ایرنا- «ثریا قزل ایاغ» استاد پیشکسوت ادبیات کودک در سن ۷۶ سالگی درگذشت.

زندگینامه ثریا قزل ایاغ (بهروزی) از زبان خودش: «زاده جنگ دوم جهانی‌ام! در ۵ دیماه ۱۳۲۲ (۲۴ دسامبر ۱۹۴۳) در محله دولت تهران، در مملکتی اشغال شده توسط ارتش‌های روس و انگلیس و آمریکا و دچار قحطی و گرسنگی و فقر و بیماری، پا به این جهان گذاشتم.
عجب خیر مقدمی دنیا به من گفت! شاید یک بدشانسی بزرگ بود ولی به دنیا آمدن در خانواده‌ای متوسط و در تنگنا، ولی با سواد و با فرهنگ که تو را بخواهند و برایت از جان و دل مایه بگذارند، قطعاً خوش شانسی بزرگی است. همین که از آن مهلکه جان سالم به در بردم، مرا به کودکستان و مدرسه فرستادند و در میان کتاب و مجله و موسیقی و شعر و ادبیات، بزرگ شدم و از همه بالاتر، مورد محبت بودم.
خود را مدیون افسر توپخانه، «حسین قزل ایاغ» و فرح بانو «آذرین کِردار» می دانم. پدر که بر خلاف شغلش، عاشق ادبیات بخصوص شعر و عکاسی و نَجاری بود و مادر که عاشق موسیقی بود و با مهارت تار می‌نواخت و نغمه سازش جان مرا جلا می‌داد.
این توشه راه من شد برای حرکت در زمانه‌ای که هر روزش توام با حوادث گوناگون بود...
شانس دیگر من همسری محمد بهروزی بود، مردی که نه تنها به من فرصت پیشرفت داد، بلکه در همه راه‌هایی که در آن قدم گذاشتم، مشوقم بود. همین بس که من تمام تحصیلات دانشگاهیم را در کنار او شروع کردم و به انجام رساندم. او بیش از من، از اینکه فرصت تکمیل تحصیلاتم تا مقطع دکتری از من گرفته شد، رنج می‌برد. مردی شاعر مَسلک، عاشق ادبیات و کتاب و به قول خودش آلوده به بازی‌های سیاسی که بابت آن تاوان سنگینی را پرداخت. پنج سالی است که دیگر او را کنار خود ندارم و درد بزرگیست. اما یکتا دخترم که به او می‌بالم و تلاش کرده‌ام، آنچه خود به عنوان کودک از آن بهره بردم، از او دریغ ندارم، بخت بلند من در این سال‌هاست.
و وارد شدنم به عرصه ادبیات کودکان، شاید ناخودآگاه سهیم کردن کودکان در لذتی باشد که خود در کودکی از آن بهره برده‌ام، شادی خواندن...»

ثریا قزل ایاغ

برخی آثار تالیفی:

ادبیات کودکان: تولد تا سه سالگی (خواندن و کتاب ...). تهران، درخت بلورین، ۱۳۸۵
ادبیات کودکان و نوجوانان و ترویج خواندن. تهران، سمت,،۱۳۸۳
پرنیان و آب: با لالایی‌ها تا سرزمین خواب، مادرانه‌هایی از ثریا قزل ایاغ. تهران، چشمه، ۱۳۸۶ (از این کتاب یک لوح فشرده موسیقی نیز در سال ۱۳۹۴ منتشر شد)
خواندن با کودک از تولد تا سه سالگی، تهران، موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان، ۱۳۸۹
راهنمای بازی‌های ایران. با همکاری شهلا افتخاری. تهران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی و کمیسیون یونسکو در ایران، ۱۳۷۹
لالایی‌ها و ترانه‌های نوازشی از تولد تا سه سالگی. تهران، موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان، ۱۳۸۹

برخی آثار ترجمه:

شناخت ادبیات کودکان: گونه‌ها و کاربردها از منظر چشم کودک. اثر دانا نورتون و ساندار نورتون. ترجمه ثریا قزل ایاغ، رضی هیرمندی [و دیگران]. تهران، قلمرو، ۱۳۸۲
قصه گویی و نمایش خلاق. دیویی دبلیو چیمبرز. تهران، مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۶۶
نقش کتاب‌های کودکان در همسان سازی کودکان معلول. توردیس اورجایستر. تهران، شورای کتاب کودکف ۱۳۶۱
نوادرالمشاغل. چستون. ترجمه ثریا قزل ایاغ, هرمز ریاحی [و دیگران]. تهران، فکر روز، ۱۳۷۷
نوشتن برای کودکان: کتاب دستی نویسنده. مارگرت کلارک. تهران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی، ۱۳۸۶

آثار قزل ایاغ در حوزه کتاب - ادبیات نوجوانان (ترجمه):
آتش یخ زده: قصه ای از پایداری. جیمز هوستون. تهران، توس، جوانه توس، ۱۳۷۳
موج بزرگ: زندگی از مرگ قوی تر است. پرل س. باک. تهران، انتشارات فاطمی، ۱۳۶۳
فریاد مرا بشنو. میلررد د تایلور. تهران: امیرکبیر، شکوفه، ۱۳۶۵

................ هر روز با کتاب ...............

ما خانواده‌ای یهودی در رده بالای طبقه متوسط عراق بودیم که بر اثر ترکیبی از فشارهای ناشی از ناسیونالیسم عربی و یهودی، فشار بیگانه‌ستیزی عراقی‌ها و تحریکات دولت تازه ‌تأسیس‌شده‌ی اسرائیل جاکن و آواره شدیم... حیاتِ جاافتاده و عمدتاً رضایت‌بخش یهودیان در کنار مسلمانان عراق؛ دربه‌دری پراضطراب و دردآلود؛ مشکلات سازگار‌ شدن با حیاتی تازه در ارض موعود؛ و سه سال عمدتاً ناشاد در لندن: تبعید دوم ...
رومر در میان موج نویی‌ها فیلمساز خاصی‌ست. او سبک شخصی خود را در قالب فیلم‌های ارزان قیمت، صرفه‌جویانه و عمیق پیرامون روابط انسانی طی بیش از نیم قرن ادامه داده است... رومر حتی وقتی بازیگرانی کاملاً حرفه‌ای انتخاب می‌کند، جنس بازیگری را معمولاً از شیوه‌ی رفتار مردم معمولی می‌گیرد که در دوره‌ای هدف روسلینی هم بود و وضعیتی معمولی و ظاهراً کم‌حادثه، اما با گفت‌وگوهایی سرشار از بارِ معنایی می‌سازد... رومر در جست‌وجوی نوعی «زندگی‌سازی» است ...
درباریان مخالف، هر یک به بهانه‌ای کشته و نابود می‌شوند؛ ازجمله هستینگز که به او اتهام رابطه پنهانی با همسر پادشاه و نیز نیت قتل ریچارد و باکینگهم را می‌زنند. با این اتهام دو پسر ملکه را که قائم‌مقام جانشینی پادشاه هستند، متهم به حرامزاده بودن می‌کنند... ریچارد گلاستر که در نمایشی در قامت انسانی متدین و خداترس در کلیسا به همراه کشیشان به دعا و مناجات مشغول است، در ابتدا به‌ظاهر از پذیرفتن سلطنت سرباز می‌زند، اما با اصرار فراوان باکینگهم، بالاخره قبول می‌کند ...
مردم ایران را به سه دسته‌ی شیخی، متشرعه و کریم‌خانی تقسیم می‌کند و پس از آن تا انتهای کتاب مردم ایران را به دو دسته‌ی «ترک» و «فارس» تقسیم می‌کند؛ تقسیم مردمان ایرانی در میانه‌های کتاب حتی به مورد «شمالی‌ها» و «جنوبی‌ها» می‌رسد... اصرار بیش‌از اندازه‌ی نویسنده به مطالبات قومیت‌ها همچون آموزش به زبان مادری گاهی اوقات خسته‌کننده و ملال‌آور می‌شود و به نظر چنین می‌آید که خواسته‌ی شخصی خود اوست ...
بی‌فایده است!/ باد قرن‌هاست/ در کوچه‌ها/ خیابان‌ها/ می‌چرخد/ زوزه می‌کشد/ و رمه‌های شادی را می‌درد./ می‌چرخم بر این خاک/ و هرچه خون ماسیده بر تاریخ را/ با اشک‌هایم می‌شویم/ پاک نمی‌شود... مانی، وزن و قافیه تنها اصولی بودند که شعر به وسیلهء آنها تعریف می‌شد؛ اما امروزه، توجه به فرم ذهنی، قدرت تخیل، توجه به موسیقی درونی کلمات و عمق نگاه شاعر به جهان و پدیده‌های آن، ورای نظام موسیقایی، لازمه‌های شعری فاخرند ...