مهدی صفاری‌نژاد معتقد است با مرور ۱۳ نمایشنامه کتاب «دفتر تقلید ۵» می‌توان با نحوه و نوع زندگی مردم دهه ۵۰ آشنا شد و حتی پژوهشی جامعه‌شناسی با توجه به متون انجام داد.

دفتر تقلید ۵ مهدی صفاری‌نژاد

به گزارش کتاب نیوز به نقل از هنرآنلاین، کتاب «دفتر تقلید ۵» برنامه نمایشجات تخت‌حوضی از رادیو تهران، گردآوری مهدی صفاری‌نژاد و داریوش نصیری همزمان با بیستمین جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی توسط انتشارات نمایش منتشر شد.

مهدی صفاری‌نژاد درباره این کتاب به هنرآنلاین گفت: کتاب «دفتر تقلید ۵» از سیزده نمایشنامه با عناوین «بارگاه احمد»، «حکیم قلابی»، «ماشین بی‌صدا»، «کنیز فروش»، «یار خوشگل»، «قضا و قدر»، «قمار»، «دختر لال»، «مرتاض»، «حاکم و سه دزد»، «دختر همسایه»، «درویش» و «سالی یک دروغ» تشکیل شده است.

او با این توضیح که نمایشنامه‌های «دفتر تقلید ۵» تخت‌حوضی است و در اوایل دهه ۵۰ در رادیو تهران پخش شده، ادامه‌داد: از هنرمندانی که در این تقلیدها حضور داشتند می‌توان از زنده‌یاد سعدی افشار و سیدحسین یوسفی نام برد.

صفاری‌نژاد در پاسخ به این پرسش که چگونه به این اسناد دست پیدا کرده، اظهارداشت: در سال ۱۳۹۱ در باغ موزه قصر برای تامین هزینه‌های بیمارستان مرحوم سعدی افشار گلریزانی برگزار شد. در این مراسم من سیاه بودم. در پایان مراسم، این هنرمند سیاه‌بازی یک سی‌دی تحویلم داد. پس از گوش دادن متوجه شدم حاوی اجرای نمایشنامه‌های تخت‌حوضی است. پس از آن در گپی با داریوش نصیری و اشاره‌ای که به اجراهای رادیویی تخت‌حوضی در رادیو تهران داشت، تصمیم گرفتیم با همکاری هم این متون را پیاده، مکتوب و منتشر کنیم چرا که اسناد مهمی در حوزه نمایشنامه‌های تخت‌حوضی محسوب می‌شوند.

او با بیان این که بهرام بیضایی تقلید را به چهار دسته تقسیم کرده است، افزود: نمایشنامه‌های کتاب در این چهار دسته‌بندی جای می‌گیرند به‌عنوان مثال در دسته (تاریخی اسطوره‌ای) نمایشنامه «بارگاه احمد»، دسته (زندگی روزمره) نمایشنامه «دختر همسایه»، در دسته (تقلید تخیلی) و (تقلیدهای اخلاقی) می‌توان نمایشنامه‌ «قضا و قدر» را نام برد. با مرور این ۱۳ نمایشنامه مخاطب با نحوه و نوع زندگی مردم دهه ۵۰ آشنا می‌شود و می‌توان پژوهشی جامعه‌شناسی هم با توجه به متون داشت.

صفاری‌نژاد با بیان این که مجموعه نمایشنامه‌های که در کتاب نشر یافته خروجی سال‌ها تجربه سیدحسین یوسفی، سعدی افشار و گروه آن‌هاست، تصریح‌کرد: در این کتاب براساس ویژگی‌های نمایشی که این هنرمندان در اجرا داشتند هم‌چون «پکری» و «حرف تو حرف» نمونه‌هایی ارائه شده که به همت داوود فتحعلی‌بیگی هم مقالاتی درباره آن‌ها در کتاب آمده که نمونه‌ و شاهد مثال‌هایی است که به نسل جدید برای نگارش نمایشنامه‌های تخت‌حوضی کمک می‌کند و منجر به شناخت بیشتر علاقه‌مندانی می‌شود که می‌خواهند این متون را دنبال کنند. برای نمونه مرحوم یوسفی نمایش «حرف تو حرف» و مرحوم افشار کمدی «تکرار» را بسیار خوب اجرا می‌کردند.

او با این توضیح که در کتاب مشخص است چگونه، کجا و در چه موقعیت‌هایی کمدی شکل می‌گیرد، اضافه‌کرد: همچنین مقدمه‌چینی که نقش‌پوش‌ها- بازیگرها انجام می‌دادند تا یک فضای کمدی ساخته شود چه نشانه‌هایی داشته است. برای نمونه در نمایش «ماشین بی‌صدا» حرف تو حرف داریم به این معنا که حرف زدن بین حرف دیگران که منجر به عصبانیت دیگران می‌شود یا در نمایشنامه «سالی یک دروغ» از فن تکرار به خوبی استفاده شده است. در صحنه سیاه و خریدار بر سر قیمت نهایی مشاجره دارند و یکی با بالاتر بالاتر گفتن و همراهی دیگران ضرباهنگ می‌سازد.

................ هر روز با کتاب ...............

ما خانواده‌ای یهودی در رده بالای طبقه متوسط عراق بودیم که بر اثر ترکیبی از فشارهای ناشی از ناسیونالیسم عربی و یهودی، فشار بیگانه‌ستیزی عراقی‌ها و تحریکات دولت تازه ‌تأسیس‌شده‌ی اسرائیل جاکن و آواره شدیم... حیاتِ جاافتاده و عمدتاً رضایت‌بخش یهودیان در کنار مسلمانان عراق؛ دربه‌دری پراضطراب و دردآلود؛ مشکلات سازگار‌ شدن با حیاتی تازه در ارض موعود؛ و سه سال عمدتاً ناشاد در لندن: تبعید دوم ...
رومر در میان موج نویی‌ها فیلمساز خاصی‌ست. او سبک شخصی خود را در قالب فیلم‌های ارزان قیمت، صرفه‌جویانه و عمیق پیرامون روابط انسانی طی بیش از نیم قرن ادامه داده است... رومر حتی وقتی بازیگرانی کاملاً حرفه‌ای انتخاب می‌کند، جنس بازیگری را معمولاً از شیوه‌ی رفتار مردم معمولی می‌گیرد که در دوره‌ای هدف روسلینی هم بود و وضعیتی معمولی و ظاهراً کم‌حادثه، اما با گفت‌وگوهایی سرشار از بارِ معنایی می‌سازد... رومر در جست‌وجوی نوعی «زندگی‌سازی» است ...
درباریان مخالف، هر یک به بهانه‌ای کشته و نابود می‌شوند؛ ازجمله هستینگز که به او اتهام رابطه پنهانی با همسر پادشاه و نیز نیت قتل ریچارد و باکینگهم را می‌زنند. با این اتهام دو پسر ملکه را که قائم‌مقام جانشینی پادشاه هستند، متهم به حرامزاده بودن می‌کنند... ریچارد گلاستر که در نمایشی در قامت انسانی متدین و خداترس در کلیسا به همراه کشیشان به دعا و مناجات مشغول است، در ابتدا به‌ظاهر از پذیرفتن سلطنت سرباز می‌زند، اما با اصرار فراوان باکینگهم، بالاخره قبول می‌کند ...
مردم ایران را به سه دسته‌ی شیخی، متشرعه و کریم‌خانی تقسیم می‌کند و پس از آن تا انتهای کتاب مردم ایران را به دو دسته‌ی «ترک» و «فارس» تقسیم می‌کند؛ تقسیم مردمان ایرانی در میانه‌های کتاب حتی به مورد «شمالی‌ها» و «جنوبی‌ها» می‌رسد... اصرار بیش‌از اندازه‌ی نویسنده به مطالبات قومیت‌ها همچون آموزش به زبان مادری گاهی اوقات خسته‌کننده و ملال‌آور می‌شود و به نظر چنین می‌آید که خواسته‌ی شخصی خود اوست ...
بی‌فایده است!/ باد قرن‌هاست/ در کوچه‌ها/ خیابان‌ها/ می‌چرخد/ زوزه می‌کشد/ و رمه‌های شادی را می‌درد./ می‌چرخم بر این خاک/ و هرچه خون ماسیده بر تاریخ را/ با اشک‌هایم می‌شویم/ پاک نمی‌شود... مانی، وزن و قافیه تنها اصولی بودند که شعر به وسیلهء آنها تعریف می‌شد؛ اما امروزه، توجه به فرم ذهنی، قدرت تخیل، توجه به موسیقی درونی کلمات و عمق نگاه شاعر به جهان و پدیده‌های آن، ورای نظام موسیقایی، لازمه‌های شعری فاخرند ...