پنجاه سال با دختران مدرسه مارسیا بلین | آرمان امروز


موریل اسپارک [Muriel Spark] با نخستین رمانش «تسلی‌دهندگان» به یک نویسنده جهانی تبدیل شد. رمان در سال 1957 منتشر شد و مورد تحسین دو نویسنده بزرگ آن زمان یعنی گراهام گرین و اِولین وو قرار گرفت و در سال 2009 برای بازنشر نسخه جدید به‌مناسبت پنجاه‌سالگی آن الی اسمیت نویسنده برجسته اسکاتلندی و برنده جایزه زنان، مقدمه‌ای بر آن نوشت و آن را یک «شاهکار» نامید. اسپارک پس از این رمان، آثار درخشان دیگری هم نوشت که مهم‌ترینش رمان «بهار زندگی دوشیزه جین برودی» [The Prime of Miss Jean Brodie] است.

موریل اسپارک [Muriel Spark] میوریل بهار زندگی دوشیزه جین برودی» [The Prime of Miss Jean Brodie]

«بهار زندگی دوشیزه جین برودی» ابتدا در مجله نیویورکر منتشر شد و سپس در 1961 به صورت کتاب. موفقیت این رمان از زمان انتشار تا به امروز ادامه دارد. کتاب در ۱۹۹۸ از سوی کتابخانه مدرن آمریکا رتبه هفتادوششم در فهرست صد کتاب برتر انگلیسی‌زبان قرن بیستم را به خود اختصاص داد، در سال ۲۰۰۵ از سوی مجله تایم به‌عنوان یکی از صد رمان برتر انگلیسی‌زبان قرن بیستم انتخاب شد و در سال 2019 سرویس جهانی بی‌بی‌سی آن را پنجاه‌وهشتمین کتاب «الهام‌بخش جهان» از فهرست صدتایی «کتاب‌هایی که جهان را شکل داده‌اند»، برگزید. از زمان انتشار «بهار زندگی دوشیزه جین برودی» تا امروز، این رمان کوتاه بارها به مدیاهای مختلف راه یافته است. نسخه سینمایی آن در 1969 ساخته شد که به جایزه کن راه یافت و مگی اسمیت در نقش جین برودی جایزه بهترین زن اسکار شد. در سال 1978 نیز تلویزیون اسکاتلند یک سریال هفت قسمتی از روی آن ساخت.

رمان سرگذشت تراژیک و پوچ شش شاگرد مدرسه‌ای در ایدنبورو تحت سرپرستی دوشیزه جین برودی را روایت می‌کند. رمان با طنزی قابل توجه پیش می‌رود و همین خوانش رمان را راحت و البته دلچسب کرده است. اسپارک، با رگه‌هایی از شاعرانگی، داستانش را روایت می‌کند، و در جاهایی پیش از اینکه وارد زندگی کاراکترها بشویم، سرنوشت تراژیک آنها را که مرگ است از همان ابتدا به ما می‌گوید. ما داستان زندگی کسی را می‌خوانیم که می‌دانیم مُرده. و این خوانش رمان را زیباتر می‌کند. دخترهای جین برودی عبارت‌اند از: رز استنلی، سندی استرینجر، مری مک‌گرگور، یونیس گاردینر، مونیکا داگلاس، و دوشیزه جین برودی.

به‌جز دخترها که کاراکترهای اصلی رمان هستند، دخترها و پسرهای دیگری هم در رمان هستند که هر کدام به فراخور نقشی را ایفا می‌کنند. اما بیش از همه، نقش اصلی رمان بر عهده جین برودی است که دراصل برگرفته از کریستیانا کی معلم موریل اسپارک در مدرسه دخترانه جیمز گلیسپی بوده است؛ معلمی که به تعبیر اسپارک، از یک سو عاشق شعر و نقاشی‌های رنسانس بود و از سوی دیگر عاشق موسیلینیِ دیکتاتور فاشیست ایتالیایی؛ همین تضاد موجب خلق شخصیت به‌یادماندنی جین برودی شده است؛ شخصیتی که از 1961 وارد ادبیات شد و به یکی از مهم‌ترین و فراموش‌نشدنی‌ترین کاراکترهای ادبیات جهان تبدیل شد؛ معلمی مستبد و دیوانه که موریل اسپارک در هر بخش داستان، ویژگی‌های او را برای خواننده روایت می‌کند.

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

ما خانواده‌ای یهودی در رده بالای طبقه متوسط عراق بودیم که بر اثر ترکیبی از فشارهای ناشی از ناسیونالیسم عربی و یهودی، فشار بیگانه‌ستیزی عراقی‌ها و تحریکات دولت تازه ‌تأسیس‌شده‌ی اسرائیل جاکن و آواره شدیم... حیاتِ جاافتاده و عمدتاً رضایت‌بخش یهودیان در کنار مسلمانان عراق؛ دربه‌دری پراضطراب و دردآلود؛ مشکلات سازگار‌ شدن با حیاتی تازه در ارض موعود؛ و سه سال عمدتاً ناشاد در لندن: تبعید دوم ...
رومر در میان موج نویی‌ها فیلمساز خاصی‌ست. او سبک شخصی خود را در قالب فیلم‌های ارزان قیمت، صرفه‌جویانه و عمیق پیرامون روابط انسانی طی بیش از نیم قرن ادامه داده است... رومر حتی وقتی بازیگرانی کاملاً حرفه‌ای انتخاب می‌کند، جنس بازیگری را معمولاً از شیوه‌ی رفتار مردم معمولی می‌گیرد که در دوره‌ای هدف روسلینی هم بود و وضعیتی معمولی و ظاهراً کم‌حادثه، اما با گفت‌وگوهایی سرشار از بارِ معنایی می‌سازد... رومر در جست‌وجوی نوعی «زندگی‌سازی» است ...
درباریان مخالف، هر یک به بهانه‌ای کشته و نابود می‌شوند؛ ازجمله هستینگز که به او اتهام رابطه پنهانی با همسر پادشاه و نیز نیت قتل ریچارد و باکینگهم را می‌زنند. با این اتهام دو پسر ملکه را که قائم‌مقام جانشینی پادشاه هستند، متهم به حرامزاده بودن می‌کنند... ریچارد گلاستر که در نمایشی در قامت انسانی متدین و خداترس در کلیسا به همراه کشیشان به دعا و مناجات مشغول است، در ابتدا به‌ظاهر از پذیرفتن سلطنت سرباز می‌زند، اما با اصرار فراوان باکینگهم، بالاخره قبول می‌کند ...
مردم ایران را به سه دسته‌ی شیخی، متشرعه و کریم‌خانی تقسیم می‌کند و پس از آن تا انتهای کتاب مردم ایران را به دو دسته‌ی «ترک» و «فارس» تقسیم می‌کند؛ تقسیم مردمان ایرانی در میانه‌های کتاب حتی به مورد «شمالی‌ها» و «جنوبی‌ها» می‌رسد... اصرار بیش‌از اندازه‌ی نویسنده به مطالبات قومیت‌ها همچون آموزش به زبان مادری گاهی اوقات خسته‌کننده و ملال‌آور می‌شود و به نظر چنین می‌آید که خواسته‌ی شخصی خود اوست ...
بی‌فایده است!/ باد قرن‌هاست/ در کوچه‌ها/ خیابان‌ها/ می‌چرخد/ زوزه می‌کشد/ و رمه‌های شادی را می‌درد./ می‌چرخم بر این خاک/ و هرچه خون ماسیده بر تاریخ را/ با اشک‌هایم می‌شویم/ پاک نمی‌شود... مانی، وزن و قافیه تنها اصولی بودند که شعر به وسیلهء آنها تعریف می‌شد؛ اما امروزه، توجه به فرم ذهنی، قدرت تخیل، توجه به موسیقی درونی کلمات و عمق نگاه شاعر به جهان و پدیده‌های آن، ورای نظام موسیقایی، لازمه‌های شعری فاخرند ...