میراث ماندگار استاد | اعتماد


مظاهر مصفا اگرچه متولد تفرش استان مرکزی است، اما به سبب مهاجرت خانواده به قم، تحصیلات اولیه خود را در این شهر مذهبی پشت سر گذاشت و سپس دوران متوسطه را در دارالفنون گذراند. بعد از آن در دانشسرای عالی ادبیات خواند و تحصیل در رشته زبان و ادبیات فارسی را تا مقطع دکترا در دانشگاه تهران ادامه داد.

مظاهر مصفا

برای بیشتر شناختن کسی که عمری دست به کار نوشتن بوده و بیشترین اوقات خود را مصروف سرایش شعر، تالیف و به ویژه تصحیح متون مختلف کرده، کتاب‌شناسی‌‌اش یک ضرورت است. بر آن شدیم تا گذری کنیم به بخشی از میراثی که این شاعر فقید در قالب کتاب از خود برجای گذاشته است. آنچه می‌خوانید معرفی تعدادی از کتاب‌هایی است که نام مظاهر مصفا را چه در مقام مصحح، چه به عنوان نویسنده مقدمه کتاب، چه در جایگاه گردآورنده و تدوینگر اثر و چه در کسوت شاعر یدک می‌کشد.

رباعیات خیام
از کتاب‌هایی که نام مظاهر مصفا را بر جلد خود دارد، کتاب فارسی انگلیسی «رباعیات خیام» است. در این کتاب مصفا مقدمه‌ای نوشته است بر رباعیات عمر بن ابراهیم خیام، شاعر معروف و رباعی‌سرای قرن‌های پنجم و ششم هجری. روی جلد کتاب نوشته شده اشت: «به جمع و تدوین و مقدمه و تحقیق دکتر مظاهر مصفا». سعید سعید‌پور رباعی‌ها را به انگلیسی ترجمه و انتشارات کتابسرای نیک آن را منتشر کرده است. مقدمه زنده‌یاد مصفا همچنین بر کتابی که به همین نام با ترجمه ادوارد فیتس جرالد منتشر شده است، دیده می‌شود.

کلیات سعدی
تصحیح کلیات سعدی از دیگر آثار مظاهر مصفاست. این کتاب به اهتمام زنده‌یاد مصفا از روی نسخه تصحیح شده انجمن ادب فارسی از سوی نشر روزنه منتشر شده است. کلیات سعدی در قطع رقعی و در 1200 صفحه در بازار کتاب موجود است.

دیوان سنایی
کتاب دیگری که باز نام مظاهر مصفا را در مقام مصحح یدک می‌کشد، دیوان حکیم سنایی غزنوی است. کتاب به اهتمام شاهرخ حکمت درآمده و مظاهر مصفا بر آن مقدمه نوشته است. ناشر کتاب نشر زوار است و آخرین بار دو سال پیش منتشر شده است.

مجمع‌الفصحا
«مجمع‌الفصحا» کتابی است از رضا قلیخان هدایت که مظاهر مصفا مسوولیت تصحیح این کتاب را در جلدهای مختلف آن بر عهده داشته است. کتاب، تذکره‌ای است شامل ترجمان احوال و آثار بیش از 700 نفر از شعرای ایران و در اصل آخرین و جامع‌ترین تذکره شاعران فارسی زبان است. مصفا در مقدمه‌ای که بر کتاب نوشته، به سبب نوع کار حدس می‌زند که رضا قلیخان هدایت در این اثر دستیاران متعدد داشته است. «مجمع‌الفصحا» را انتشارات امیرکبیر در شش مجلد منتشر کرده است.

متن انتقادی جوامع‌الحکایات و لوامع‌الروایات
متن انتقادی جوامع‌الحکایات و لوامع‌الروایات، اثر محمدبن محمد عوفی هم از عناوین کتاب‌هایی است که مظاهر مصفا تصحیح کرده است. این کتاب 580 صفحه‌ای را انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در سال 1387 در دو جلد منتشر کرده است.

آیین نگارش و سرایش
کتاب دیگری که نشان می‌دهد، مصفا جدای از ادبیات در حوزه‌های بینامتنی هم دستی بر آتش داشته، «آیین نگارش و سرایش» با عنوان فرعی «نکاتی پیرامون روزنامه‌نگاری و گزارشگری بررسی شعر معاصر و دستور زبان فارسی» است. نویسنده کتاب محمدباقر صدرا است و نام مظاهر مصفا به عنوان یکی از مقدمه‌نویسان آن دیده می‌شود. کتاب را انجمن‌ فرهنگی‌ ادبی‌ امیرکبیر فراهانی در سال 1388 منتشر کرده است.

نسخه اقدم
با این حال مظاهر مصفا پیش از اینها به شاعر بودن خود اشتهار دارد و طبعا رواست که کتاب‌های شعر او را بشناسیم. «نسخه اقدم» یکی از کتاب‌های شعر اوست که مجموعه‌ای از چهارپاره‌های او را در بر می‌گیرد. این مجموعه را انتشارات فرهنگ نشر نو منتشر کرده است. کتاب در 304 صفحه و در قطع رقعی در بازار کتاب موجود است.

در شهر خالی از مرد
«در شهر خالی از مرد» عنوان کتاب شعر دیگری است از مظاهر مصفا. از عناوین شعرهای آن می‌توان «هوای علی(ع)»، «سرد و سیاه و تلخ»، «یا ضامن آهو»، «به سوگ دهخدا»، «سیه‌گیسو»، «اندک‌اندک»، «خونین چامه»، «دام غم»، «یک پیرهن مرد» و... را نام برد. این کتاب 100 صفحه‌ای در سال 1389 را خود مولف در مقام ناشر منتشر کرده است.

گزینه اشعار
جدای از اینها گزینه‌ای هم از شعرهای مظاهر مصفا در سال 1378 منتشر شد. این کتاب 177 صفحه‌ای را نشر مروارید راهی بازار کتاب کرده بود و همان‌طور که از عنوانش پیداست، مجموعه‌ حاوی گزینشی از شعرهای مصفاست.

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

تجربه‌نگاری نخست‌وزیر کشوری کوچک با جمعیت ۴ میلیون نفری که اکنون یک شرکت مشاوره‌ی بین‌المللی را اداره می‌کند... در دوران او شاخص سهولت کسب و کار از رتبه ١١٢ (در ٢٠٠۶) به ٨ (در ٢٠١۴) رسید... برای به دست آوردن شغلی مانند افسر پلیس که ماهانه ٢٠ دلار درآمد داشت باید ٢٠٠٠ دلار رشوه می‌دادید... تقریبا ٨٠درصد گرجستانی‌ها گفته بودند که رشوه، بخش اصلی زندگی‌شان است... نباید شرکت‌های دولتی به عنوان سرمایه‌گذار یک شرکت دولتی انتخاب شوند: خصولتی سازی! ...
هنرمندی خوش‌تیپ به‌نام جد مارتین به موفقیت‌های حرفه‌ای غیرمعمولی دست می‌یابد. عشقِ اُلگا، روزنامه‌نگاری روسی را به دست می‌آورد که «کاملا با تصویر زیبایی اسلاوی که به‌دست آژانس‌های مدلینگ از زمان سقوط اتحاد جماهیر شوروی رایج شده است، مطابقت دارد» و به جمع نخبگان جهانی هنر می‌پیوندد... هنرمندی ناامید است که قبلا به‌عنوان یک دانشجوی جوان معماری، کمال‌گرایی پرشور بوده است... آگاهیِ بیشتر از بدترشدنِ زندگی روزمره و چشم‌انداز آن ...
آیا مواجهه ما با مفهوم عدالت مثل مواجهه با مشروطه بوده است؟... «عدالت به مثابه انصاف» یا «عدالت به عنوان توازن و تناسب» هر دو از تعاریف عدالت هستند، اما عدالت و زمینه‌های اجتماعی از تعاریف عدالت نیستند... تولیدات فکری در حوزه سیاست و مسائل اجتماعی در دوره مشروطه قوی‌تر و بیشتر بوده یا بعد از انقلاب؟... مشروطه تبریز و گیلان و تاحدی مشهد تاحدی متفاوت بود و به سمت اندیشه‌ای که از قفقاز می‌آمد، گرایش داشت... اصرارمان بر بی‌نیازی به مشروطه و اینکه نسبتی با آن نداریم، بخشی از مشکلات است ...
وقتی با یک مستبد بی‌رحم که دشمنانش را شکنجه کرده است، صبحانه می‌خورید، شگفت‌آور است که چقدر به ندرت احساس می‌کنید روبه‌روی یک شیطان نشسته یا ایستاده‌اید. آنها اغلب جذاب هستند، شوخی می‌کنند و لبخند می‌زنند... در شرایط مناسب، هر کسی می‌تواند تبدیل به یک هیولا شود... سیستم‌های خوب رهبران بهتر را جذب می‌کنند و سیستم‌های بد رهبران فاسد را جذب می‌کنند... به جای نتیجه، روی تصمیم‌گیری‌ها تمرکز کنیم ...
دی ماهی که گذشت، عمر وبلاگ نویسی من ۲۰ سال تمام شد... مهر سال ۸۸ وبلاگم برای اولین بار فیلتر شد... دی ماه سال ۹۱ دو یا سه هفته مانده به امتحانات پایان ترم اول مقطع کارشناسی ارشد از دانشگاه اخراج شدم... نه عضو دسته و گروهی بودم و هستم، نه بیانیه‌ای امضا کرده بودم، نه در تجمعی بودم. تنها آزارم! وبلاگ نویسی و فعالیت مدنی با اسم خودم و نه اسم مستعار بود... به اعتبار حافظه کوتاه مدتی که جامعه‌ی ایرانی از عوارض آن در طول تاریخ رنج برده است، باید همیشه خود را در معرض مرور گذشته قرار دهیم ...