معرفی کتاب فلسفه ای برای زندگی | فراتاب


«از زندگی چه می‌خواهید؟ ممکن است بگویید همسری مهربان، کاری خوب و خانه‌ای زیبا. اما اینها صرفاً چیزهایی است که «در» زندگی می‌خواهید. اما پرسش این است که در میان چیزهایی که در جستجوی‌شان هستید کدام‌یک برای شما از همه ارزشمندتر است؟... خیلی از ما اصلاً نمی‌دانیم هدف اصلی زندگی‌مان چیست. شاید بدانیم در هر دقیقه از زندگی یا هر دهه از عمرمان چه می‌خواهیم، اما هرگز درنگی نکرده‌ایم تا به هدف اصلی زندگی‌مان بیندیشیم ... بدون فلسفه‌ای برای زندگی ممکن است بد زندگی کنیم. یعنی با وجود تمام سرگرمی‌های لذّت‌بخشی که داریم ممکن است در آخر کار، زندگی را با تلخ‌کامی به پایان ببریم و وقتی در بستر مرگ افتاده‌ایم ببینیم تنها فرصت‌مان برای زندگی را از دست داده‌ایم.»

فلسفه ای برای زندگی (رواقی زیستن در دنیای امروز) ویلیام بی آروین [William Braxton Irvine] [A guide to the good life: the ancient art of Stoic joy]
این جملات ساده، اما به غایت مهم و کاربردی، با پرسش‌هایی کلیدی از زندگی، از قلم ویلیام بی آروین [William Braxton Irvine] تراوش کرده که محمود مقدس با قلمی روان و توانایی بالا در ترجمه از انگلیسی، در قالب کتاب «فلسفه‌ای برای زندگی (رواقی زیستن در دنیای امروز)» [A guide to the good life: the ancient art of Stoic joy] برای فارسی‌زبانان ترجمه نموده و نشر گمان نیز با طراحی‌ای زیبا و متفاوت به بازار کتاب و کتاب‌خوانی ایران عرضه کرده است. این کتاب در تلاش است تا با استفاده از روش‌های کهن فلسفه‌ی رواقی و به زبانی ساده؛ البته با تغییراتی در این فلسفه و نیز عدم بازتاب تفاوت میان فیلسوفان کلیدی این مکتب، یعنی موسونیوس، سنکا، اورولیوس و اپیکتتوس، ما را برای مواجهه با ناملایمات زندگی روزمره، از غم، اضطراب، ترس، میل به شهرت، ثروت، مقابله با توهین، تبعید و ... آماده کند.

حال چرا مکتب رواقی، این سوالی است که باید با خواندن کتاب و پشت سر گذاشتن 22 فصل به آن رسید و به این نتیجه رسید، چرا به جای رواقیان از مکاتب هم‌عصر آن یعنی اپیکوریانیسم یا کلبیون و شکاکان بهره نبرده است. کتاب با اصل اساسی فلسفه‌ی رواقی؛ یعنی فلسفه برای زندگی، پیش می‌رود و تلاش دارد تا بدون آوردن مفاهیم پیچیده و انتزاعی فلسفی، میان زندگی و ناملایمات آن و فلسفه یک رابطه برقرار کند و بتواند فلسفه‌ی زندگی را عرضه کند. به همین دلیل، کاوش در میان فلسفه‌های کهن راه نویدبخشی برای یافتن چنین فلسفه‌ای است. او سپس از میان این فلسفه‌ها، فلسفه زندگی رواقیون را یکی از بصیرت‌بخش‌ترین و قابل دفاع‌ترین‌ها فلسفه‌های زندگی می‌داند و می‌کوشد با بازسازی آموزه‌های آنان و دسته‌بندی این آموزه‌ها متن قابل استفاده‌ای برای مخاطبان امروزی به دست دهد.

هر چه بیشتر در کتاب غرق شوید و با آن خو بگیرید، بیشتر از اهمیت استفاده از این فلسفه برای زندگی روزمره آگاه خواهید شد، که البته در کنار امکان‌پذیری و قابلیت نقد بر کتاب و بخش‌هایی از آن، می‌تواند به عنوان یک نسخه‌ی جهت دست‌یافتن به آرامش در زندگی افراد مدرن در جامعه‌ی مدرن با تمام مشکلاتش به حساب آید.

در اصل کتاب به 4 بخش کلی تقسیم می‌شود: بخش اول درباره پیدایش فلسفه، به خصوص فلسفه رواقی است. بخش دوم و سوم، عمل به آموزه‌های رواقی از سوی عامل است که در قالب فصل‌های متنوع و جذاب برای نوآموز مکتب رواقی زیستن آمده است. بخش چهارم نیز دفاع دکتر اروین، از مکتب رواقی در مقابل نقدهای رواداشته شده به این مکتب آورده شده است.

...
بخشی از متن کتاب:
دو پدر را در نظر بگیرید. یکی توصیه اپیکتتوس را جدی می‌گیرد و مرتبا به میرا بودن فرزندش فکر می‌کند و دیگری از فکر کردن به چنین تصورات غم‌انگیزی پرهیز می‌کند؛ در عوض خیال می‌کند که فرزندش بیش از خود او عمر خواهد کرد و همیشه برای لذت بردن از حضورش فرصت باقی‌ست. پدر اولی یقینا از پدر دومی مهربان‌تر و دلسوزتر خواهد بود. وقتی سر صبح دخترش را می‌بیند خوشحال می‌شود که او هنوز هم در زندگی‌اش هست. در طول روز هم از هر فرصتی استفاده می‌کند تا با دخترش ارتباط برقرار کند. بالعکس، بعید است پدر دومی وقتی سر صبح فرزندش را می‌بیند چندان به وجد بیاید.

[کتاب «فلسفه ای برای زندگی» با ترجمه محمود مقدس در 378 صفحه و توسط نشر گمان منتشر شده است.]

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

هنرمندی خوش‌تیپ به‌نام جد مارتین به موفقیت‌های حرفه‌ای غیرمعمولی دست می‌یابد. عشقِ اُلگا، روزنامه‌نگاری روسی را به دست می‌آورد که «کاملا با تصویر زیبایی اسلاوی که به‌دست آژانس‌های مدلینگ از زمان سقوط اتحاد جماهیر شوروی رایج شده است، مطابقت دارد» و به جمع نخبگان جهانی هنر می‌پیوندد... هنرمندی ناامید است که قبلا به‌عنوان یک دانشجوی جوان معماری، کمال‌گرایی پرشور بوده است... آگاهیِ بیشتر از بدترشدنِ زندگی روزمره و چشم‌انداز آن ...
آیا مواجهه ما با مفهوم عدالت مثل مواجهه با مشروطه بوده است؟... «عدالت به مثابه انصاف» یا «عدالت به عنوان توازن و تناسب» هر دو از تعاریف عدالت هستند، اما عدالت و زمینه‌های اجتماعی از تعاریف عدالت نیستند... تولیدات فکری در حوزه سیاست و مسائل اجتماعی در دوره مشروطه قوی‌تر و بیشتر بوده یا بعد از انقلاب؟... مشروطه تبریز و گیلان و تاحدی مشهد تاحدی متفاوت بود و به سمت اندیشه‌ای که از قفقاز می‌آمد، گرایش داشت... اصرارمان بر بی‌نیازی به مشروطه و اینکه نسبتی با آن نداریم، بخشی از مشکلات است ...
وقتی با یک مستبد بی‌رحم که دشمنانش را شکنجه کرده است، صبحانه می‌خورید، شگفت‌آور است که چقدر به ندرت احساس می‌کنید روبه‌روی یک شیطان نشسته یا ایستاده‌اید. آنها اغلب جذاب هستند، شوخی می‌کنند و لبخند می‌زنند... در شرایط مناسب، هر کسی می‌تواند تبدیل به یک هیولا شود... سیستم‌های خوب رهبران بهتر را جذب می‌کنند و سیستم‌های بد رهبران فاسد را جذب می‌کنند... به جای نتیجه، روی تصمیم‌گیری‌ها تمرکز کنیم ...
دی ماهی که گذشت، عمر وبلاگ نویسی من ۲۰ سال تمام شد... مهر سال ۸۸ وبلاگم برای اولین بار فیلتر شد... دی ماه سال ۹۱ دو یا سه هفته مانده به امتحانات پایان ترم اول مقطع کارشناسی ارشد از دانشگاه اخراج شدم... نه عضو دسته و گروهی بودم و هستم، نه بیانیه‌ای امضا کرده بودم، نه در تجمعی بودم. تنها آزارم! وبلاگ نویسی و فعالیت مدنی با اسم خودم و نه اسم مستعار بود... به اعتبار حافظه کوتاه مدتی که جامعه‌ی ایرانی از عوارض آن در طول تاریخ رنج برده است، باید همیشه خود را در معرض مرور گذشته قرار دهیم ...
هنگام خواندن، با نویسنده‌ای روبه رو می‌شوید که به آنچه می‌گوید عمل می‌کند و مصداق «عالِمِ عامل» است نه زنبور بی‌عسل... پس از ارائه تعریفی جذاب از نویسنده، به عنوان «کسی که نوشتن برای او آسان است (ص17)»، پنج پایه نویسندگی، به زعم نویسنده کتاب، این گونه تعریف و تشریح می‌شوند: 1. ذوق و استعداد درونی 2. تجربه 3. مطالعات روزآمد و پراکنده 4. دانش و تخصص و 5. مخاطب شناسی. ...