن‌ها با نظریه‌ی مارکسیسم و مسئله‌ شکل‌گیری سوژه، خود، نیازمند ارزیابی و بررسی انتقادی است که این کتاب به آن می‌پردازد.

نویسنده در این کتاب، با محوریت سوژه‌ سیاسی، به بررسی اندیشه‌ مارکسیستی و پسامارکسیستی، نسبت اندیشه‌ سه متفکر پسامارکسیست (ارنستو لاکلائو، الن بدیو و آنتونیو نگری) با اندیشه‌ مارکسیستی، و تحلیل انتقادی و مقایسه‌ای آن‌ها می‌پردازد. وی در این مسیر مبانی هستی‌شناسی غیرهگلی این متفکران را نیز مورد توجه قرار می‌دهد که برای بررسی چگونگی فراروی آن‌ها از مارکس اهمیت بسیاری دارد. به‌طور کلی، مطالعه‌ این کتاب پژوهشی برای فهم دقیق‌تر و همه‌جانبه‌تر اندیشه‌ پسامارکسیستی و نگاهی انتقادی به این نظریه‌ها به علاقه‌مندان توصیه می‌شود.

طرح کلی فصل‌ها ساختار کتاب حاضر بدین شرح است: در فصل دوم به شکل گیری تفکر «پسامارکسیسم» در نسبت با تاریخ سنت مارکسیستی پزداخته می‌شود. بدین منظور از مارکسیسم، کارل مارکس آغاز و صرفا بر نکاتی تمرکز می‌کند که در تکامل مارکسیسم، و به‌طور خاص برای درک ظهور پسامارکسیسم در اواخر قرن بیستم، بیشترین اهمیت را دارند.

در فصل سوم چارچوبی را طرح ریزی می‌کند و با اتکا بر آن، سرشت پسامارکسیستی نظریات هریک از متفکران برگزیده را شرح می‌دهد. در این فصل، ابتدا نظریه سوژه انقلابی کارل مارکس را، هم در آثاری که به تنهایی تألیف کرده است و هم در آثار مشترکش با فریدریش انگلس، تبیین می‌‌شود. سپس، در بخش دوم این فصل اجمالا گفته می‌شود که لنین، گرامشی و مانو چگونه نظریه سوژه انقلابی مارکس را اتخاذ کرده‌اند؛ به طور دقیق‌تر بخش دوم این فصل اجمالا از این بحث می‌کند که نظریه سوژه انقلابی آنها تا چه حد تصريح و بسط نظریه سوژه انقلابی مارکس بوده است.

فصل‌های چهارم، پنجم و ششم از الگوی بسیار مشابهی پیروی می‌کنند و هریک به طور کلی به سه بخش مرتبط باهم تقسیم می‌شوند. بخش اول هر فصل اشاره کوتاهی است به نظریه آغازین سوژه انقلابی هریک از متفکران در نسبت با شرایط نظری، عملی یا فردی خاص خود آنها. در این سه فصل خواهیم دید که این آشنایی‌های صوری اولیه هم برای فهم ماهیت نظریه سوژه انقلابی دوران پختگی آنها و هم برای درک مسیر پسامارکسیستی‌ای که پیش می‌گیرند، حیاتی است.

بخش دوم هر فصل مشخص می‌کند که نظریه سوژه انقلابی هر متفکر کجا از نظریه سوژه انقلابی مارکس به‌طور کامل جدا می‌شود. در این مرحله استدلال می‌شود که تلاش هر متفکر برای فراروی از مارکس با اتخاذ چارچوب هستی شناسانه متفاوتی تعیین می‌شود. هر چند به رغم این تلاش، پیوندشان با نظریه مارکس، به سبب وفاداری دیرینشان به یک نظریه‌پرداز مارکسیست خاص، کماکان حفظ می‌شود.

بخش پایانی هر فصل نظریه سوژه انقلابی نهایی هر متفکر را به اختصار بیان می‌کند و سپس این نظریه را مورد تحلیل انتقادی قرار می‌دهد. در آخر، در بخش نتیجه گیری، نکات مثبت هر یک از این نظریه‌ها را، هم برای ارانه ترکیبی مفید و هم برای طرح ادعاهایی کلی درباره نظریه‌های سوژه انقلابی پسامارکسیستی امروز، به بحث خواهد نشست.

نشر نی کتاب «سوژه انقلابی در اندیشه پسامارکسیستی» نوشته الیور هریسون و ترجمه پریسا شکورزاده را در ۲۱۹ صفحه و بهای ۸۴ هزار تومان منتشر کرد.

................ هر روز با کتاب ...............

ایده مدارس خصوصی اولین بار در سال 1980 توسط رونالد ریگان مطرح شد... یکی از مهم‌ترین عوامل ضعف تحصیلی و سیستم آموزشی فقر است... میلیاردرها وارد فضای آموزشی شدند... از طریق ارزشیابی دانش‌آموزان را جدا می‌کردند و مدارس را رتبه‌بندی... مدارس و معلمان باکیفیت پایین، حذف می‌شدند... از طریق برخط کردن بسیاری از آموزش‌ها و استفاده بیشتر از رایانه تعداد معلمان کاهش پیدا کرد... مدرسه به‌مثابه یک بنگاه اقتصادی زیر نقاب نیکوکاری... اما کیفیت آموزش همچنان پایین ...
محبوب اوباش محلی و گنگسترها بود. در دو چیز مهارت داشت: باز کردن گاوصندوق و دلالی محبت... بعدها گفت علاوه بر خبرچین‌ها، قربانی سیستم قضایی فرانسه هم شده است که می‌خواسته سریع سروته پرونده را هم بیاورد... او به جهنم می‌رفت، هر چند هنوز نمرده بود... ما دو نگهبان داریم: جنگل و دریا. اگر کوسه‌ها شما را نخورند یا مورچه‌ها استخوان‌هایتان را تمیز نکنند، به زودی التماس خواهید کرد که برگردید... فراری‌ها در طول تاریخ به سبب شجاعت، ماجراجویی، تسلیم‌ناپذیری و عصیان علیه سیستم، همیشه مورد احترام بوده‌اند ...
نوشتن از دنیا، در عین حال نوعی تلاش است برای فهمیدن دنیا... برخی نویسنده‌ها به خود گوش می‌سپارند؛ اما وقتی مردم از رنج سر به طغیان برآورده‌اند، بدبختیِ شخصیِ نویسنده ناشایست و مبتذل می‌نماید... کسانی که شک به دل راه نمی‌دهند برای سلامت جامعه خطرناک‌اند. برای ادبیات هم... هرچند حقیقت، که تنها بر زبان کودکان و شاعران جاری می‌شود، تسلایمان می‌دهد، اما به هیچ وجه مانع تجارت، دزدی و انحطاط نمی‌شود... نوشتن برای ما بی‌کیفر نیست... این اوج سیه‌روزی‌ست که برخی رهبران با تحقیرکردنِ مردم‌شان حکومت کنند ...
کسی حق خروج از شهر را ندارد و پاسخ کنجکاوی افراد هم با این جمله که «آن بیرون هیچ چیز نیست» داده می‌شود... اشتیاق او برای تولید و ثروتمند شدن، سیری ناپذیر است و طولی نمی‌کشد که همه درختان جنگل قطع می‌شوند... وجود این گیاه، منافع کارخانه را به خطر می‌اندازد... در این شهر، هیچ عنصر طبیعی وجود ندارد و تمامی درختان و گل‌ها، بادکنک‌هایی پلاستیکی هستند... مهمترین مشکل لاس وگاس کمبود شدید منابع آب است ...
در پانزده سالگی به ازدواج حسین فاطمی درمی‌آید و کمتر از دو سال در میانه‌ی اوج بحران‌ ملی شدن نفت و کودتا با دکتر زندگی می‌کند... می‌خواستند با ایستادن کنار خانم سطوتی، با یک عکس یادگاری؛ خود را در نقش مرحوم فاطمی تصور کرده و راهی و میراث‌دار او بنمایانند... حتی خاطره چندانی هم در میان نیست؛ او حتی دقیق و درست نمی‌دانسته دعوی شویش با شاه بر سر چه بوده... بچه‌ی بازارچه‌ی آب منگل از پا نمی‌نشیند و رسم جوانمردی را از یاد نمی‌برد... نهایتا خانم سطوتی آزاد شده و به لندن باز می‌گردد ...