کتاب‌ خاطرات، زندگینامه‌ یا آنچه در این سال‌ها به نام «ناداستان» معروف شده. «ناداستان» البته ترجمه‌ای است از Non-Fiction و به طبقه‌بندی رایج در بازار کتاب آمریکا و اروپا اشاره دارد که آثار غیرداستانی را در خود جای می‌دهد. در واقع به گروه کتاب‌های داستانی «Fiction» و به کتاب‌های غیرداستانی «Non-Fiction» گفته می‌شود. کتاب‌های خاطرات هم دقیقا زیرشاخه «Non-Fiction» یا «ناداستان» طبقه‌بندی می‌شود. تلاش کردیم معرفی کوتاهی داشته باشیم از ۱۰ کتاب خاطره‌ای که در دو سال اخیر ترجمه و منتشر شده‌اند:

1
زندگی و خاطرات متیو پری
نویسنده: متیو پری | مترجم: مرجان احمدی

دعایی که ستاره سریال «فرندز» (متیو پری در نقش «چندلر بینگ») به درگاه خداوند کرده بود این بود: «خدایا! هر کاری می‌خواهی با من بکن، فقط معروفم کن!» او در کتاب خاطراتش از شهرت و ثروتی می‌گوید که بازی در این سریال برایش به ارمغان آورد. حتی از گفتن اینکه هرکدام از بازیگران سریال، بابت بازی در هر قسمت، بیش از یک میلیون‌دلار درآمد داشتند طفره نمی‌رود. اما عمده تمرکز او در کتابش، ماجرایی است که خودش نام آن را «مسئله بزرگ وحشتناک» می‌گذارد، یعنی اعتیاد به الکل و مواد مخدر. پری بیش از ۶۵ بار اقدام به ترک اعتیاد کرد و مجبور شد بیش از ۹ میلیون دلار برای بازیابی سلامتش خرج کند.

2
مارادونا
نویسنده: گیم بالاگه | مترجم: عادل فردوسی‌پور

در این کتاب، خاطراتی وجود دارد که در هیچ کدام از مستندها ندیده‌اید. نمونه‌اش می‌شود لحظه ازدواج مارادونا. عروس منتظر ایستاده، مهمان‌ها همه جمع‌اند، قلب یک کشور برای اسطوره جوان آن روزهای آرژانتین می‌تپد اما از داماد خبری نیست. چرا؟ وسط رفتن به عروسی خودش، ناگهان فرمان می‌چرخاند و سراغ مردی می‌رود که سال‌ها پیش تحقیرش کرده و گفته: «از تو هیچی درنمی‌آد!» تمام مهمان‌های عروسی را منتظر نگه می‌دارد، همه را به اضطراب می‌اندازد تا مسیری طولانی را برود برسد به خانه مرد. بعد در بزند و وقتی طرف، در را باز کرد بگوید: «دیدی باختی؟»

3
یدک
نویسنده: شاهزاده هری | مترجم: صدرا صمدی دزفولی

کتاب پرفروش شاهزاده هری با عنوان «یدک»، جنجال‌های فراوانی در پی داشت. هری در کتابش از مشاجرات و حتی درگیری فیزیکی با برادرش پرده برداشته، به اولین رابطه نامشروعش با زنی مسن در یک مزرعه اشاره کرده و همچنین از مصرف کوکائین و حشیش از سوی برادرش سخن گفته است. یکی از جنجالی‌ترین اعترافات هری در این کتاب مربوط به قتل ۲۵ سرباز طالبانی است. او این افراد را زمانی که خلبان یک هلیکوپتر آپاچی در افغانستان بوده، حین خدمت ۷۷ روزه‌اش در خط مقدم ارتش بریتانیا کشته است. این ادعا به شدت از سوی کهنه‌سربازان ارتش بریتانیا و حتی طالبان مورد انتقاد قرار گرفته است.

4
خاطرات و شایعات
نویسنده: جیم کری، دینا وشان | مترجم: بیتا قوچانی

جیم کری بدون شک یکی از بهترین بازیگران کمدی تاریخ سینماست. پدرش ساکسیفونیست جاز بود و به همین دلیل از کودکی در نمایش‌ها و برنامه‌های کمدی حضور داشت. با بیکاری پدرش وضعیت خانواده نامساعد شد و وی مجبور شد بعد از مدرسه در یک کارخانه کار کند. به همین دلیل دبیرستان را رها کرد و پس از مدتی کارگری، در ۱۹سالگی از تورنتو به لس‌آنجلس نقل مکان کرد. او در هالیوود مدتی اجراهای کمدی تک نفره داشت تا اینکه به‌تدریج وارد سینما شد و به شهرت رسید. کری در کتاب خاطراتش، نگاهی دارد به برخی مسائل پیرامون زندگی‌اش.

5
رولت سرخ
نویسنده: دزموند چام | مترجم: بیژن اشتری

«ویتنی» ربوده شده و همسرش «دزموند چام»، کتاب خاطراتش را با این اتفاق شروع می‌کند. ماجرا به سال ۲۰۱۷ برمی‌گردد و هنوز هم از ویتنی خبری نیست؛ حتی در زمان انتشار کتاب در سال ۲۰۲۱ و حتی همین حالا! از کجا دزدیده شده؟ از دفتر کارش در مجتمع جنسیس بیجینگ! جایی که ویتنی و دزموند بیش از دو و نیم میلیارد دلار صرف ساخت آن کرده‌اند. آنها پیمانکار فرودگاه بین‌المللی پکن هم بوده‌اند، همین‌طور سهامداران کلان در معاملات بورس چین. چام در این کتاب تمام مسیر زندگی خود را مرور می‌کند تا رسیدن به ثروت و آلوده شدن به سیاست را در چین شرح بدهد.

6
تا به آخر با هیتلر
نویسنده: هاینتس لینگه | مترجم: حمید هاشمی

هاینتس لینگه، افسر اس‌اس و پیشکار آدولف هیتلر بود. او در هنگام مرگ هیتلر در فورربونکر حضور داشت.هاینتس لینگه ۱۰سال به آدولف هیتلر خدمت کرد، از سال ۱۹۳۵ تا هنگام مرگ پیشوا در مه ۱۹۴۵، در پناهگاه زیرزمینی برلین، او یکی از آخرین نفراتی بود که پناهگاه را ترک کرد و هنگام خودکشی هیتلر، نگهبانی از در را به عهده داشت. لینکه در سال‌های خدمت خود مسئول رسیدگی به همه کارهای خانه هیتلر بود و دائما در کنارش حضور داشت. به همین دلیل خواندن خاطراتش می‌تواند چهره‌ای خصوصی‌تر از یکی از بزرگ‌ترین جنایتکار جنگی قرن گذشته نشان بدهد.

7
ناتمام
نویسنده: پیریانکا چوپرا جوناس | مترجم: زهرا آرنواز

پریانکا چوپرا، هنرپیشه هندی و چهره سرشناس بالیوود است. او در سال ۱۹۸۲ به دنیا آمده و در فیلم‌های زیادی هم بازی کرده. پدرش آشوک چوپرا، در ارتش کار می‌کرد و او به خاطر شغل پدر مجبور بود به‌طور مداوم محل زندگی خود را تغییر دهد. همین هم باعث شد تا پریانکا با آداب و رسوم مناطق مختلف هند آشنایی پیدا کند. او در کتاب «ناتمام» از زندگی‌اش در دو فرهنگ متفاوت آسیایی و آمریکایی و چگونگی رشد و شکوفایی آموخته‌ها و استعدادهایش می‌گوید. او در این کتاب به کودکی در هند؛ سال‌های نوجوانی‌اش در ایالات متحده آمریکا و بازگشتش به هند می‌پردازد.

8
خاطرات نورنبرگ
نویسنده: جی ام گیلبرت | مترجم: کاوه باسمنجی

گوستاو مارک گیلبرت، روانشناس و نویسنده آمریکایی بیشتر برای فعالیت‌های در طی دادگاه‌های نورنبرگ (مربوط به حزب نازی) شناخته می‌شود. کتاب «روانشناسی دیکتاتوری» او در سال ۱۹۵۰ برای معرفی دیکتاتور آلمان نازی آدولف هیتلر با استفاده از شهادت‌های نزدیکترین ژنرال‌ها و فرماندهان هیتلر نوشته و چاپ شد. او در کتاب «خاطرات نورنبرگ» به درونی‌ترین افکار متهمان نازی در محاکمات نورنبرگ می‌پردازد و از انگیزه‌های روانشناختی مردانی پرده برمی‌دارد که مسئول اردوگاه‌های مرگ داخائو و بو خنوالد بودند. او در مدت برگزاری دادگاه نورنبرگ، واکنش‌های هر روز متهمان را به روند دادرسی، به صورت روزنوشت آورده است.

9
نوری که در خود داریم
نویسنده: میشل اوباما | مترجم: هانیه علیایی

میشل اوباما پیش از این با کتاب «شدن»، مدتی بازار کتابفروشی‌های آمریکا را دست گرفته بود. حالا هم با کتاب «نوری که در خود داریم» دوباره به این حوزه بازگشته است. او در این کتاب، به بخش‌هایی از زندگی خود می‌پردازد و تا جزئیات کودکی و جوانی و حال می‌رود: «در مقطعی از کودکی‌ام پدرم ناگهان شروع به استفاده از عصا برای ایستادن کرد. دقیقاً به خاطر ندارم چه زمانی در خانه‌مان در جنوب شیکاگو عصا را به دستش دیدم. در آن زمان شاید چهار یا پنج‌ساله بودم، اما ناگهان ظاهر شد، باریک و محکم بود و از جنس یک چوب تیره و صاف ساخته شده بود.»

10
پاییز آلمان
نویسنده: استیگ داگرمن | مترجم: مژگان اصلیان

«روزنامه‌نگار بودن، هنری ا‌ست که دیر به سراغ آدم می‌آید، حتی اگر خیلی زود اتفاق بیفتد!» جمله‌ای پر از کنایه اما عمیق از استیگ داگرمن؛ زمانی که رفته است تا از آلمان بعد از جنگ، گزارشی واقع‌بینانه تهیه کند، نه مثل بسیاری از روزنامه‌نگاران که فقط به دنبال متهم کردن مردم آلمان هستند. او کودکان گرسنه را می‌بیند، مادران را به دنبال غذا و زنان آلمان را که از فرط فلاکت ناچار به تن‌فروشی شده‌اند. کتاب «پاییز آلمان» در واقع گزارش دقیق داگرمن است؛ نویسنده، شاعر و روزنامه‌نگار سوئدی که کتاب‌های فراوانی هم از او در ایران ترجمه و منتشر شده است.

هفت صبح