سه زن، سه قاره | آرمان ملی


«گیسو» [La tresse] نخستین اثر لتیسیا کلومبانی [Laetitia Colombani] داستان‌نویس فرانسوی است که برایش موفقیت‌های بی‌شماری به ارمغان آورد: کتاب برنده جایزه ادبی اولیسه و گوی بلورین فرانسه شد و به بیش از بیست‌وهفت زبان ترجمه شد، از جمله فارسی: ترجمه هنگامه محلاتی در نشر یک فکر. «گیسو»، سرنوشت سه زن در مواجهه با زندگی است. «گیسو»، درواقع مونتاژ سه رشته درهم‌تنیده است. این تعریف که رمان با آن آغاز می‌شود، نمایانگر ساختار رمان است؛ زیرا در ادامه داستان سه زن را به‌دنبال دارد، که در نگاه اول هیچ وجه مشترکی باهم ندارند.

گیسو [La tresse]  لتیسیا کلومبانی [Laetitia Colombani]

رمان با «اسمیتا» شروع می‌شود، زنی هندی که در حومه روستای بدلپو زندگی می‌کند و جزو محروم‌ترین طبقات اجتماع است. اسمیتا زنی نقدناپذیر است: «خارج از طبقه، خارج از سیستم، خارج از همه‌چیز.» با وجود این، اسمیتا کاری انجام می‌دهد که از آن بیزار است: «او، سرتاسر روز، با دست‌های برهنه، زباله‌های دیگران را جمع می‌کند.» اسمیتا هر روز، چرخی در اطراف بیست‌ خانه می‌زند، درحالی‌که شوهرش مشغول شکار موش در مزارع است. این کارها، به زحمت احتیاجات‌شان را برآورده می‌کند، اما آنها انتخاب دیگری ندارند: این جایگاه آنها در میان جامعه هندی‌هاست.آنها دختربچه شش‌ساله‌ای به نام لالیتا دارند. عرف ایجاب می‌کرد که اسمیتا، دخترش را در این سن‌وسال با شغل آینده‌اش که در اصل شغل خودش است، آشنا کند؛ در عین ‌حال، اسمیتا افکار دیگری برای دخترش درسر می‌پروراند.

داستان دوم، ما را به پالرم در سیسیل می‌برد. جولیا بیست سال دارد و تصمیم گرفته دبیرستان را ترک کرده و نزد پدرش کار کند. جولیا، کوچک‌ترین فرزند بین سه خواهر و برادر است، و تنها فرزندی است که می‌خواهد شعله آتلیه خانوادگی لانفردی را روشن نگه دارد. جولیا همچنین در آیین‌های سنتی شرکت می‌کند: «کاسکاتورا، آیینی سیسیلی اجدادی که عبارت است از نگه‌داشتن موهایی که می‌ریزد یا کوتاه می‌کنند، برای ساختن کلاه‌گیس.» پدر جولیا که اکنون قربانی تصادف با اسکوتر شده، جولیا را در اداره آتلیه با چند کارگری که در آتلیه مشغول به کارند، تنها می‌گذارد. جولیای درمانده از غم، حقیقتی را که پدرش مخفی کرده بود، کشف می‌کند. و سر‌انجام در سومین داستان، سارا، وکیل برجسته در مونترال کانادا را دنبال می‌کنیم. سارا زندگی‌اش را ماهرانه اداره می‌کند: در شرکتی معتبر شراکت دارد، در محله‌ای مرفه‌نشین سکونت دارد و صاحب سه فرزند است که آنها را به تنهایی و با کمک «رن»، که در خانه سارا نقش پرستار بچه را ایفا می‌کند بزرگ می‌کند. او یک تلاشگر واقعی دارای شهرت و خوش‌آوازه است و افتخار می‌کند که زندگی خصوصی‌اش را از زندگی حرفه‌ای جدا کرده است.با وجود این، سایه‌ای بر این تابلو می‌افتد: «گناه، شریک قدیمی ساراست، شریکی که همه‌جا بدون دعوت پیروز است.» سارا به‌عنوان یک زن شاغل، زمان اندکی را به فرزندانش اختصاص می‌دهد، چیزی که از درون او را می‌خورد؛ به‌علاوه، خبری زندگی‌اش را متحول می‌کند.

لتیسیا کلومبانی چهره زنانی را ارائه می‌دهد که در دنیای معاصر و در جوامع مختلف زندگی می‌کنند، بی‌اینکه در ظاهر وجه مشترکی با هم داشته باشند. داستان به فصل‌های کوتاهی تقسیم می‌شود که هر فصل، سرگذشت سه شخصیت اصلی را روایت می‌کند.این میزانسن تاثیرگذار است و خواننده‌ای را که می‌خواهد در پایان بازی اطلاعات بیشتری کسب کند، جذب خود می‌کند.به‌علاوه، سبک نوشتار، نوشتن در خدمت داستان است و با ریتم زندگی شخصیت‌ها مطابقت دارد.برای مثال در داستان جولیا، جمله‌ها برای همراهی با آرامش زندگی جولیا، طولانی‌اند، درحالی‌که در داستان سارا، جمله‌ها به مراتب کوتاه‌ترند و برای نشان‌دادن زمان فشرده زندگی سارا، ریتمی شتابزده به خود می‌گیرند. نویسنده، قهرمانان داستان را در مقابل انتخاب‌های دشوار قرار می‌دهد و آنها را غرقه در شک‌های غیرقابل تحمل می‌کند. خواننده، جز همدردی با سرنوشت قهرمانانی که در لبه تیغ قرار گرفته‌اند، راهی ندارد، و اینکه بدون رهاکردن کتاب، منتظر نتیجه باشد.به بیانی دیگر، این رمان، قصیده‌ای برای قدرت است که می‌توان در آن شاهد این بود که زنی با سرنوشتی ناعادلانه مواجه می‌شود؛ چیزی که ما را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. سه قهرمان داستان تصمیم می‌گیرند که مبارزه کنند و سرنوشت خویش را در دست بگیرند، حتی اگر این مبارزه به قیمت از دست‌دادن چیزهایی باشد که به آن وابسته‌اند. لتیسیا کلومبانی که از کودکی عهده‌دار نقش های مهم زنانه، به‌ویژه در سینما بوده، این سه سرنوشت را در زمان‌های به‌خصوصی درهم‌می‌آمیزد. آنطور که خودش می‌گوید: «کارهایم را تقدیم به کسانی می‌کنم که عاشقند، کسانی که مولدند، امیدوارند، کسانی که هزاران‌بار سقوط می‌کنند، اما برمی‌خیزند، کسانی که کمرشان خم می‌شود اما تسلیم نمی‌شوند.»

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

ما خانواده‌ای یهودی در رده بالای طبقه متوسط عراق بودیم که بر اثر ترکیبی از فشارهای ناشی از ناسیونالیسم عربی و یهودی، فشار بیگانه‌ستیزی عراقی‌ها و تحریکات دولت تازه ‌تأسیس‌شده‌ی اسرائیل جاکن و آواره شدیم... حیاتِ جاافتاده و عمدتاً رضایت‌بخش یهودیان در کنار مسلمانان عراق؛ دربه‌دری پراضطراب و دردآلود؛ مشکلات سازگار‌ شدن با حیاتی تازه در ارض موعود؛ و سه سال عمدتاً ناشاد در لندن: تبعید دوم ...
رومر در میان موج نویی‌ها فیلمساز خاصی‌ست. او سبک شخصی خود را در قالب فیلم‌های ارزان قیمت، صرفه‌جویانه و عمیق پیرامون روابط انسانی طی بیش از نیم قرن ادامه داده است... رومر حتی وقتی بازیگرانی کاملاً حرفه‌ای انتخاب می‌کند، جنس بازیگری را معمولاً از شیوه‌ی رفتار مردم معمولی می‌گیرد که در دوره‌ای هدف روسلینی هم بود و وضعیتی معمولی و ظاهراً کم‌حادثه، اما با گفت‌وگوهایی سرشار از بارِ معنایی می‌سازد... رومر در جست‌وجوی نوعی «زندگی‌سازی» است ...
درباریان مخالف، هر یک به بهانه‌ای کشته و نابود می‌شوند؛ ازجمله هستینگز که به او اتهام رابطه پنهانی با همسر پادشاه و نیز نیت قتل ریچارد و باکینگهم را می‌زنند. با این اتهام دو پسر ملکه را که قائم‌مقام جانشینی پادشاه هستند، متهم به حرامزاده بودن می‌کنند... ریچارد گلاستر که در نمایشی در قامت انسانی متدین و خداترس در کلیسا به همراه کشیشان به دعا و مناجات مشغول است، در ابتدا به‌ظاهر از پذیرفتن سلطنت سرباز می‌زند، اما با اصرار فراوان باکینگهم، بالاخره قبول می‌کند ...
مردم ایران را به سه دسته‌ی شیخی، متشرعه و کریم‌خانی تقسیم می‌کند و پس از آن تا انتهای کتاب مردم ایران را به دو دسته‌ی «ترک» و «فارس» تقسیم می‌کند؛ تقسیم مردمان ایرانی در میانه‌های کتاب حتی به مورد «شمالی‌ها» و «جنوبی‌ها» می‌رسد... اصرار بیش‌از اندازه‌ی نویسنده به مطالبات قومیت‌ها همچون آموزش به زبان مادری گاهی اوقات خسته‌کننده و ملال‌آور می‌شود و به نظر چنین می‌آید که خواسته‌ی شخصی خود اوست ...
بی‌فایده است!/ باد قرن‌هاست/ در کوچه‌ها/ خیابان‌ها/ می‌چرخد/ زوزه می‌کشد/ و رمه‌های شادی را می‌درد./ می‌چرخم بر این خاک/ و هرچه خون ماسیده بر تاریخ را/ با اشک‌هایم می‌شویم/ پاک نمی‌شود... مانی، وزن و قافیه تنها اصولی بودند که شعر به وسیلهء آنها تعریف می‌شد؛ اما امروزه، توجه به فرم ذهنی، قدرت تخیل، توجه به موسیقی درونی کلمات و عمق نگاه شاعر به جهان و پدیده‌های آن، ورای نظام موسیقایی، لازمه‌های شعری فاخرند ...