سه زن، سه قاره | آرمان ملی


«گیسو» [La tresse] نخستین اثر لتیسیا کلومبانی [Laetitia Colombani] داستان‌نویس فرانسوی است که برایش موفقیت‌های بی‌شماری به ارمغان آورد: کتاب برنده جایزه ادبی اولیسه و گوی بلورین فرانسه شد و به بیش از بیست‌وهفت زبان ترجمه شد، از جمله فارسی: ترجمه هنگامه محلاتی در نشر یک فکر. «گیسو»، سرنوشت سه زن در مواجهه با زندگی است. «گیسو»، درواقع مونتاژ سه رشته درهم‌تنیده است. این تعریف که رمان با آن آغاز می‌شود، نمایانگر ساختار رمان است؛ زیرا در ادامه داستان سه زن را به‌دنبال دارد، که در نگاه اول هیچ وجه مشترکی باهم ندارند.

گیسو [La tresse]  لتیسیا کلومبانی [Laetitia Colombani]

رمان با «اسمیتا» شروع می‌شود، زنی هندی که در حومه روستای بدلپو زندگی می‌کند و جزو محروم‌ترین طبقات اجتماع است. اسمیتا زنی نقدناپذیر است: «خارج از طبقه، خارج از سیستم، خارج از همه‌چیز.» با وجود این، اسمیتا کاری انجام می‌دهد که از آن بیزار است: «او، سرتاسر روز، با دست‌های برهنه، زباله‌های دیگران را جمع می‌کند.» اسمیتا هر روز، چرخی در اطراف بیست‌ خانه می‌زند، درحالی‌که شوهرش مشغول شکار موش در مزارع است. این کارها، به زحمت احتیاجات‌شان را برآورده می‌کند، اما آنها انتخاب دیگری ندارند: این جایگاه آنها در میان جامعه هندی‌هاست.آنها دختربچه شش‌ساله‌ای به نام لالیتا دارند. عرف ایجاب می‌کرد که اسمیتا، دخترش را در این سن‌وسال با شغل آینده‌اش که در اصل شغل خودش است، آشنا کند؛ در عین ‌حال، اسمیتا افکار دیگری برای دخترش درسر می‌پروراند.

داستان دوم، ما را به پالرم در سیسیل می‌برد. جولیا بیست سال دارد و تصمیم گرفته دبیرستان را ترک کرده و نزد پدرش کار کند. جولیا، کوچک‌ترین فرزند بین سه خواهر و برادر است، و تنها فرزندی است که می‌خواهد شعله آتلیه خانوادگی لانفردی را روشن نگه دارد. جولیا همچنین در آیین‌های سنتی شرکت می‌کند: «کاسکاتورا، آیینی سیسیلی اجدادی که عبارت است از نگه‌داشتن موهایی که می‌ریزد یا کوتاه می‌کنند، برای ساختن کلاه‌گیس.» پدر جولیا که اکنون قربانی تصادف با اسکوتر شده، جولیا را در اداره آتلیه با چند کارگری که در آتلیه مشغول به کارند، تنها می‌گذارد. جولیای درمانده از غم، حقیقتی را که پدرش مخفی کرده بود، کشف می‌کند. و سر‌انجام در سومین داستان، سارا، وکیل برجسته در مونترال کانادا را دنبال می‌کنیم. سارا زندگی‌اش را ماهرانه اداره می‌کند: در شرکتی معتبر شراکت دارد، در محله‌ای مرفه‌نشین سکونت دارد و صاحب سه فرزند است که آنها را به تنهایی و با کمک «رن»، که در خانه سارا نقش پرستار بچه را ایفا می‌کند بزرگ می‌کند. او یک تلاشگر واقعی دارای شهرت و خوش‌آوازه است و افتخار می‌کند که زندگی خصوصی‌اش را از زندگی حرفه‌ای جدا کرده است.با وجود این، سایه‌ای بر این تابلو می‌افتد: «گناه، شریک قدیمی ساراست، شریکی که همه‌جا بدون دعوت پیروز است.» سارا به‌عنوان یک زن شاغل، زمان اندکی را به فرزندانش اختصاص می‌دهد، چیزی که از درون او را می‌خورد؛ به‌علاوه، خبری زندگی‌اش را متحول می‌کند.

لتیسیا کلومبانی چهره زنانی را ارائه می‌دهد که در دنیای معاصر و در جوامع مختلف زندگی می‌کنند، بی‌اینکه در ظاهر وجه مشترکی با هم داشته باشند. داستان به فصل‌های کوتاهی تقسیم می‌شود که هر فصل، سرگذشت سه شخصیت اصلی را روایت می‌کند.این میزانسن تاثیرگذار است و خواننده‌ای را که می‌خواهد در پایان بازی اطلاعات بیشتری کسب کند، جذب خود می‌کند.به‌علاوه، سبک نوشتار، نوشتن در خدمت داستان است و با ریتم زندگی شخصیت‌ها مطابقت دارد.برای مثال در داستان جولیا، جمله‌ها برای همراهی با آرامش زندگی جولیا، طولانی‌اند، درحالی‌که در داستان سارا، جمله‌ها به مراتب کوتاه‌ترند و برای نشان‌دادن زمان فشرده زندگی سارا، ریتمی شتابزده به خود می‌گیرند. نویسنده، قهرمانان داستان را در مقابل انتخاب‌های دشوار قرار می‌دهد و آنها را غرقه در شک‌های غیرقابل تحمل می‌کند. خواننده، جز همدردی با سرنوشت قهرمانانی که در لبه تیغ قرار گرفته‌اند، راهی ندارد، و اینکه بدون رهاکردن کتاب، منتظر نتیجه باشد.به بیانی دیگر، این رمان، قصیده‌ای برای قدرت است که می‌توان در آن شاهد این بود که زنی با سرنوشتی ناعادلانه مواجه می‌شود؛ چیزی که ما را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. سه قهرمان داستان تصمیم می‌گیرند که مبارزه کنند و سرنوشت خویش را در دست بگیرند، حتی اگر این مبارزه به قیمت از دست‌دادن چیزهایی باشد که به آن وابسته‌اند. لتیسیا کلومبانی که از کودکی عهده‌دار نقش های مهم زنانه، به‌ویژه در سینما بوده، این سه سرنوشت را در زمان‌های به‌خصوصی درهم‌می‌آمیزد. آنطور که خودش می‌گوید: «کارهایم را تقدیم به کسانی می‌کنم که عاشقند، کسانی که مولدند، امیدوارند، کسانی که هزاران‌بار سقوط می‌کنند، اما برمی‌خیزند، کسانی که کمرشان خم می‌شود اما تسلیم نمی‌شوند.»

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

نگاه تاریخی به جوامع اسلامی و تجربه زیسته آنها نشان می‌دهد که آنچه رخ داد با این احکام متفاوت بود. اهل جزیه، در عمل، توانستند پرستشگاه‌های خود را بسازند و به احکام سختگیرانه در لباس توجه چندانی نکنند. همچنین، آنان مناظره‌های بسیاری با متفکران مسلمان داشتند و کتاب‌هایی درباره حقانیت و محاسن آیین خود نوشتند که گرچه تبلیغ رسمی دین نبود، از محدودیت‌های تعیین‌شده فقها فراتر می‌رفت ...
داستان خانواده شش‌نفره اورخانی‌... اورهان، فرزند محبوب پدر است‌ چون در باورهای فردی و اخلاق بیشتر از همه‌ شبیه‌ اوست‌... او نمی‌تواند عاشق‌ شود و بچه‌ داشته‌ باشد. رابطه‌ مادر با او زیاد خوب نیست‌ و از لطف‌ و محبت‌ مادر بهره‌ای ندارد. بخش‌ عمده عشق‌ مادر، از کودکی‌ وقف‌ آیدین‌ می‌شده، باقی‌مانده آن هم‌ به‌ آیدا (تنها دختر) و یوسف‌ (بزرگ‌‌ترین‌ برادر) می‌رسیده است‌. اورهان به‌ ظاهرِ آیدین‌ و اینکه‌ دخترها از او خوش‌شان می‌آید هم‌ غبطه‌ می‌خورد، بنابراین‌ سعی‌ می‌کند از قدرت پدر استفاده کند تا ند ...
پس از ۲۰ سال به موطن­‌شان بر می­‌گردند... خود را از همه چیز بیگانه احساس می‌­کنند. گذشت روزگار در بستر مهاجرت دیار آشنا را هم برای آنها بیگانه ساخته است. ایرنا که که با دل آکنده از غم و غصه برگشته، از دوستانش انتظار دارد که از درد و رنج مهاجرت از او بپرسند، تا او ناگفته‌­هایش را بگوید که در عالم مهاجرت از فرط تنهایی نتوانسته است به کسی بگوید. اما دوستانش دلزده از یک چنین پرسش­‌هایی هستند ...
ما نباید از سوژه مدرن یک اسطوره بسازیم. سوژه مدرن یک آدم معمولی است، مثل همه ما. نه فیلسوف است، نه فرشته، و نه حتی بی‌خرده شیشه و «نایس». دقیقه‌به‌دقیقه می‌شود مچش را گرفت که تو به‌عنوان سوژه با خودت همگن نیستی تا چه رسد به اینکه یکی باشی. مسیرش را هم با آزمون‌وخطا پیدا می‌کند. دانش و جهل دارد، بلدی و نابلدی دارد... سوژه مدرن دنبال «درخورترسازی جهان» است، و نه «درخورسازی» یک‌بار و برای همیشه ...
همه انسان‌ها عناصری از روباه و خارپشت در خود دارند و همین تمثالی از شکافِ انسانیت است. «ما موجودات دوپاره‌ای هستیم و یا باید ناکامل بودن دانشمان را بپذیریم، یا به یقین و حقیقت بچسبیم. از میان ما، تنها بااراده‌ترین‌ها به آنچه روباه می‌داند راضی نخواهند بود و یقینِ خارپشت را رها نخواهند کرد‌»... عظمت خارپشت در این است که محدودیت‌ها را نمی‌پذیرد و به واقعیت تن نمی‌دهد ...