جلد بیست و پنجم کتاب «فرهنگ قرآن» نوشته  آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی و محققان مرکز فرهنگ و معارف قرآن از سوی موسسه بوستان کتاب منتشر و روانه بازار نشر شد.

به گزارش ایبنا، این اثر معجم معنایی معارف و مفاهیم قران کریم به حساب می‌آید که به شیوه‌های نو و بی‌نظیر و به صورت الفبایی‌ ـ موضوعی تدوین شده است.

فرهنگ قرآن دربر دارنده هزاران موضوع قرآنی است که علاوه بر نقش اطلاع‌رسانی در زمینه معارف قرآن، نوعی تفسیر موضوعی به شمار می‌آید.

کتاب «فرهنگ قرآن» کلید راهیابی آسان قرآن‌پژوهان به موضوعات و مفاهیم قرآن کریم است. سنگ نخست این بنا به همت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی نهاده شد. وی در پس این اندیشه و باور که چینش آیات، در ذیل واژگان قرآنی ما را به همه معارف قرآن رهنمون نمی‌سازد، طرحی نو درافکند. در این طرح، بنایی سر برآورد که بسی بلندتر از معجم‌های لفظی قرآن است، زیرا با نگاهی فراگیر، آیات به صورت روشمند در ذیل موضوعات طبقه‌بندی شده است.

فراهم آوردن چنین معجمی که بسیار فراتر از معجم‌های لفظی است و به صورت جامع و آسان، اطلاعات و آموزه‌های قرآنی در هر موضوع را در اختیار مخاطب قرار می‌دهد، کاری بس دشوار، ظریف و نیازمند تبیین قواعد و اصولی است تا انتخاب مدخل، (موضوع) برداشت‌ها، و طبقه‌بندی به صورت هماهنگ انجام شود.

بخشی از اصولی که در شکل‌گیری این اثر مورد توجه بوده‌اند، عبارتند از :
یک) اصول و ضوابط مدخل‌گزینی:
1ـ ملاک انتخاب در مدخل‌ها، قرآنی بودن و داشتن اطلاعات ـ ‌هرچند اندک ‌ـ است، به طوری که ذیل برخی از مدخل‌ها، یک آیه و یا حتی بخشی کوتاه از یک آیه ذکر شده است.
2ـ در فارسی یا عربی بودن، بیشتر به شناخته بودن آنها برای مخاطبان فارسی زبان توجه شده است.
3ـ اعلام مصرح در قرآن، و اعلام غیر مصرح که بر اساس روایات و کتاب‌های تفسیر و اسباب نزول، مراد اشاره‌های قرآن‌اند،مدخل قرار گرفته‌اند.
4ـ موضوعات علوم قرآن که در قرآن کریم به آنها اشاره شده باشد و از معارف قرآنی قلمداد شود، مدخل قرار گرفته است؛ مانند محکم و متشابه و نسخ.

دو) اصول و ضوابط برداشت از آیات:
1ـ در برداشت از آیات، چینش و نظم کنونی آیات مورد توجه بوده است، چنان که برخی روایات، نظم فعلی آیات را توقیفی می‌دانند.
2ـ در برداشت‌ها از روایات شان نزول و روایات تفسیری نیز استفاده شده است، البته مشروط به آن که با مبانی شناخته شده دینی سازگاری داشته باشد.
3ـ در برداشت‌ها مبنا بر این بوده که ظاهر کلمات قرآن بر اساس فهم عرف، دارای حجیت و قابل استناد است. دعوت قرآن از مردم برای اندیشه‌ورزی در آیه‌های خود و توصیه به آنان برای عمل به مفاد آنها، همچنین روایاتی که مسلمانان را به مراجعه به قرآن و سنجش روایات بر اساس آیات دعوت می‌کند، دلیل گویایی بر این مبناست.
4ـ در این اثر سعی شده است به همه ابعاد کارکرد زبان عربی توجه شود و بر اساس این قواعد، برداشت‌های مختلف صورت پذیرد.
5ـ به سیاق آیات در برداشت‌ها توجه شده است.
6ـ برداشت‌ها در این مجموعه بر اساس قرائت مشهور، یعنی روایت «حفص از عاصم» است.
7ـ در گزارش‌های قرآنی از پیشینیان، باور و مبنا بر آن است که هر آنچه قرآن نقل کرده و آن را نقد نکرده، مورد پذیرش قرآن بوده است.
8ـ برخی از دریافت‌ها و برداشت‌ها، با نظر به روایات، شان نزول‌ها، لغت، احتمال‌ها، تقدیم و تاخیر آیه‌ها، قرار گرفتن جمله‌ای در سیاق جمله و یا جمله‌هایی دیگر، الغای خصوصیت و مانند آنها استفاده شده است، به همین جهت، دلیل برداشت از آیه به صراحت بیان شده تا ابهامی باقی نماند.

سه) اصول و ضوابط طبقه‌بندی اطلاعات:
1ـ مدخل‌ها در این مجموعه به صورت الفبایی تنظیم شده‌اند.
2ـ در ذیل مدخل‌ها سرفصل‌های اصلی و عناوین فرعی ذیل آن نیز به روش الفبایی طبقه‌بندی شده است.
3ـ در بسیاری از موارد، عناوین فرعی در ردیف سرفصل‌های اصلی، در جایگاه الفبایی خود آمده و ارجاع شده است؛ مانند «آب و آبادانی» گرچه فرعی «نقش آب» است، اما به دلیل اهمیت، در جایگاه الفبایی خود آمده و به «نقش آب» ارجاع شده است.
4ـ در ذیل برخی از مدخل‌های عام، مانند «آشامیدنی‌ها» و «اخلاق» که خود، مشتمل بر مدخل‌های متعددی است، تنها به ارایه اطلاعات عمومی مدخل‌های مربوط پرداخته شده و مباحث مربوط به مصادیق و مدخل‌های ریز به مدخل‌های مربوط ارجاع شده است، مثلا اطلاعات آب، شراب، و ... در آشامیدنی‌ها نیامده، چنان که اطلاعات دروغ، غیبت، و ... در «اخلاق» نیامده است، بلکه به جایگاه الفبایی خود ارجاع شده است ... .

لازم به ذکر است که جلد بیست و پنجم فرهنگ قرآن با کلمه «گواهی» آغاز و با کلمه «محلم‌بن جثامه» به پایان می‌رسد.

چاپ نخست کتاب «فرهنگ قرآن» (جلد بیست و پنجم) در شمارگان 750 نسخه، 464 صفحه و بهای 120000 ریال راهی بازار نشر شده است.