جلد دوم کتاب «شرح نهج البلاغه» از مجموعه‌ بیست جلدی «شرح نهج ‌البلاغه ابن ‌ابی ‌الحدید» با ترجمه غلامرضا لایقی توسط انتشارات نیستان به چاپ سوم ر سید.

شرح نهج ‌البلاغه ابن ‌ابی ‌الحدید غلامرضا لایقی

به گزارش کتاب نیوز به نقل از مهر، شرح ابن ‌ابی‌‌الحدید یکی از مهم‌ترین شرح‌های نوشته‌شده بر نهج‌البلاغه است. هر چند که در شیعه بودن یا اهل تسنن بودن ابن ابی الحدید در میان شیعیان و اهل تسنن اختلاف نظرهای متعددی وجود دارد اما به‌طور مشخص و در آرای دو طرف این مسئله مشهود است که وی ارادت خاصی به امام علی (ع) داشته و به پیروی از مکتب معتزله، این امام را از دیگر خلفای راشدین برتر می‌دانسته است، تا جایی که در کتابش تصریح می‌کند که امام علی (ع) هم در کثرت ثواب و هم در فضایل و خصال حمیده، از دیگران برتر است. مجموعه بیست جلدی شرح نهج البلاغه که تا پیش از این به صورت عربی محل رجوع بوده است در ابتدای هر جلد قسمت‌هایی از سخنان حضرت علی (ع) را به همراه ترجمه آن ذکر کرده و در بخش دوم بر اساس تقسیم‌بندی موضوعی، موضوعات و مباحث مهم را با سرفصل‌های موضوعی بیان کرده است.

لایقی در انجام ترجمه خود برای این کتاب نیز همین ترتیب را رعایت کرده و بر همین اساس ترجمه کتاب نیز مطابق فصل‌بندی و تقسیم‌بندی متن عربی انجام شده و مترجم تنها با بازنگری و ویرایش جدید ترجمه خود، این کتاب را آماده استفاده کرده است. در نتیجه نویسنده در ابتدای هر جلد قسمت‌هایی از سخنان حضرت علی (ع) را توضیح و در بخش دوم بر اساس موضوعات مطرح شده شرحی بر خطبه‌ها یا بیانات را ارائه کرده است. از آنجا که سخنان امام علی علیه‌السلام مهری است که آن را از سخنان سایر خطبا متمایز می‌سازد و دارای سبک ویژه‌ای است که سخنان آن حضرت را از سخنان سایر بلغا و سخن‌رانان جدا می‌نماید بسیاری از ادیبان و دانشمندان در طی اعصار کوشش کرده‌اند تا دربارۀ سخنان وی کتب جداگانه و دیوان‌های مستقلی تالیف کنند. در طی زمان و گذشت اعصار انتساب مطالب کتاب نهج ‌البلاغه به امام علی در نزد علما و محققین، خواه متقدم و خواه متاخر محل شک و تردید واقع شده است که ابن ابی الحدید این مطلب را مورد بحث قرار داده است.

ابن ابی الحدید، این اثر را در ۲۰ جزء به نام ابن علقمی وزیر تألیف کرد. عمده شهرت و معروفیت ابن ابی الحدید به سبب تألیف این کتاب است که حاوی مجموعه عظیمی از ادب و تاریخ و کلام و فرهنگ اسلامی است. وی این شرح را در اول رجب ۶۴۴ ق/ ۱۲ نوامبر ۱۲۴۶م آغاز کرد و در آخر صفر ۶۴۹ ق/ ۲۳ مه ۱۲۵۱م به پایان رسانید و چنان که خود در آخر کتاب می‌نویسد، تدوین این اثر ۴ سال و ۸ ماه طول کشید که برابر است با مدت خلافت حضرت علی (ع).

نویسنده در این شرح، بسیاری از آراء معتزله را ذکر می‌کند. شرح مذکور از نظر موضوع و مزایای ادبی و تاریخی اهمیت خاص دارد؛ زیرا ابن ابی الحدید که در زمان مغولان می‌زیسته، گزارش مبسوطی از ابتدای خروج مغول و فتح ماوراءالنهر و خراسان و عراق و دیگر نواحی و هجوم آنان به بغداد در کتاب خود نوشته است که از منابع مهم تاریخ در این موضوع به شمار می‌آید.
ابن ابی الحدید در این کتاب غیر از کتاب‌های مشهوری چون تاریخ طبری و سیره ابن هشام و اغانی و کتب معروف دیگر که در دسترس هستند، از کتاب‌های نادری استفاده کرده که امروزه بعضی از آن‌ها از میان رفته‌اند و یا در دسترس ما نیستند، چون کتاب المقالات تألیف زرقان شاگرد ابراهیم بن سیار نظام و کتاب المقالات ابوالقاسم کعبی بلخی و کتاب فضایل امیرالمؤمنین علی (ع) از احمد ابن حنبل و کتاب الجمل هشام بن محمد کاتبی و کتاب النکت از ابراهیم بن سیار نظام. تسلط مترجم کتاب به دو زبان عربی و انگلیسی در حاصل انتشار یافته در این کتاب به خوبی مشهود است.

این ترجمه برای نخستین‌بار پس از انجام پذیرفتن، با نسخه عربی شرح نهج البلاغه تطبیق داده شده و همین مسئله به اعتبار این کتاب افزوده است.

همچنین لایقی توضیحات خود در مورد این کتاب و متن ترجمه شده‌اش و یا اظهارنظرهایی که درباره کتاب مورد نیاز بوده است را در متن به گونه‌ای قرار داده است که مخاطب به راحتی می‌تواند توضیحات تکمیلی مترجم را از متن اصلی تفکیک کند. این کتاب همچنین از دو فهرست مجزا بهره می‌برد. فهرست اول کتاب براساس خطبه‌ها و شماره خطبه‌ها تنظیم و در کتاب درج شده است و فهرست دوم بر اساس موضوعات مطرح شده در نهج ‌البلاغه مهیا شده است. بر همین اساس مخاطب نیز به راحتی می‌تواند بر اساس شماره خطبه و نیز بر اساس موضوع خطبه به طور جداگانه، به راحتی خطبه مورد نظرش را پیدا کند.

مجموعه ۲۰ جلدی این کتاب توسط انتشارات نیستان منتشر شده است.

................ هر روز با کتاب ...............

محبوب اوباش محلی و گنگسترها بود. در دو چیز مهارت داشت: باز کردن گاوصندوق و دلالی محبت... بعدها گفت علاوه بر خبرچین‌ها، قربانی سیستم قضایی فرانسه هم شده است که می‌خواسته سریع سروته پرونده را هم بیاورد... او به جهنم می‌رفت، هر چند هنوز نمرده بود... ما دو نگهبان داریم: جنگل و دریا. اگر کوسه‌ها شما را نخورند یا مورچه‌ها استخوان‌هایتان را تمیز نکنند، به زودی التماس خواهید کرد که برگردید... فراری‌ها در طول تاریخ به سبب شجاعت، ماجراجویی، تسلیم‌ناپذیری و عصیان علیه سیستم، همیشه مورد احترام بوده‌اند ...
نوشتن از دنیا، در عین حال نوعی تلاش است برای فهمیدن دنیا... برخی نویسنده‌ها به خود گوش می‌سپارند؛ اما وقتی مردم از رنج سر به طغیان برآورده‌اند، بدبختیِ شخصیِ نویسنده ناشایست و مبتذل می‌نماید... کسانی که شک به دل راه نمی‌دهند برای سلامت جامعه خطرناک‌اند. برای ادبیات هم... هرچند حقیقت، که تنها بر زبان کودکان و شاعران جاری می‌شود، تسلایمان می‌دهد، اما به هیچ وجه مانع تجارت، دزدی و انحطاط نمی‌شود... نوشتن برای ما بی‌کیفر نیست... این اوج سیه‌روزی‌ست که برخی رهبران با تحقیرکردنِ مردم‌شان حکومت کنند ...
کسی حق خروج از شهر را ندارد و پاسخ کنجکاوی افراد هم با این جمله که «آن بیرون هیچ چیز نیست» داده می‌شود... اشتیاق او برای تولید و ثروتمند شدن، سیری ناپذیر است و طولی نمی‌کشد که همه درختان جنگل قطع می‌شوند... وجود این گیاه، منافع کارخانه را به خطر می‌اندازد... در این شهر، هیچ عنصر طبیعی وجود ندارد و تمامی درختان و گل‌ها، بادکنک‌هایی پلاستیکی هستند... مهمترین مشکل لاس وگاس کمبود شدید منابع آب است ...
در پانزده سالگی به ازدواج حسین فاطمی درمی‌آید و کمتر از دو سال در میانه‌ی اوج بحران‌ ملی شدن نفت و کودتا با دکتر زندگی می‌کند... می‌خواستند با ایستادن کنار خانم سطوتی، با یک عکس یادگاری؛ خود را در نقش مرحوم فاطمی تصور کرده و راهی و میراث‌دار او بنمایانند... حتی خاطره چندانی هم در میان نیست؛ او حتی دقیق و درست نمی‌دانسته دعوی شویش با شاه بر سر چه بوده... بچه‌ی بازارچه‌ی آب منگل از پا نمی‌نشیند و رسم جوانمردی را از یاد نمی‌برد... نهایتا خانم سطوتی آزاد شده و به لندن باز می‌گردد ...
اباصلت هروی که برخی گمان می‌کنند غلام امام رضا(ع) بوده، فردی دانشمند و صاحب‌نظر بود که 30 سال شاگردی سفیان بن عیینه را در کارنامه دارد... امام مثل اباصلتی را جذب می‌کند... خطبه یک نهج‌البلاغه که خطبه توحیدیه است در دربار مامون توسط امام رضا(ع) ایراد شده؛ شاهدش این است که در متن خطبه اصطلاحاتی به کار رفته که پیش از ترجمه آثار یونانی در زبان عربی وجود نداشت... مامون حدیث و فقه و کلام می‌دانست و به فلسفه علاقه داشت... برخی از برادران امام رضا(ع) نه پیرو امام بودند؛ نه زیدی و نه اسماعیلی ...