مردی برای تمام فصول | الف


تابستان‌ها برخی از دانش‌پژوهان تهرانی به نحوی خود را به دماوند می‌رسانند تا پس از اقامه نماز به امامت آیت‌الله جوادی شاید بتوانند یک سوال از انبوه سوالات خود را از ایشان بپرسند. این امر عطش جویندگان علم را به دسترسی به منبعی برای طرح سوالاتی که معمولا در کتاب‌های متعارف نیست نشان می‌دهد. حال اگر به شما بگویند که شما به استاد آیت‌الله جوادی یعنی علامه طباطبایی دسترسی دارید تا نه تنها یک سوال بلکه انبوهی سوال در حوزه‌های مختلف دین بپرسید چه حسی خواهید داشت؟

در محضر علامه طباطبایی

احتمال از شوق ذوق‌زده می‌شوید. کتاب «در محضر علامه طباطبایی» کتابی است که تا حدودی همین خواسته را برای شما شبیه‌سازی می‌کند. این کتاب ماحصل مدتها حضور نویسنده و جمعی از طلاب در جلسه پرسش و پاسخ با علامه طباطبایی در روزهای پنجشنبه و جمعه است. سرفصل‌های کتاب خود گویای تنوع موضوعاتی است که از ایشان سوال شده است:

۱. خداشناسی و توحید؛ ۲. آفرینش جهان، انسان و وسائط و عوالم دیگر؛ ۳. جبر، اختیار، بدا و سر تفاوت قابلیت‌ها؛ ۴. وحی، نبوت، رسالت و امامت؛ ۵. شرایع، ادیان و تاریخ انبیاء گذشته؛ ۶. رسول اکرم؛ ۷. مقامات معنوی و زندگانی ائمه؛ ۸. علم امام و عصمت انبیا و اوصیا؛ ۹. مباحث علوم قرآنی؛ ۱۰. مرگ و عالم برزخ؛ ۱۱. معاد؛ ۱۲. پاره‌ای از معارف قران کریم؛ ۱۳. اخلاق و عرفان؛ ۱۴. مباحث منطقی-فلسفی؛ ۱۵. مباحث گوناگون دیگر

همه این مباحث در ذیل 727 سوال در یک کتاب ۲۵۶ صفحه‌ای جمع شده است. رمز این امر در خصلت شخص علامه طباطبایی نهفته است. اخیرا دکتر عبدالکریم سروش در یک سخنرانی، خاطرات خود از ایام حضور علامه در انگلیس برای معالجه در سالهای قبل از انقلاب را روایت کرده و یادآور شده که علامه طباطبایی اصولا فردی کم سخن بود و به سوالات تنها به مقدار حداقل مُکفی بسنده می‌کرد. این خصلت علامه در این کتاب به خوبی بروز یافته است. مرحوم علامه به هر سوال صرفا به قدر ضرورت پاسخ داده است. نکته جالب توجه میزان عجین بودن ایشان با قرآن است چرا که اکثر سوالات را با استناد به یک آیه از قرآن پاسخ داده‌اند. در معدود مواردی ایشان به خاطرات شخصی خود استناد کرده‌اند. مثلا از ایشان سوال شده که آیا جنیان پیامبر داشته‌اند؟ ایشان پاسخ می‌دهد که من از فردی که با جنیان ارتباط داشته همین سوال را کردم و آنها گفتند که نه، آنها پیرو ادیان رایج انسانها هستند با این فرق که در میان آنها اهل سنت وجود ندارد چرا که آنها در واقعه غدیر خم حضور داشتند و هنوز آن حاضران زنده‌اند!

با توجه به احاطه سوال‌کنندگان بر مباحث دینی، آنها تلاش کرده‌اند تا در برخی مواقع مثال‌های نقض مهمی بر دیدگاه‌های رایج بر شیعه را مطرح کنند که با پاسخ‌های درخور توجه علامه مواجه شده‌اند. مولف برای اینکه خواندن کتاب برای عموم مردم آسان شود، ترجمه همه آیات و احادیث ذکر شده به همراه منبع آنها را در متن و پاورقی کتاب آورده است. خوشبختانه نسخه الکترونیکی کتاب بر روی اینترت موجود است.

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

تقبیح رابطه تنانه از جانب تالستوی و تلاش برای پی بردن به انگیره‌های روانی این منع... تالستوی را روی کاناپه روانکاوی می‌نشاند و ذهنیت و عینیت او و آثارش را تحلیل می‌کند... ساده‌ترین توضیح سرراست برای نیاز مازوخیستی تالستوی در تحمل رنج، احساس گناه است، زیرا رنج، درد گناه را تسکین می‌دهد... قهرمانان داستانی او بازتابی از دغدغه‌های شخصی‌اش درباره عشق، خلوص و میل بودند ...
من از یک تجربه در داستان‌نویسی به اینجا رسیدم... هنگامی که یک اثر ادبی به دور از بده‌بستان، حسابگری و چشمداشت مادی معرفی شود، می‌تواند فضای به هم ریخته‌ ادبیات را دلپذیرتر و به ارتقا و ارتفاع داستان‌نویسی کمک کند... وقتی از زبان نسل امروز صحبت می‌کنیم مقصود تنها زبانی که با آن می‌نویسیم یا حرف می‌زنیم، نیست. مجموعه‌ای است از رفتار، کردار، کنش‌ها و واکنش‌ها ...
می‌خواستم این امکان را از خواننده سلب کنم؛ اینکه نتواند نقطه‌ای بیابد و بگوید‌ «اینجا پایانی خوش برای خودم می‌سازم». مقصودم این بود که خواننده، ترس را در تمامی عمق واقعی‌اش تجربه کند... مفهوم «شرف» درحقیقت نام و عنوانی تقلیل‌یافته برای مجموعه‌ای از مسائل بنیادین است که در هم تنیده‌اند؛ مسائلی همچون رابطه‌ فرد و جامعه، تجدد، سیاست و تبعیض جنسیتی. به بیان دیگر، شرف، نقطه‌ تلاقی ده‌ها مسئله‌ ژرف و تأثیرگذار است ...
در شوخی، خود اثر مایه خنده قرار می‌گیرد، اما در بازآفرینی طنز -با احترام به اثر- محتوای آن را با زبان تازه ای، یا حتی با وجوه تازه ای، ارائه می‌دهی... روان شناسی رشد به ما کمک می‌کند بفهمیم کودک در چه سطحی از استدلال است، چه زمانی به تفکر عینی می‌رسد، چه زمانی به تفکر انتزاعی می‌رسد... انسان ایرانی با انسان اروپایی تفاوت دارد. همین طور انسان ایرانیِ امروز تفاوت بارزی با انسان هم عصر «شاهنامه» دارد ...
مشاوران رسانه‌ای با شعار «محصول ما شک است» می‌کوشند ابهام بسازند تا واقعیت‌هایی چون تغییرات اقلیمی یا زیان دخانیات را زیر سؤال ببرند. ویلیامسن در اینجا فلسفه را درگیر با اخلاق و سیاست می‌بیند: «شک، اگر از تعهد به حقیقت جدا شود، نه ابزار آزادی بلکه وسیله گمراهی است»...تفاوت فلسفه با گفت‌وگوی عادی در این است که فیلسوف، همان پرسش‌ها را با نظام‌مندی، دقت و منطق پی می‌گیرد ...