کتاب «مجموعه مقالات کرونا و علوم عقلی» به کوشش حسین شیخ رضایی توسط مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران منتشر شد.

مجموعه مقالات کرونا و علوم عقلی حسین شیخ رضایی

به گزارش کتاب نیوز به نقل از مهر، کتاب مجموعه مقالات کرونا و علوم عقلی به کوشش حسین شیخ رضایی توسط مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران با قیمت ۱۲۰ هزار تومان منتشر شد.

مقالات این مجموعه پاسخی است که جمعی از استادان علوم فلسفی و عقلی به فراخوان مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران دادند، در دعوت برای تأمل در باب پدیده‌ای شوم و جهانگیر که جهان را درنوردید، زندگی‌ها را گرفت، صور حیات را دستخوش تغییر کرد، نظام‌های باور را دگرگون ساخت و آدمی را به مرزهای زیست بدوی بازگرداند: همه‌گیری ویروس کرونا و بیماری کووید ۱۹.

در فراخوان مؤسسه آمده بود: «گسترش جهانی ویروس کرونا و به‌دنبال آن قرنطینه، خانه‌نشینی و فاصله‌گذاری اجتماعی در ابعادی بی‌سابقه، سبب تغییر بسیاری از رویه‌ها و پیش‌انگاشته‌های بشری شده است. به همین دلیل، اندیشمندان رشته‌های مختلف به تأمل دربارة ابعاد مختلف این پدیده در زمان حال و اثراتی که بر آیندة حیات بشری خواهد گذاشت پرداخته‌اند. فیلسوفان و دیگر عالِمان علوم عقلی در سطح بین‌المللی نیز شروع به تأمل‌ورزی دربارة این پدیده کرده‌اند، چراکه آنان خود را همواره در کار تعریف و ارزیابیِ مفاهیم، اصول و ارزش‌های بنیادین زندگی بشر می‌دانسته‌اند. در ایران نیز شایسته است اکنون که چالش‌های فکری، معنایی و دینی فراوانی در ارتباط با این همه‌گیری مطرح شده است، اندیشمندان تأملات خود را در این حوزه مطرح و منتشر کنند».

فهرست مقالات عبارتند از:

نسبت وظیفه و احساس/میل در نظریه اخلاقی کانت(در باب امکان جمع میان کانتی بودن و لذت بردن از پرستاری از بیماری کرونایی/ مهدی اخوان
کرونا و بازگشت انسان به خویشتن/ شهین اعوانی
کرونا به روایت عرفانی مولانا/ شهرام پازوکی
تأملی بر رابطه اجتماعی – سیاسی انسانها در مواجهه با کرونا به رویکردی نظریه من و تو مارتین بویر/ الناز پروانه زاد
کرونا و پرسش فلسفی از ما/ سیدحسین حسینی
کرونا ویروس به مثابه مجهول خزیده/نصرالله حکمت
بیماری های عالم گیر/ترجمه امیرحسین خداپرست
فتنه متناقض کرونا/ سید موسی دیباج
مرگ آگاهی در حکمت اشراق/غلامرضا زکیانی
ویروس کرونا، قرنطینه: مؤمنان ادیان و حساب مهربانی/ رضا کوهکن
از بحران رابطه من با من تا بحران رابطه من با دیگری: مواجهه پدیدارشناسانه با دو سطح بحران ناشی از پاندمی کووید ۱۹(کرونا)/حسین مصباحیان
هراس از کرونا و ضرورت بازپرسش از معنای زندگی/شمس الملوک مصطفوی
بحران کرونا و پرسش از وضع تکنولوژی و قدرت/علی اصغر مصلح
کرونا و پرسشهای معرفتی(کلام، اخلاق، فلسفه حیات)/اردشیر منصوری
اپیدمی و تبقی انسان گرایانه از بیماری/محمدمهدی هاتف

مصاحبه ها:
جنگ جهانی سوم بدون جنگ/ گفت وگو با شاپور اعتماد
بازگشت به بدویت؟/ گفت وگو با حسین شیخ رضایی

در بخشی از مقدمه این اثر به قلم شیخ رضایی عضو هیئت علمی مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران آمده است: شاید بتوان یکی از آفات دانشگاهی شدن فلسفه و دیگر علوم عقلی را قطع ارتباط آنها با مسائل انضمامی جهان خارج دانست. گسستن این حلقه اتصال سبب می شو اندیشمندان در باب اموری بیندیشند که ما به ازایی در جهان خارج ندارند و شهروندان نیازی به عرصه مسائل ملموس خود به اندیشمندان علوم عقلی حس نکنند. موقعیتهایی مرزی مانند مواجهه با مرگ، بلایای طبیعی، بحرانهای اقتصادی و اجتماعی و همه گیری بیماری ها از جمله مواردی است که به شکلی طبیعی این اتصال را دوباره برقرار می کند و سبب می شود دانشگاهی و غیردانشگاهی در دغدغه هایی مشترک هم کلام و هم افق شوند. نوشته های این مجموعه تلاشی در راه رسیدن به این هم کلامی است و البته طبیعی است که اندیشمندان علوم عقلی مسائل را در چهارچوب های مفهومی خود بررسی کند و بکوشند موقعیتهای پیش رو را با واژگان خویش توصیف نمایند.

خواندن مقالات و یادداشتهای مجموعه حاضر از حیث دیگری نیز جالب توجه است. علی رغم وجود تنوع در نگرشهای عرضه شده، از فلسفه پزشکی و فلسفه های اگزیستانس و پدیدارشناسانه گرفته تا مطالعات اجتماعی علم و فلسفه سیاسی، آنچه دست بالا را در مجموعه حاضر دارد رویکردهای عرفانی و معنوی در معنای عام آن است: اینکه همه گیری کرونا نشان داده عقل آدمی زاد و علم او دچار غرور کاذب است، راه و روش جهان مدرن در بن خو دچار مشکلاتی اساسی است و بازگشت به معنویت درس اصلی ای است که باید از این رویداد شوم گرفت. میان مشتغلان به علوم عقلی در ایران چنین نگاهی غالب است و این چهارچوب مشترکی است که آنان در دل آن به تفکر می پردازند.

................ هر روز با کتاب ...............

بی‌فایده است!/ باد قرن‌هاست/ در کوچه‌ها/ خیابان‌ها/ می‌چرخد/ زوزه می‌کشد/ و رمه‌های شادی را می‌درد./ می‌چرخم بر این خاک/ و هرچه خون ماسیده بر تاریخ را/ با اشک‌هایم می‌شویم/ پاک نمی‌شود... مانی، وزن و قافیه تنها اصولی بودند که شعر به وسیلهء آنها تعریف می‌شد؛ اما امروزه، توجه به فرم ذهنی، قدرت تخیل، توجه به موسیقی درونی کلمات و عمق نگاه شاعر به جهان و پدیده‌های آن، ورای نظام موسیقایی، لازمه‌های شعری فاخرند ...
صدای من یک خیشِ کج بود، معوج، که به درون خاک فرومی‌رفت فقط تا آن را عقیم، ویران، و نابود کند... هرگاه پدرم با مشکلی در زمین روبه‌رو می‌شد، روی زمین دراز می‌کشید و گوشش را به آنچه در عمق خاک بود می‌سپرد... مثل پزشکی که به ضربان قلب گوش می‌دهد... دو خواهر در دل سرزمین‌های دورافتاده باهیا، آنها دنیایی از قحطی و استثمار، قدرت و خشونت‌های وحشتناک را تجربه می‌کنند ...
احمد کسروی به‌عنوان روشنفکری مدافع مشروطه و منتقد سرسخت باورهای سنتی ازجمله مخالفان رمان و نشر و ترجمه آن در ایران بود. او رمان را باعث انحطاط اخلاقی و اعتیاد جامعه به سرگرمی و مایه سوق به آزادی‌های مذموم می‌پنداشت... فاطمه سیاح در همان زمان در یادداشتی با عنوان «کیفیت رمان» به نقد او پرداخت: ... آثار کسانی چون چارلز دیکنز، ویکتور هوگو و آناتول فرانس از ارزش‌های والای اخلاقی دفاع می‌کنند و در بروز اصلاحات اجتماعی نیز موثر بوده‌اند ...
داستان در زاگرب آغاز می‌شود؛ جایی که وکیل قهرمان داستان، در یک مهمانی شام که در خانه یک سرمایه‌دار برجسته و بانفوذ، یعنی «مدیرکل»، برگزار شده است... مدیرکل از کشتن چهار مرد که به زمینش تجاوز کرده بودند، صحبت می‌کند... دیگر مهمانان سکوت می‌کنند، اما وکیل که دیگر قادر به تحمل بی‌اخلاقی و جنایت نیست، این اقدام را «جنایت» و «جنون اخلاقی» می‌نامد؛ مدیرکل که از این انتقاد خشمگین شده، تهدید می‌کند که وکیل باید مانند همان چهار مرد «مثل یک سگ» کشته شود ...
معلمی بازنشسته که سال‌های‌سال از مرگ همسرش جانکارلو می‌گذرد. او در غیاب دو فرزندش، ماسیمیلیانو و جولیا، روزگارش را به تنهایی می‌گذراند... این روزگار خاکستری و ملا‌ل‌آور اما با تلألو نور یک الماس در هم شکسته می‌شود، الماسی که آنسلما آن را در میان زباله‌ها پیدا می‌کند؛ یک طوطی از نژاد آمازون... نامی که آنسلما بر طوطی خود می‌گذارد، نام بهترین دوست و همرازش در دوران معلمی است. دوستی درگذشته که خاطره‌اش نه محو می‌شود، نه با چیزی جایگزین... ...