«آثار باقیه؛ از مردمان گذشته» با ترجمه و تعلیق پرویز سپیتمان (اذکائی) از سوی انتشارات علمی مجددا منتشر شد.

«آثار باقیه؛ از مردمان گذشته» با ترجمه و تعلیق پرویز سپیتمان ابوریحان بیرونی

به گزارش مهر، علامه ابوریحان بیرونی ـ دانشمند نابغه و شهیر ایران ـ استادالرئیس در علوم ریاضی، نجوم، طبیعیات و جغرافیا، هم به‌عنوان دانشمندی تاریخدان و هم به عنوان پژوهشگر حوزه گیاه‌شناسی‌، با «آثار باقیه» اخبار و اطلاعات فراوانی از «قرن‌های گذشته» خصوصا به لحاظ جوانب اجتماعی و فرهنگی «ملل قدیمه» فراهم کرده است. این کتاب در عین حال تصویری دقیق هم از عصر مؤلف به دست می‌دهد؛ چنان ‌که خلاصه تقویم‌های مختلف نجومی یا ملی اقوام است، که توصیفات کامل از همه گاه‌شماری‌ها و اعیاد معمول ملل و ادیان را پیش چشم مخاطب قرار می‌دهد.

بیرونی نخستین تحریر این کتاب را در سال ۳۹۱ هجری قمری هنگامی که در گرگان و در خدمت امیرشمس المعالی قابوس بن وشمگیر زیاری (۳۸۸ – ۴۰۳ هجری قمری) به سر می‌برد، به نام او نوشته است؛ سپس تحریری دیگر از آن «تا حدود سال ۴۲۷ ه.ق» با اضافاتی نگاشته است.

کتاب مشتمل بر یک مقدمه و بیست و یک فصل (در چاپ جدید ۲۲ فصل) است که به ترتیب عبارت است از: در ماهیت شب و روز و آغاز آنها، در ماهیت سال‌ها که از ترکیب روزها و ماه‌ها حاصل گردد، در چگونگی مبدأهای تاریخی و تقویمی، در اختلاف عقاید ملل راجع به ذوالقرنین، در چگونگی ماه‌های مبادی تاریخ، در چگونگی تاریخ‌شناسی‌ها و ازمنه سلاله‌های شاهان، ادوار سال‌ها و مبادی آنها، شهور و سنوات یهودیان، مبادی پیامبر نمایان و جماعات منسوب به آنها، در اعیاد و شهور ایرانیان و سغدیان و خوارزمیان، در اصلاح تقویم خوارزمیان، در ایام تقویم یونانی که با ملل دیگر مشترک است، در اعیاد و ایام روزه داری در ماه‌های یهود، در اعیاد و ایام تقویم سریانی مربوط به مسیحیان ملکایی، در اعیاد و ایام روزه مشابه و منطبق با آن مسیحیان، در اعیاد مسیحیان نسطوری و ایام فطر آنها، در اعیاد مجوسان قدیم و روزه و فطر صائبان، در اعیاد عرب، در اعیاد مسلمانان و آخر سر مباحث راجع به منازل قمر (طلوع و غروب آنها) و تصاویر جسم نما و جز اینهاست.

پرویز سپیتمان (اذکائی) ترجمه و تصحیح دقیقی از این اثر گرانقدر را با نام «آثار باقیه: از مردمان گذشته» توسط سوی انتشارات علمی منتشر کرده ‌است. این تصحیح در سال ۱۳۸۱ برنده جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی شد. محمود جعفری دهقی، مدیر گروه فرهنگ و زبان‌های باستانی دانشگاه تهران این تصحیح را از شاهکارهای ترجمه و تألیف در بیرونی‌پژوهی می‌داند. اذکائی این اثر گران‌سنگ را پس از مقابله تازه با سه نسخه دیگر که پیش از این از سوی ادوارد زاخائو، خاورشناس برجستهٔ آلمانی و نخستین مترجم این اثر به زبان‌های اروپایی مغفول مانده بود، ترجمه و همراه با یادداشت‌های بسیار عالمانه خود منتشر کرده ‌است.

«آثار باقیه؛ از مردمان گذشته» با ترجمه و تعلیق پرویز سپیتمان (اذکائی) از سوی انتشارات علمی در ۹۸۴ صفحه و با قیمت ۱۹۵ هزار تومان منتشر شده است.

[این کتاب پیش از این در سال 1392 توسط نشر نی منتشر شده است.]

................ هر روز با کتاب ...............

در پانزده سالگی به ازدواج حسین فاطمی درمی‌آید و کمتر از دو سال در میانه‌ی اوج بحران‌ ملی شدن نفت و کودتا با دکتر زندگی می‌کند... می‌خواستند با ایستادن کنار خانم سطوتی، با یک عکس یادگاری؛ خود را در نقش مرحوم فاطمی تصور کرده و راهی و میراث‌دار او بنمایانند... حتی خاطره چندانی هم در میان نیست؛ او حتی دقیق و درست نمی‌دانسته دعوی شویش با شاه بر سر چه بوده... بچه‌ی بازارچه‌ی آب منگل از پا نمی‌نشیند و رسم جوانمردی را از یاد نمی‌برد... نهایتا خانم سطوتی آزاد شده و به لندن باز می‌گردد ...
اباصلت هروی که برخی گمان می‌کنند غلام امام رضا(ع) بوده، فردی دانشمند و صاحب‌نظر بود که 30 سال شاگردی سفیان بن عیینه را در کارنامه دارد... امام مثل اباصلتی را جذب می‌کند... خطبه یک نهج‌البلاغه که خطبه توحیدیه است در دربار مامون توسط امام رضا(ع) ایراد شده؛ شاهدش این است که در متن خطبه اصطلاحاتی به کار رفته که پیش از ترجمه آثار یونانی در زبان عربی وجود نداشت... مامون حدیث و فقه و کلام می‌دانست و به فلسفه علاقه داشت... برخی از برادران امام رضا(ع) نه پیرو امام بودند؛ نه زیدی و نه اسماعیلی ...
شور جوانی در این اثر بیشتر از سایر آثارش وجود دارد و شاید بتوان گفت، آسیب‌شناسی دوران جوانی به معنای کلی کلمه را نیز در آن بشود دید... ابوالمشاغلی حیران از کار جهان، قهرمانی بی‌سروپا و حیف‌نانی لاف‌زن با شهوت بی‌پایانِ سخن‌پردازی... کتابِ زیستن در لحظه و تن‌زدن از آینده‌هایی است که فلاسفه اخلاق و خوشبختی، نسخه‌اش را برای مخاطبان می‌پیچند... مدام از کارگران حرف می‌زنند و استثمارشان از سوی کارفرما، ولی خودشان در طول عمر، کاری جدی نکرده‌اند یا وقتی کارفرما می‌شوند، به کل این اندرزها یادشان می‌رود ...
هرگاه عدالت بر کشوری حکمفرما نشود و عدل و داد جایگزین جور و بیداد نگردد، مردم آن سرزمین دچار حمله و هجوم دشمنان خویش می‌گردند و آنچه نپسندند بر آنان فرو می‌ریزد... توانمندی جز با بزرگمردان صورت نبندد، و بزرگمردان جز به مال فراهم نشوند، و مال جز به آبادانی به دست نیاید، و آبادانی جز با دادگری و تدبیر نیکو پدید نگردد... اگر این پادشاه هست و ظلم او، تا یک سال دیگر هزار خرابه توانم داد... ای پدر گویی که این ملک در خاندان ما تا کی ماند؟ گفت: ای پسر تا بساط عدل گسترده باشیم ...
دغدغه‌ی اصلی پژوهش این است: آیا حکومت می‎تواند هم دینی باشد و هم مشروطه‎گرا؟... مراد از مشروطیت در این پژوهش، اصطلاحی‌ست در حوزه‌ی فلسفه‌ی حقوق عمومی و نه دقیقاً آن اصطلاح رایج در مشروطه... حقوق بشر ناموس اندیشه‌ی مشروطه‎گرایی و حد فاصلِ دیکتاتوری‎های قانونی با حکومت‎های حق‎بنیاد است... حتی مرتضی مطهری هم با وجود تمام رواداری‎ نسبی‎اش در برابر جمهوریت و دفاعش از مراتبی از حقوق اقلیت‎ها و حق ابراز رأی و نظر مخالفان و نیز مخالفتش با ولایت باطنی و اجتماعی فقها، ذیل گروهِ مشروعه‎خواهان قرار دارد ...