روایت یک انقلاب | الف


ویکتور هوگو رمان «نود و سه» را در هفتاد سالگی نوشت، چندسالی بعد از آنکه به جمهوری خواهی دو آتشه بدل شده بود. اما تغییر فکری و دیدگاه‌های سیاسی تازه‌اش باعث نشد که در نوشتن رمانی برای روایت انقلاب فرانسه، بی‌‌طرفی را کنار بگذارد. چراکه قصد داشت با این رمان، حقایق تاریخی انقلاب فرانسه را ثبت و ضبط کرده و برای عبرت خوانندگان از خود به یادگار بگذارد.

نود و سه

با اینحال چیزی که رمان «نود و سه» را ماندگار ساخت، صرفا جنبه‌های تاریخی آن نبود؛ بلکه ارزش‌های ادبی اثری بود که هوگو در اوج پختگی و قوام یافتگی سبک خود نوشته و از منظر دراماتیک اثری قدرتمند محسوب می‌شود. از همین روست که منتقدان «نود و سه» را به تابلویی خیره کننده از انقلاب فرانسه تشبیه کردند.

هوگو برای تاریخ و جنبه‌های عبرت آموز آن اهمیتی بسیار قائل بود و تصمیم داشت در سه گانه ای انقلاب فرانسه را در قالب رمان روایت کند: «مردی که می‌خندد»، «نود و سه» و «پادشاهی» اما تنها دو رمان نخست نوشته شد و این طرح نا تمام ماند و رمان «نود و سه» به آخرین اثراو بدل شد. با اینحال او برای ارائه تصویری دقیق ده سالی را وقت گذاشت و به جمع آوری اسناد و مدارک مربوط به انقلاب فرانسه پرداخت و سرانجام در سال 1874 این رمان منتشر شد. جالب آنکه هوگو آگاهانه پرده از خشونت بی رحمی هردو طرف ماجرا برمی دارد، هم انقلابیون و هم طرفداران نظام حاکم که هریک به زبان خود طرفدارانشان را تهییج می کردند که بی‌رحمانه پیش بروند!

انقلاب فرانسه که نقشی تاثیر گذار بر تغییر و تحولات فرانسه و اروپا گذاشت با هجوم انقلابیون به «زندان باستیل» در چهاردهم ژوئیه ۱۷۸۹ میلادی، کلید خورد. آزاد شدن این قلعه و زندانیان آن توسط مردم پاریس نقطه عزیمت حرکتی بود که به سرنگونی حکومت استبدادی در فرانسه ختم شد. اما این ماجرا به سرعت اتفاق نیفتاد حال‌وهوای انقلابی مردم و مبارزه آنها با جریان استبداد تا سال 1793 ادامه داشت و این سال مبنای نامگذاری رمان ویکتور هوگو یعنی «نودوسه» بود، که «انقلاب کبیر فرانسه» هم رقم خورد. البته پیامدهای وقایع انقلاب فرانسه تا سال 1798 ادامه یافت. هوگو رخدادهای این انقلاب را بستر روایت رمان خود ساخته است، همچنین با خلق سه شخصیت اصلی رمان که هر یک طیفی از مردم جامعه آن روزگار را نمایندگی می‌کنند از قوه تخیل خود برای بازگویی دراماتیزه حوادث منجر به این انقلاب، در رهگذر رمانی که امروز به یکی از شاهکارهای کلاسیک ادبیات فرانسه بدل شده، بهره گرفته است.

از یک دهه‌ای که حوادث قبل و بعد انقلاب فرانسه رخ داده است، هوگو مشخصا روی وقایع سال 1793 متمرکز شده است که با وقوع انقلاب به اعدام «لویی شانزدهم» و «ملکه ماری آنتوانت» در همان سال انجامید و همچنین جنگ «وانده» که اهمیتی بسیار در جریان انقلاب داشت و در رمان با شاخ و برگ دادن به فراز و فرودهای این جنگ داستان جذابیت ویژه ای یافته است.
جشنواره 7 پاییزی اینترنت ADSL پیشگامان برای هر نوع سلیقه ای

از رمان «نود و سه» تاکنون ترجمه‌هایی چند به فارسی منتشر شده که برخی از آن ها مخدوش و یا حاصل برگردان نسخه‌هایی خلاصه شده نیز بوده است. هرچند در این میان بوده‌اند انگشت شمار مواردی که لااقل قابل تحمل و استفاده مخاطبان علاقمند به ادبیات فرانسه محسوب می‌شدند، اما بی گمان با انتشار این رمان با ترجمه محمدرضا پارسایار که به همت نشر هرمس به بازار آمده است می‌توان با خیال راحت نسخه‌ای مطمئن و با ترجمه‌ای کامل و مقبول را به خوانندگانی که به ادبیات کلاسیک و مشخصا آثار هوگو علاقمند هستند توصیه کرد. خاصه اینکه ترجمه حاضر، روان و خواندنی و منطبق بر زبان معیار امروز است و رمان در مجموع از نظر کتاب پردازی نیز کیفیت شایسته‌ای دارد. همچنین باید اشاره کرد به تابلوهایی که در متن رمان برای تزئین و همچنین جذابیت و ارتباط بهتر خواننده منتشر شده اند.

خوشبختانه ناشر در همکاری با مترجم و با رویکردی حرفه‌ای و مجموعه محور علاوه بر رمان «نود وسه» دو اثر مهم و کلیدی دیگر ویکتور هوگو یعنی «بینوایان» و «گوژپشت نتردام» را به زبان فارسی بازترجمه کرده و به بازار فرستاده است که این خود می‌تواند نشانه‌ای برای آسودگی خاطر مخاطب برای استفاده از ترجمه حاضر باشد. با این امید که از دل این همکاری شاهد ترجمه دیگر آثار ویکتور هوگو توسط محمدرضا پارسایار و انتشار آنها در این مجموعه باشیم.

............... تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

بی‌فایده است!/ باد قرن‌هاست/ در کوچه‌ها/ خیابان‌ها/ می‌چرخد/ زوزه می‌کشد/ و رمه‌های شادی را می‌درد./ می‌چرخم بر این خاک/ و هرچه خون ماسیده بر تاریخ را/ با اشک‌هایم می‌شویم/ پاک نمی‌شود... مانی، وزن و قافیه تنها اصولی بودند که شعر به وسیلهء آنها تعریف می‌شد؛ اما امروزه، توجه به فرم ذهنی، قدرت تخیل، توجه به موسیقی درونی کلمات و عمق نگاه شاعر به جهان و پدیده‌های آن، ورای نظام موسیقایی، لازمه‌های شعری فاخرند ...
صدای من یک خیشِ کج بود، معوج، که به درون خاک فرومی‌رفت فقط تا آن را عقیم، ویران، و نابود کند... هرگاه پدرم با مشکلی در زمین روبه‌رو می‌شد، روی زمین دراز می‌کشید و گوشش را به آنچه در عمق خاک بود می‌سپرد... مثل پزشکی که به ضربان قلب گوش می‌دهد... دو خواهر در دل سرزمین‌های دورافتاده باهیا، آنها دنیایی از قحطی و استثمار، قدرت و خشونت‌های وحشتناک را تجربه می‌کنند ...
احمد کسروی به‌عنوان روشنفکری مدافع مشروطه و منتقد سرسخت باورهای سنتی ازجمله مخالفان رمان و نشر و ترجمه آن در ایران بود. او رمان را باعث انحطاط اخلاقی و اعتیاد جامعه به سرگرمی و مایه سوق به آزادی‌های مذموم می‌پنداشت... فاطمه سیاح در همان زمان در یادداشتی با عنوان «کیفیت رمان» به نقد او پرداخت: ... آثار کسانی چون چارلز دیکنز، ویکتور هوگو و آناتول فرانس از ارزش‌های والای اخلاقی دفاع می‌کنند و در بروز اصلاحات اجتماعی نیز موثر بوده‌اند ...
داستان در زاگرب آغاز می‌شود؛ جایی که وکیل قهرمان داستان، در یک مهمانی شام که در خانه یک سرمایه‌دار برجسته و بانفوذ، یعنی «مدیرکل»، برگزار شده است... مدیرکل از کشتن چهار مرد که به زمینش تجاوز کرده بودند، صحبت می‌کند... دیگر مهمانان سکوت می‌کنند، اما وکیل که دیگر قادر به تحمل بی‌اخلاقی و جنایت نیست، این اقدام را «جنایت» و «جنون اخلاقی» می‌نامد؛ مدیرکل که از این انتقاد خشمگین شده، تهدید می‌کند که وکیل باید مانند همان چهار مرد «مثل یک سگ» کشته شود ...
معلمی بازنشسته که سال‌های‌سال از مرگ همسرش جانکارلو می‌گذرد. او در غیاب دو فرزندش، ماسیمیلیانو و جولیا، روزگارش را به تنهایی می‌گذراند... این روزگار خاکستری و ملا‌ل‌آور اما با تلألو نور یک الماس در هم شکسته می‌شود، الماسی که آنسلما آن را در میان زباله‌ها پیدا می‌کند؛ یک طوطی از نژاد آمازون... نامی که آنسلما بر طوطی خود می‌گذارد، نام بهترین دوست و همرازش در دوران معلمی است. دوستی درگذشته که خاطره‌اش نه محو می‌شود، نه با چیزی جایگزین... ...