فتح‌الله مجتبایی که امروز نودودومین سالروز تولدش را پشت سر می‌گذارد، همچنان با همان پشتکار و با همان ذکاوت مشغول انجام کار و پژوهش است،‌ با او درباره حال وهوای این روزهایش صحبت کرده‌ایم.

فتح‌الله مجتبایی در گفت‌وگو ایبنا، از نگارش کتاب جدید خود خبر داد و گفت: در حال حاضر مشغول کار و تحقیق درباره روابط ایران و هند و تاثیر ملامتیه شیوایی هند بر ملامتیه خراسان هستم. البته حدود سه سال است که کار روی این موضوع را شروع کرده‌ام و تا الان مقدار زیادی کار را پیش برده‌ام.
 
او ادامه داد: نتیجه این تحقیق قرار است در سه قسمت ارائه شود. قسمت اول آن آماده شده و آن را به‌صورت سخنرانی در فرهنگستان زبان و ادب فارسی ایراد کرده‌ام. قسمت دوم آن را دارم می‌نویسم و قسمت سوم آن هم یک منطق‌الطیر تبتی بودایی است، که جزو همین کار است و ترجمه آن را تمام کرد‌ه‌ام.
  
مجتبایی درباره منابع مورد استفاده خود در تحقیق تاثیر ملامتیه شیوایی هند بر ملامتیه خراسان، اظهار کرد: منابع فارسی که در این زمینه خیلی کم است یا اصلا چیزی ندارد، بنابراین منابعم در این تحقیق بیشتر منابع سانسکریت، پالی، انگلیسی و فرانسه است.
 
عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی و بنیاد دائره‌المعارف بزرگ اسلامی، درباره نحوه حضور خود در این دو نهاد عنوان کرد: هفته‌ای یک روز به مرکز دایره‌المعارف می‌روم و آنجا هستم تا اگر کسی مشکلی یا سوالی دارد، یا منبع یا ماخذی بخواهد، کمک می‌کنم. عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی هم هستم و ماهی یک بار هم در آنجا جلسه‌ای داریم، که شرکت می‌کنم.
 
مجتبایی که اصالت او به فراهان اراک برمی‌گردد، در ادامه درباره چگونگی شکل‌گیری «جایزه فتح‌الله مجتبایی» گفت: مادر من پولی برای کمک به دانشجویانی که از فراهان و اراک و آن طرف‌ها به تهران می‌آیند و خانه و جایی برای ماندن ندارند، گذاشته بود. بعد از فوت مادرم این پول همین‌طور بدون استفاده مانده بود و نمی‌دانستیم با آن چه‌کار کنیم. با شهر کتاب صحبت کردیم و بنا شد بهره این پول را به عنوان یک جایزه به بهترین رساله‌های دکتری ادبیات و ادیان اختصاص دهیم؛ که نخستین دوره آن سال 90 برگزار شد، تا الان هشت دوره را پشت سر گذاشته و امسال نهمین دوره آن در حال برگزاری است.
 
وی درباره اینکه جایزه فتح‌الله مجتبایی چقدر تاثیر داشته، عنوان کرد: به نظر من این جایزه تاثیر زیادی داشته، چون سال اولی که ما این جایزه را برگزار کردیم، 4 تا رساله بیشتر نبود، اما برای دوره امسال، 40 رساله داشتیم. این افزایش رساله‌ها نشان می‌دهد که از این جایزه استقبال شده است.  
 
مجتبایی درادامه درباره کیفیت آثار رساله‌های ارسالی به این جایزه گفت: هم دانشجویان دکتری، هم استادان راهنماهای آن‌ها زحمت می‌کشند و چیز با کیفیتی تحویل می‌دهند، یعنی امیدوارکننده است. البته ما هم رساله‌های برگزیده‌ هر دوره را منتشر می‌کنیم که تشویقی برای دوستان باشد. انتشارات هرمس متعهد است که این آثار را منتشر کند و تا به حال حدود 4 اثر از آن‌ها منتشر شده است.
 
وی در ادامه همه جوایز ادبی را کار مثبی خواند و گفت: همه این جایزه‌های ادبی نتایج مثبتی دارد و تشویق می‌کند که افراد سعی کنند کار بهتر و با کیفیت‌تری ارائه دهند.

فتح‌الله مجتبایی، متولد 18 آذرماه ۱۳۰۶ در تهران، نویسنده، مترجم و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی و عضو شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی است. از فتح‌الله مجتبایی تاکنون بیش از ۲۰۰ عنوان کتاب، مقاله و شعر و نقد کتاب به صورت تألیف، ترجمه و تصحیح به زبان‌های فارسی و انگلیسی در ایران و خارج از ایران منتشر شده‌ است.

از آثار او می‌توان به ترجمه و مقدمه «چیترا و گزیده اشعار» از رابیندرانات تاگور، ترجمه با مقدمه در شرح احوال و سبک شعر «گزیده اشعار رابرت فراست» و ... اشاره کرد.

................ هر روز با کتاب ...............

مشاوران رسانه‌ای با شعار «محصول ما شک است» می‌کوشند ابهام بسازند تا واقعیت‌هایی چون تغییرات اقلیمی یا زیان دخانیات را زیر سؤال ببرند. ویلیامسن در اینجا فلسفه را درگیر با اخلاق و سیاست می‌بیند: «شک، اگر از تعهد به حقیقت جدا شود، نه ابزار آزادی بلکه وسیله گمراهی است»...تفاوت فلسفه با گفت‌وگوی عادی در این است که فیلسوف، همان پرسش‌ها را با نظام‌مندی، دقت و منطق پی می‌گیرد ...
عوامل روان‌شناختی مانند اطمینان بیش‌ازحد، ترس از شکست، حس عدالت‌طلبی، توهم پولی و تاثیر داستان‌ها، نقشی کلیدی در شکل‌گیری تحولات اقتصادی ایفا می‌کنند. این عوامل، که اغلب در مدل‌های سنتی اقتصاد نادیده گرفته می‌شوند، می‌توانند توضیح دهند که چرا اقتصادها دچار رونق‌های غیرمنتظره یا رکودهای عمیق می‌شوند ...
جامعیت علمی همایی در بخش‌های مختلف مشخص است؛ حتی در شرح داستان‌های مثنوی، او معانی لغات را باز می‌کند و به اصطلاحات فلسفی و عرفانی می‌پردازد... نخستین ضعف کتاب، شیفتگی بیش از اندازه همایی به مولانا است که گاه به گزاره‌های غیر قابل اثبات انجامیده است... بر اساس تقسیم‌بندی سه‌گانه «خام، پخته و سوخته» زندگی او را در سه دوره بررسی می‌کند ...
مهم نیست تا چه حد دور و برِ کسی شلوغ است و با آدم‌ها –و در بعضی موارد حیوان‌ها- در تماس است، بلکه مهم احساسی است که آن شخص از روابطش با دیگران تجربه می‌کند... طرفِ شما قبل از اینکه با هم آشنا شوید زندگی خودش را داشته، که نمی‌شود انتظار داشت در زندگی‌اش با شما چنان مستحیل شود که هیچ رد و اثر و خاطره‌ای از آن گذشته باقی نماند ...
از فروپاشی خانواده‌ای می‌گوید که مجبور شد او را در مکزیک بگذارد... عبور از مرز یک کشور تازه، تنها آغاز داستان است... حتی هنگام بازگشت به زادگاهش نیز دیگر نمی‌تواند حس تعلق کامل داشته باشد... شاید اگر زادگاهشان کشوری دموکرات و آزاد بود که در آن می‌شد بدون سانسور نوشت، نویسنده مهاجر و آواره‌ای هم نبود ...