به گزارش مهر، کتاب «فرهنگنامه اسلام» اثر امری وان دونزل به‌تازگی با ترجمه پیمان متین توسط نشر فرهامه منتشر و راهی بازار نشر شده است. این کتاب اثری مهم در مطالعات اسلامی است که رویکردی علمی و مثبت نسبت به مذهب تشیع دارد.

دایرة‏المعارف اسلام یا The Encyclopaedia of Islam از معتبرترین منابع مستند در جهان است که از سال ۱۹۱۵ تا امروز ویراست‌‏های متفاوت از آن به زبان‏‌های انگلیسی، فرانسوی و آلمانی چاپ و منتشر شده است و همواره مورد استفاده محققان حوزه‏‌های مختلف تاریخی، دینی و فرهنگی جهان اسلام بوده است. این اثر دانشنامه‌‏ای است مفصل که در حوزه اسلام و فرهنگ اسلامی و تمدن مسلمانان تدوین شده و در لیدن هلند به چاپ رسیده است.

ویرایش نخست این اثر دارای ۹۰۰۰ مقاله بود که طی سال‏‌های ۱۹۱۳-۱۹۳۶ همزمان به سه زبان انگلیسی، فرانسوی، و آلمانی منتشر شد. همه نویسندگان این مقاله‌‏ها شرق‌‏شناسان اروپایی و غیرمسلمان بودند. خلاصه‏‌ای از آن ویرایش با عنوان  خلاصه دایرة‏المعارف اسلام در سال ۱۹۵۳ منتشر شد. از آنجا که برخی مقاله‏‌های ویرایش نخست بسیار مستحکم و پربار بودند و در تألیف آنها از منابع دست اول فراوانی استفاده شده بود، همچنان از اعتبار برخوردارند و با آنکه ویرایش دوم این اثر سترگ نیز بعدها منتشر شد، اما همچنان ترجیح محققان رجوع به آن مقالات ویرایش نخست است.

ویرایش دوم دایرة‏المعارف اسلام فقط به زبان‏‌های انگلیسی و فرانسوی بود و تدوین آن بیش از ۴۰ سال (از ۱۹۵۴ تا ۲۰۰۲) به درازا کشید. نویسندگان مقاله‏‌های ویرایش دوم این اثر ترکیبی بودند از شرق‏‌شناسان اروپایی و آمریکایی، ایرانی، عرب، ترک، هندی، و پاکستانی.

پژوهشگران حرفه‏‌ای ایرانی نیز از این اثر عظیم که طی مجلدات حجیم و متعدد تدوین شده، بهره‌‏های فراوان برده و می‏‌برند. زبان خارجی این اثر و متن تخصصی آن در کنار ماهیت دانشنامه‌‏ای و مرجعیت آن باعث شده تا مخاطبان علاقه‏مند و غیرمتخصص نتوانند استفاده چندانی از آن بکنند. به همین دلیل ناشر این اثر، تصمیم گرفت فشرده‌‏ای از مداخل این دایرة‏المعارف را به شکلی خلاصه با کاربردِ آسان برای همه تدوین کند و در قالب یک مجلد فشرده با حدود ۳۵۰۰ مدخل چاپ کند. این کار به عهده یکی از ویراستاران برجسته این فرهنگ اِمِری وان دونزل ‏گذاشته شد.

به این ترتیب، «فرهنگنامه اسلام» که انتشارات فرهامه آن را چاپ کرده، ترجمه تلخیصی و فشرده دایرة‏المعارف اسلام است که به صورت یک کتاب مستند برای محققان حوزه اسلام‌‏شناسی با عنوان Islamic Desk Reference توسط مؤسسه بریل در سال ۱۹۹۴ منتشر شد.

ترجمه فارسی این کتاب ۸ ماه طول کشیده و با پژوهش همراه بوده است. این کتاب با شمارگان هزار نسخه چاپ شده است.

می‌خواستم این امکان را از خواننده سلب کنم؛ اینکه نتواند نقطه‌ای بیابد و بگوید‌ «اینجا پایانی خوش برای خودم می‌سازم». مقصودم این بود که خواننده، ترس را در تمامی عمق واقعی‌اش تجربه کند... مفهوم «شرف» درحقیقت نام و عنوانی تقلیل‌یافته برای مجموعه‌ای از مسائل بنیادین است که در هم تنیده‌اند؛ مسائلی همچون رابطه‌ فرد و جامعه، تجدد، سیاست و تبعیض جنسیتی. به بیان دیگر، شرف، نقطه‌ تلاقی ده‌ها مسئله‌ ژرف و تأثیرگذار است ...
در شوخی، خود اثر مایه خنده قرار می‌گیرد، اما در بازآفرینی طنز -با احترام به اثر- محتوای آن را با زبان تازه ای، یا حتی با وجوه تازه ای، ارائه می‌دهی... روان شناسی رشد به ما کمک می‌کند بفهمیم کودک در چه سطحی از استدلال است، چه زمانی به تفکر عینی می‌رسد، چه زمانی به تفکر انتزاعی می‌رسد... انسان ایرانی با انسان اروپایی تفاوت دارد. همین طور انسان ایرانیِ امروز تفاوت بارزی با انسان هم عصر «شاهنامه» دارد ...
مشاوران رسانه‌ای با شعار «محصول ما شک است» می‌کوشند ابهام بسازند تا واقعیت‌هایی چون تغییرات اقلیمی یا زیان دخانیات را زیر سؤال ببرند. ویلیامسن در اینجا فلسفه را درگیر با اخلاق و سیاست می‌بیند: «شک، اگر از تعهد به حقیقت جدا شود، نه ابزار آزادی بلکه وسیله گمراهی است»...تفاوت فلسفه با گفت‌وگوی عادی در این است که فیلسوف، همان پرسش‌ها را با نظام‌مندی، دقت و منطق پی می‌گیرد ...
عوامل روان‌شناختی مانند اطمینان بیش‌ازحد، ترس از شکست، حس عدالت‌طلبی، توهم پولی و تاثیر داستان‌ها، نقشی کلیدی در شکل‌گیری تحولات اقتصادی ایفا می‌کنند. این عوامل، که اغلب در مدل‌های سنتی اقتصاد نادیده گرفته می‌شوند، می‌توانند توضیح دهند که چرا اقتصادها دچار رونق‌های غیرمنتظره یا رکودهای عمیق می‌شوند ...
جامعیت علمی همایی در بخش‌های مختلف مشخص است؛ حتی در شرح داستان‌های مثنوی، او معانی لغات را باز می‌کند و به اصطلاحات فلسفی و عرفانی می‌پردازد... نخستین ضعف کتاب، شیفتگی بیش از اندازه همایی به مولانا است که گاه به گزاره‌های غیر قابل اثبات انجامیده است... بر اساس تقسیم‌بندی سه‌گانه «خام، پخته و سوخته» زندگی او را در سه دوره بررسی می‌کند ...