وقایع‌نگاری یک خبرنگار از بحران جنگ در اوکراین | تسنیم‌


گزارش‌های خبرنگاران آزاد از مناطق بحرانی جهان، یکی از هیجان‎انگیزترین گزارش‌های خبری و تحلیلی در عالم رسانه است که مخاطبان بی‌شماری در ایران و جهان دارد و گاه برخی از این خبرنگاران مجموعه گزارش‌های خود از یک منطقه بحران‌زده را در قالب کتاب هم منتشر می‌کنند که این آثار نیز معمولاً در ردیف آثار پرمخاطب در بازار کتاب قرار دارند.

خلاصه خبرنگار دو دلاری» به قلم حامد هادیان

یکی از تازه‌ترین کتاب‌ها در این زمینه، اثری با عنوان «خبرنگار دو دلاری» به قلم حامد هادیان است که روایت چهل روز سفر به اوکراین در اولین جنگ اروپایی قرن جدید محسوب می‌شود. حامد هادیان از خبرنگاران و مستندسازان فعال در سال‌های اخیر است که بیشتر گزارش‌هایش از مناطق بحرانی در ایران و جهان در رسانه‌ها بازتاب‌های گسترده‌ای داشته است.

از جمله، سلسله گزارش‌های این فعال رسانه‌ای از بخش‌های بحران‌زده کشورهای افغانستان و سوریه در قالب مستند تهیه و منتشر شده است. هادیان از خبرنگاران پیش‌رو در وقایع‌نگاری به هنگام وقوع بحران‌های منطقه‌ای و جهانی است و طبعاً سفر او به مناطق بحرانی کشور اوکراین در بحبوحه یکی از نبردهای مهم قرن جدید از این منظر قابل توجه و تأمل است.

کتاب خبرنگار دو دلاری از 52 یادداشت تشکیل شده که نویسنده سعی کرده تقدم زمانی در چینش این یادداشت به شکل خطی نباشد و او اولین یادداشت را به زمان حضور خود در شهر کی‌یف اختصاص داده که فضای جنگی بر آن حاکم است و راوی- خبرنگار کتاب حاضر در مرکز بحران است و گزارشی از محل اقامت خود ثبت و ضبط می‎کند.

«ترس چیز عجیبی است. هر قدر بگویی نمی‌ترسم یا ترس را می‌فهمم باز هم جایی هست که بفهمی در مقابلش تسلیمی. امروز غروب، پنجره اتاق هتل را کمی باز کرده بودم تا کمی هوا داخل بیاید. آفتاب در آسمان سرخ شده بود و آماده می‌شدم به شهر جنگ‌زده خارکف بروم که دو انفجار بزرگ کی‎یف را لرزاند. ترسیدم. ساختمان هتل آن قدر بلند بود که جزو اولین گزینه‌های حمله باشد. از پنجره هتل بیرون را نگاه کردم و در نقطه دوری دودی سفید دیدم. خیلی زود خر حمله موشکی روس‌ها به کی‌یف منتشر شد.»

با آن‌که یادداشت اول از دل یک منطقه بحرانی در قلب شهر کی‌یف است و این روند در یادداشت‌های بعدی هم به نوعی تکرار می‌شود اما نویسنده به مرور گریزی به گذشته و خاطرات پیش از سفر به اوکراین می‎زند و می‌کوشد برخی خاطرات ذهنی خود از گذشته را با شرایط حال منطقه بحرانی که به آن سفر کرده در هم آمیخته و تصویر تازه‌ای ارائه دهد که بیانگر لحظه حال است و گزارشی از یک منطقه بحرانی.

هادیان برای یادداشت‌های خود عناوین جداگانه و مرتبط با موضوع آن یادداشت هم انتخاب کرده که گاه یادآور بخشی از خاطرات او از ایام پیش از سفر به اوکراین است. در یادداشت دوم کتاب با عنوان «روس‌ها صبح حمله می‌کنند»، نویسنده در ابتدا گریزی به یادها و خاطرات مادربزرگ خود در شمال کشور می‌زند و یادی از او یکی از خاطراتش می‌کند که مادربزرگ سحرخیز بوده و در یکی از صبح‌ها با چشم‌های خود دیده که سربازان روس، با لباس‌های سبز لجنی، در خیابان رژه می‌روند.

این خاطره در ذهن راوی به روایتی در صبح روز 24 فوریه 2022 میلادی پیوند می‌خورد که ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، فرمان عملیات ویژه نظامی علیه اوکراین را صادر کرد و آن خاطره دوباره برای راوی زنده شد. هادیان در یادداشت‌های بعدی کتاب هم همزمان با وقایع‌نگاری از مناطق بحرانی، گاه گریزی به یادها و خاطرات خود در زمان‌های گذشته می‌زند و در لابه‌لای همین رفت و برگشت‌هاست که مخاطب با روحیه خاص او در وقایع‌نگاری بحران‌ها آشنا شده و همزمان روایتی ناب و دست اول از دل یک منطقه بحرانی را مطالعه می‌کند. توصیف راوی از مواجه‌ و عکس‌العمل او با موضوع جنگ در اوکراین که مواجه‌اش با بحران‌های دیگر را هم برای او یادآوری می‌کند، از بخش‌های خواندنی کتاب است.

«جنگ هنوز شروع نشده بود، ولی بوی تُرش آن از خبرها می‌آمد. شامه من در زمان بحران خوب کار می‌کند. روحِ خبرنگاریم دوباره بیدار شده بود. هر چند هنوز گرد وخاک سفر به افغانستان بعد از قدرت گرفتن طالبان روی تنم بود؛ حتی تدوین مستند افغانستان را هم تمام نکرده بودم. جنگ داشت شروع می‌شد. سال‌هاست که خبرنگاریِ بحران و جنگ را به عنوان شغل انتخاب کرده‌ام و با توجه به تجربه‌های قبلی، می‎دانم این گونه مواقع خیلی زود دیر می‌شود...» هادیان بخش‌هایی از کتاب را به موانع و مشکلات خبرنگاران بحران در هنگام سفر به مناطق بحرانی اختصاص داده و در ادامه از شگردها و راهکارهای خود برای غلبه بر چنین موانع می‌گوید. یادداشت‌های نویسنده از مناطق بحرانی اوکراین با توصیف‌های دقیق همراه با عکس‌های اختصاصی است که به مستند بودن اثر کمک زیادی کرده است.

چاپ اول کتاب «خبرنگار دو دلاری» به قلم حامد هادیان در 328 صفحه(مصور) از سوی انتشارات سوره مهر چاپ و منتشر شده است.

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

ما خانواده‌ای یهودی در رده بالای طبقه متوسط عراق بودیم که بر اثر ترکیبی از فشارهای ناشی از ناسیونالیسم عربی و یهودی، فشار بیگانه‌ستیزی عراقی‌ها و تحریکات دولت تازه ‌تأسیس‌شده‌ی اسرائیل جاکن و آواره شدیم... حیاتِ جاافتاده و عمدتاً رضایت‌بخش یهودیان در کنار مسلمانان عراق؛ دربه‌دری پراضطراب و دردآلود؛ مشکلات سازگار‌ شدن با حیاتی تازه در ارض موعود؛ و سه سال عمدتاً ناشاد در لندن: تبعید دوم ...
رومر در میان موج نویی‌ها فیلمساز خاصی‌ست. او سبک شخصی خود را در قالب فیلم‌های ارزان قیمت، صرفه‌جویانه و عمیق پیرامون روابط انسانی طی بیش از نیم قرن ادامه داده است... رومر حتی وقتی بازیگرانی کاملاً حرفه‌ای انتخاب می‌کند، جنس بازیگری را معمولاً از شیوه‌ی رفتار مردم معمولی می‌گیرد که در دوره‌ای هدف روسلینی هم بود و وضعیتی معمولی و ظاهراً کم‌حادثه، اما با گفت‌وگوهایی سرشار از بارِ معنایی می‌سازد... رومر در جست‌وجوی نوعی «زندگی‌سازی» است ...
درباریان مخالف، هر یک به بهانه‌ای کشته و نابود می‌شوند؛ ازجمله هستینگز که به او اتهام رابطه پنهانی با همسر پادشاه و نیز نیت قتل ریچارد و باکینگهم را می‌زنند. با این اتهام دو پسر ملکه را که قائم‌مقام جانشینی پادشاه هستند، متهم به حرامزاده بودن می‌کنند... ریچارد گلاستر که در نمایشی در قامت انسانی متدین و خداترس در کلیسا به همراه کشیشان به دعا و مناجات مشغول است، در ابتدا به‌ظاهر از پذیرفتن سلطنت سرباز می‌زند، اما با اصرار فراوان باکینگهم، بالاخره قبول می‌کند ...
مردم ایران را به سه دسته‌ی شیخی، متشرعه و کریم‌خانی تقسیم می‌کند و پس از آن تا انتهای کتاب مردم ایران را به دو دسته‌ی «ترک» و «فارس» تقسیم می‌کند؛ تقسیم مردمان ایرانی در میانه‌های کتاب حتی به مورد «شمالی‌ها» و «جنوبی‌ها» می‌رسد... اصرار بیش‌از اندازه‌ی نویسنده به مطالبات قومیت‌ها همچون آموزش به زبان مادری گاهی اوقات خسته‌کننده و ملال‌آور می‌شود و به نظر چنین می‌آید که خواسته‌ی شخصی خود اوست ...
بی‌فایده است!/ باد قرن‌هاست/ در کوچه‌ها/ خیابان‌ها/ می‌چرخد/ زوزه می‌کشد/ و رمه‌های شادی را می‌درد./ می‌چرخم بر این خاک/ و هرچه خون ماسیده بر تاریخ را/ با اشک‌هایم می‌شویم/ پاک نمی‌شود... مانی، وزن و قافیه تنها اصولی بودند که شعر به وسیلهء آنها تعریف می‌شد؛ اما امروزه، توجه به فرم ذهنی، قدرت تخیل، توجه به موسیقی درونی کلمات و عمق نگاه شاعر به جهان و پدیده‌های آن، ورای نظام موسیقایی، لازمه‌های شعری فاخرند ...