پنجاه سال با دختران مدرسه مارسیا بلین | آرمان امروز


موریل اسپارک [Muriel Spark] با نخستین رمانش «تسلی‌دهندگان» به یک نویسنده جهانی تبدیل شد. رمان در سال 1957 منتشر شد و مورد تحسین دو نویسنده بزرگ آن زمان یعنی گراهام گرین و اِولین وو قرار گرفت و در سال 2009 برای بازنشر نسخه جدید به‌مناسبت پنجاه‌سالگی آن الی اسمیت نویسنده برجسته اسکاتلندی و برنده جایزه زنان، مقدمه‌ای بر آن نوشت و آن را یک «شاهکار» نامید. اسپارک پس از این رمان، آثار درخشان دیگری هم نوشت که مهم‌ترینش رمان «بهار زندگی دوشیزه جین برودی» [The Prime of Miss Jean Brodie] است.

موریل اسپارک [Muriel Spark] میوریل بهار زندگی دوشیزه جین برودی» [The Prime of Miss Jean Brodie]

«بهار زندگی دوشیزه جین برودی» ابتدا در مجله نیویورکر منتشر شد و سپس در 1961 به صورت کتاب. موفقیت این رمان از زمان انتشار تا به امروز ادامه دارد. کتاب در ۱۹۹۸ از سوی کتابخانه مدرن آمریکا رتبه هفتادوششم در فهرست صد کتاب برتر انگلیسی‌زبان قرن بیستم را به خود اختصاص داد، در سال ۲۰۰۵ از سوی مجله تایم به‌عنوان یکی از صد رمان برتر انگلیسی‌زبان قرن بیستم انتخاب شد و در سال 2019 سرویس جهانی بی‌بی‌سی آن را پنجاه‌وهشتمین کتاب «الهام‌بخش جهان» از فهرست صدتایی «کتاب‌هایی که جهان را شکل داده‌اند»، برگزید. از زمان انتشار «بهار زندگی دوشیزه جین برودی» تا امروز، این رمان کوتاه بارها به مدیاهای مختلف راه یافته است. نسخه سینمایی آن در 1969 ساخته شد که به جایزه کن راه یافت و مگی اسمیت در نقش جین برودی جایزه بهترین زن اسکار شد. در سال 1978 نیز تلویزیون اسکاتلند یک سریال هفت قسمتی از روی آن ساخت.

رمان سرگذشت تراژیک و پوچ شش شاگرد مدرسه‌ای در ایدنبورو تحت سرپرستی دوشیزه جین برودی را روایت می‌کند. رمان با طنزی قابل توجه پیش می‌رود و همین خوانش رمان را راحت و البته دلچسب کرده است. اسپارک، با رگه‌هایی از شاعرانگی، داستانش را روایت می‌کند، و در جاهایی پیش از اینکه وارد زندگی کاراکترها بشویم، سرنوشت تراژیک آنها را که مرگ است از همان ابتدا به ما می‌گوید. ما داستان زندگی کسی را می‌خوانیم که می‌دانیم مُرده. و این خوانش رمان را زیباتر می‌کند. دخترهای جین برودی عبارت‌اند از: رز استنلی، سندی استرینجر، مری مک‌گرگور، یونیس گاردینر، مونیکا داگلاس، و دوشیزه جین برودی.

به‌جز دخترها که کاراکترهای اصلی رمان هستند، دخترها و پسرهای دیگری هم در رمان هستند که هر کدام به فراخور نقشی را ایفا می‌کنند. اما بیش از همه، نقش اصلی رمان بر عهده جین برودی است که دراصل برگرفته از کریستیانا کی معلم موریل اسپارک در مدرسه دخترانه جیمز گلیسپی بوده است؛ معلمی که به تعبیر اسپارک، از یک سو عاشق شعر و نقاشی‌های رنسانس بود و از سوی دیگر عاشق موسیلینیِ دیکتاتور فاشیست ایتالیایی؛ همین تضاد موجب خلق شخصیت به‌یادماندنی جین برودی شده است؛ شخصیتی که از 1961 وارد ادبیات شد و به یکی از مهم‌ترین و فراموش‌نشدنی‌ترین کاراکترهای ادبیات جهان تبدیل شد؛ معلمی مستبد و دیوانه که موریل اسپارک در هر بخش داستان، ویژگی‌های او را برای خواننده روایت می‌کند.

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

پس از ۲۰ سال به موطن­‌شان بر می­‌گردند... خود را از همه چیز بیگانه احساس می‌­کنند. گذشت روزگار در بستر مهاجرت دیار آشنا را هم برای آنها بیگانه ساخته است. ایرنا که که با دل آکنده از غم و غصه برگشته، از دوستانش انتظار دارد که از درد و رنج مهاجرت از او بپرسند، تا او ناگفته‌­هایش را بگوید که در عالم مهاجرت از فرط تنهایی نتوانسته است به کسی بگوید. اما دوستانش دلزده از یک چنین پرسش­‌هایی هستند ...
ما نباید از سوژه مدرن یک اسطوره بسازیم. سوژه مدرن یک آدم معمولی است، مثل همه ما. نه فیلسوف است، نه فرشته، و نه حتی بی‌خرده شیشه و «نایس». دقیقه‌به‌دقیقه می‌شود مچش را گرفت که تو به‌عنوان سوژه با خودت همگن نیستی تا چه رسد به اینکه یکی باشی. مسیرش را هم با آزمون‌وخطا پیدا می‌کند. دانش و جهل دارد، بلدی و نابلدی دارد... سوژه مدرن دنبال «درخورترسازی جهان» است، و نه «درخورسازی» یک‌بار و برای همیشه ...
همه انسان‌ها عناصری از روباه و خارپشت در خود دارند و همین تمثالی از شکافِ انسانیت است. «ما موجودات دوپاره‌ای هستیم و یا باید ناکامل بودن دانشمان را بپذیریم، یا به یقین و حقیقت بچسبیم. از میان ما، تنها بااراده‌ترین‌ها به آنچه روباه می‌داند راضی نخواهند بود و یقینِ خارپشت را رها نخواهند کرد‌»... عظمت خارپشت در این است که محدودیت‌ها را نمی‌پذیرد و به واقعیت تن نمی‌دهد ...
در کشورهای دموکراتیک دولت‌ها به‌طور معمول از آموزش به عنوان عاملی ثبات‌بخش حمایت می‌کنند، در صورتی که رژیم‌های خودکامه آموزش را همچون تهدیدی برای پایه‌های حکومت خود می‌دانند... نظام‌های اقتدارگرای موجود از اصول دموکراسی برای حفظ موجودیت خود استفاده می‌کنند... آنها نه دموکراسی را برقرار می‌کنند و نه به‌طور منظم به سرکوب آشکار متوسل می‌شوند، بلکه با برگزاری انتخابات دوره‌ای، سعی می‌کنند حداقل ظواهر مشروعیت دموکراتیک را به دست آورند ...
نخستین، بلندترین و بهترین رمان پلیسی مدرن انگلیسی... سنگِ ماه، در واقع، الماسی زردرنگ و نصب‌شده بر پیشانی یک صنمِ هندی با نام الاهه ماه است... حین لشکرکشی ارتش بریتانیا به شهر سرینگاپاتام هند و غارت خزانه حاکم شهر به وسیله هفت ژنرال انگلیسی به سرقت رفته و پس از انتقال به انگلستان، قرار است بر اساس وصیت‌نامه‌ای مکتوب، به دخترِ یکی از اعیان شهر برسد ...